GRZYBY
107. Morfologia grzybów– Grzyby są zbudowane z jednej komórki lub składają się z grzybni , która stanowi skupiska rozgałęzionych nici zwanych strzępkami. Grzyby mają jądro z błoną jądrową i zaliczane są do królestwa Eucaryotae. W skład ściany komórkowej wchodzą polisacharydy : chityna-chitozan, chityna-B-glukan, mannan-B-glukan, chityna-mannan, lub polimery galaktozaminy oraz białka i lipidy. Grzyby mają bogaty układ enzymatyczny, który umożliwia im trawienie, jak również syntezę np. toksyn lub antybiotyków. Są to organizmy tlenowe i rosną w temp. od 0 do 50 stopni C, optimum to 20-37 stopni. Dobrze rosną w środowisku wilgotnym , natomiast przy braku wody mogą wytwarzać formy przetrwalnikowe , których typowym przykładem mogą być chlamydospory lub skleroty. Grzybnia może być także zbudowana z pojedynczej komórki lub z wydłużonych komórek przylegających jedna do drugiej , ale nie komunikujących się , tworzących strukturę o nazwie pseudomycelium. Pseudomycelium może tworzyć długie i czasem rozgałęzione łańcuchy , jednak poszczególne komórki nie przylegają do siebie w sposób trwały, przez co pseudostrzepki łatwo się rozpadają na pojedyncze elementy.
Rozmnażanie płciowe (mejoza) - Jest to połączenie się dwóch komórek , w wyniku czego powstaje zygota , która przekształca się w pewną liczbę jednokomórkowych spor , zawierających jądro otoczone cytoplazmą (oospory lub zygospory). Jeżeli spory powstają na zewnątrz na cienkich szypułach zwanych basidium , to zwane są basidiosporami. Rozmnażanie bezpłciowe (mitoza) – Może ono zachodzić poprzez wytwarzanie następujących zarodników: Artrospory – tworzone są poprzez fragmentację strzępek . Uwalniające się fragmenty są początkowo prostokątne , później stają się zaokrąglone. Blastospory – powstają przez pączkowanie komórek. Po pączkowaniu odrywają się lub mogą pozostawać związane z komórka macierzystą i pączkować dalej , w wyniku czego powstają rozgałęzione pseudomycelia. Chlamydospory – powstają wtedy , gdy krótki odcinek strzępki lub pseudostrzępki ulegnie zgrubieniu , nazywane są wówczas interkalarnymi. Aleurospory – powstają na specjalnych strukturach utworzonych przez pęczki strzępek. Makrokonidia – rozwijają się w taki sam sposób jak mikrokonidia. Są dużych rozmiarów. Diktiospory – są wielokomórkowymi strukturami o sferycznym krztałcie. Adiaspory – dużych rozmiarów spory , które powiększają się bez podziałów
108. Klasyfikacja grzybów:
Typ I Zygomycota - Należą tu grzyby , które są nazywane pleśniakami. Grzybnia pleśniaków jest zbudowana z niepodzielnego mycelium. Pleśniaki rozmnażają się płciowo tworzą spory , nazywane zygosporami , i bezpłciowo – tworząc spory w sporangium lub jako sporangiola. Typ II Ascomycota - Należą tu grzyby jednokomórkowe lub rozgałęzione. Grzybnia jest złożona z podzielonych strzępek. Cechą charakterystyczną jest obecność worków zawierających askospory (workowce). Typ III Basidiomycota - należą tu grzyby jednokomórkowe lub rozgałęzione. Grzybnia zawiera przegrody połączone lub niepołączone. Cechą charakterystyczną rozmnażania płciowego jest występowanie basidiów i basidiosporów. Rozmnażanie bezpłciowe odbywa się przez konidia. (polska nazwa - podstawczaki). Typ IV Deuteromycota - Należą tu grzyby jednokomórkowe lub rozgałęzione. Grzybnia zawiera przegrody. Grzyby te nazywane są grzybami niedoskonałymi lub anamorficznymi.
109.Dermatofity: stanowią grupę grzybów charakteryzujących się następującymi cechami : mogą adaptować się do bardzo różnych środowisk i warunków otoczenia , są chorobotwórcze dla człowieka i zwierząt, mogą uzyskiwać substancje odżywcze z keratyna zarówno in vitro, jak i in vivo Naturalnym rezerwuarem dermatofidów jest gleba oraz zawarta w niej keratyna, w tym środowisku żyją one jako saprofity. Wyróżnia się 3 typy dermatofitów : zoofile , geofilne i antropofilne. Gatuki z grupy zoofilych i reofilnych są częściej chorobotwórcze dla człowieka niż gatunki z grupy antropofilnej. Wywołują one schorzenia zapalne, dobrze rosną na podłożach sztucznych.
Klasyfikacja Dermatofitów – Dermatofity przez długi okres czasu uważane były za grzyby niedoskonałe (rozmnażające się bezpłciowo). Jednak u niektórych opisano formy płciowe, przez co zalicza się je Ascomycota. 1)Nannizzia (microsporum) – powszechnie znana jest nazwa formy niedoskonałej Microsporum. Strzępki grzybni występują zazwyczaj w łodydze włosa , natomiast zarodniki na zewnątrz włosa. W hodowlach wytwarzają makrokonidia o kształcie łódkowatym z przegrodami, pałeczkowate lub gruszkowate. U niektórych gatunków (M. Lengeronii , M. Auduinii) makrokonidia mogą nie być obecne.
2) Arthroderma (Trichophyton) – grzyby należące do tego rodzaju pasożytują na włosach głowy lub całego ciała. Zarodniki układające się w łańcuchy występują wewnątrz włosów lub na zewnątrz. Liczne mikrokonidia mogą mieć kształt gruszkowaty, owalny, mogą być zaokrąglone, układać się wzdłuż strzępek lub tworzyć skupienia przypominające grona. Makrokonidia widoczne w młodych hodowlach mają wiele przegród, a ich kształt jest cylindryczny, owalny lub nieregularny.
3)Epidermophyton – w rodzaju tym znajduje się 1 gatunek E.floccosum nigdy nie wywołuje grzybicy skóry owłosionej . W hodowli na podłożu sztucznym szczepy tego gatunku wytwarzają makrokonidia o maczugowatym lub pałeczkowatym kształcie, tworzące skupiska lub przypominające wiązki bananów. W starszych hodowlach występują chlamydospory lub artrospory, często dużej liczbie. Kliniczna klasyfikacja zakażeń dermatofitami: Zakażenia powierzchowne – obejmują grzybice włosów (grzybica skóry owłosionej wywołana przez Microsporumi Trichophyton ), grzybice skóry nieowłosionej , jak również paznokci. Epidermofytoza ( E. floccosum) jest grzybicą naskórkową , często z lokalizacją w pachwinach i między palcami.
Zakażenia głębokie - dermatofitami mogą nieć przebieg ostry i ropny w formie grzybicy strzygącej głębokiej lub figówki oraz mogą mieć przebieg przewlekły
110.Drożdżaki i grzyby drożdżopodobne: Drożdżakami określane są jednokomórkowe grzyby , rozmnażające się przez pączkowanie lub podział. Pączkujące komórki drożdżaków w cyklu życiowym mogą być w stadium grzybów wielokomórkowych. Większość drożdżaków należy do saprofitów bytujących w środowisku zewnętrznym , niektóre z nich mogą być patogenne dla człowieka. Najważniejszy gatunek spośród drożdżaków , tzn. Candida albicans bytuje u człowieka w przewodzie pokarmowym i pochwie.
110a. Rodzaj CANDIDA-Komórki nie wytwarzają worków nasiennych , układają się w pseudostrzępki. Mogą tworzyć prawdziwe strzępki. Rozmnażają się przez paczkowanie. Rozkładają niektóre cukry, mogą asymilować azot. Nie tworzą silnego kwasu z glukozy. Nie wytwarzają barwników karoteinowych. Na podłożu Sabourauda występują wilgotne , błyszczące kolonie o szarobiaławym zabarwieniu. Opisanych jest prawie 200 gatunków, z których co najmniej 15 może być chorobotwórczych dla człowieka. Właściwości fizjologiczne drożdżaków z rodzaju Candida , zwłaszcza zdolność lub niezdolność do asymilacji różnych substancji organicznych wykorzystywanie węglowodanów jako jedynego źródła węgla. Do różnicowania antygenów C. albicans wykorzystywane są testy aglutynacyjne, precypitacyjne, immunofluorescencyjne, , a także EIA, RIA, oraz Western blot. Głównym składnikiem antygenowym ściany komórkowej u Candida jest polisacharyd – mannan. Główne patogenne gatunki z rodzaju Candida : C.albicans( typ A, B), C.glabrata, C.kefyr, C.krusei, C., tropicalis, C. parapsilosis, C.guilliermondii. Kandydiaza –lub kandydioza są to synonimy używane dla określenia schorzeń błony śluzowej , skóry , tkanki podskórnej, przydatków skórnych, narządów wew. oraz układowych chorób i posocznic, wywołanych przez drożdżaki z rodzaju Candida. Z próbek materiałów od chorych najczęściej izolowane są C.albicans, C.krusei, C. tropicalis. W prawidłowych warunkach gatunki z rodzaju candida są saprofitami bytującymi w środowisku naturalnym oraz kolonizującymi błony śluzowe i skórę ludzi i zwierząt. Nie wywołują choroby u ludzi zdrowych, zaliczane są do grzybów oportunistycznych. W zależności od lokalizacji objawowego zakażenia wywołanego przez drożdżaki z rodzaju Candida, można wyróżnić następujące kliniczne postacie kandydiazy: Skóra – przewlekłe ropne zapalenie skóry lub mieszków włosowych , zapalenie skóry około wargowe. Układu oddechowego – ostre pierwotne zapalenie płuc , wtórne zapalenie płuc , zapalenie oskrzeli. Układu moczowego – zapalenie pęcherza , zapalenie nerek. Przewodu pokarmowego – jamy ustnej , przełyku , żołądka , jelita grubego . grzybicze zapalenie otrzewnej , pęcherza żółciowego. Ośrodkowego układu nerwowego, Układu kostno – stawowego – zapalenie szpiku i kości , zapalenie mięśni, Kandydiaza oka, Zapalenie wsierdzia, Posocznica.
Kandydiaza uogólniona (posocznica) – Drożdżaki przedostające się do krwi i w niej się namnażające wywołują posocznicę. Objawy są zazwyczaj lżejsze niż w posocznicy bakteryjnej, jedynym stałym objawem jest gorączka38-40st. C. Istnieją dwie drogi rozwoju posocznicy : 1. – drożdżaki Candida mogą przedostawać się do strumienia krwi z miejscowych zmian w błonie śluzowej 2. – drobnoustroje mogą przedostawać się do krwi w czasie wykonywania iniekcji niejałowa igłą. Posocznica najczęściej rozwija się u pacjentów hospitalizowanych , którzy przez dłuższy okres mają założony cewnik. W przypadku podejrzanym o posocznicę grzybiczą materiał do badań mykologicznych stanowi nie tylko krew , lecz również mocz , wymaz z odbytu , wydzielina oskrzelowa. Jeżeli występują objawy neurologiczne , należy przeprowadzić badanie płynu mózgowo – rdzeniowego.
Torulopsioza – W niektórych klasyfikacjach zakażenia wywołane przez gatunki z rodzaju Torulopsis , zwłaszcza dotyczy to T. Glabrata są określane jako Torulopsis mycosis. U pacjentów z przewlekłymi zakażeniami układu moczowego bezskutecznie leczonych antybiotykami przeciw bakteryjnymi często występuje kandydiaza tego układu. Gatunek T. glabrata spotykany jest u zdrowych ludzi w jamie ustnej, ukl.oddechowym, w pochwie i moczu. Jest drugim po C. albicans czynnikiem odpowiedzialnym za zakażenia ukl.moczowego.
110b. Rodzaj CRYPTOCOCCUS Są to drożdżaki nie mające worków nasiennych wytwarzające blastospory. Rozmnażają się przez wielobiegunowe pączkowanie. Nie wytwarzają pseudostrzępek, niektóre mogą mieć słabo rozwinięte pseudostrzępki nazywane szczątkowymi. Większość szczepów na komórki otoczkowe. Drożdżaki z rodzaju Cryptococcus nie fermentują węglowodanów , asymilują azot lub go nie asymilują , wszystkie gatunki asymilują inozytol , wytwarzają ureazę. Kolonie na podłozu Sabourauda mają kolor kremowy i zazwyczaj śluzowy wygląd. Są ialitowe, ale niektóre gatunki mogą być zabarwione na czerwono-pomarańczowo, co jest wywołane barwnikami karotenowymi. Opisanych zostało 19 gatunków, z których do niedawna za chorobotwórczy uważano tylko jeden : Cryptococcus neoformans. Ostatnio z próbek od pacjentów izolowane są również: C.uniguttulatus, C.albidus var.albidus, C.laurentii, C.terreus, C.gastricus. (otoczkowe), C.luteolus, C.albidus var.diffluens (bezotoczkowe).
Kryptokokoza- zakażenie objawowe wywołane przez drożdżaki z gatunku Cryptococcus neoformans. Szczególnie często dotyczy dużych miast, gdzie są gołębie( wydaliny gołębi są siedliskiem C. neoformans). Zakażenie obejmuje ludzi z obniżonąodpornością. Wrota zakażenia dla C.neoformans stanowi bł.śluzowa ukł.oddech. lub uszkodzona skóra. Postacie kliniczne: kryptokokoza ukl .oddech., k .skórna, kryptokokoza OUN.
3) Rodzaj Rhodotorula Są to drożdżaki bardzo podobne do rodzaju Cryptococcus. Są pączkujące , mogą wytwarzać pseudomycelium lub prawdziwe mycelium. Są niefermentujące, asymilują azot lub nie, wytwarzają ureazę. 4) Rodzaj Pityrosporum- komórki nie zawierają worków nasiennych, rozmnażają się przez pączkowanie, nie rokładają żadnego cukru, są lipolityczne. Do rodzaju należą 3 gatunki: P.ovale, P. orbiculare, P. pachedermatidis. 5) Rodzaj Trichosporon- nie wytwarzają askospor, natomiast mają prawdziwą grzybnię, która roznaża się przez pączkowanie, jak również artrospory. Trichosoron cutaneum wywołuje grzybicę włosów. 6) Rodzaj Endomyces i Geotrichum- tworzą one strzępki przerywane, utworzone z artrospor. Typowym gatunkiem jest Geotrichum candidum. Geotrychoza-grzyby z rodz.Geotrichum spotykane są w środowisku naturalnym, u zwierząt oraz w kale u ludzi zdrowych. Są izolowane z przypadków zakażeń objawowych , głównie ukł.oddech.
111. Grzyby Dimorficzne i Grzybice
111a. Dimorfizm jest to zdolnośc niektórych gatunków grzybów do wzrostu w dwóch postaciach , w zależności od warunków środowiska: 1. jako pleśniaki, gdy wzrastają w temp. 25-30 st.C 2.Jako drożdżaki,gdy temp. Wynosi od 35 do 37 st.C Posta plesniowa nie jest zakaźna. Zakażenia objawowe wywołane są przez postać drożdżową. Dimorficzne pleśniaki patogenne dla człowieka należą do następujących 5 gatunków: * Blastomyces dermatitidis * Histoplasma capsulatum * Coccidioides immitis * Sporothrix schenckii * Paracoccidioides brasilensis * Grzyby te charakteryzują się powolnym wzrostem na podłożach sztucznych .
111b. Blastomykoza – przewlekłe, ziarniniakowe, ropne zakażenie wywołane przez Blastomyces dermatitidis. Występuje głównie w Ameryce Płn. I Afryce. Głównym rezerwuarem są rośliny, izolowane są też z gleby. Zarodniki dostają się do organizmu drogą oddechową lub przez skórę.
111c. Histoplazmoza- jest to ziarniniakowa grzybica układowa wywołana przez Histoplasma capsulatum , który wykazuje powinowactwo do układu siateczkowo-śródbłonkowego. Do zakażenia dochodzi na skutek wdychanie zarodników. Wyróżnia się 2 postacie objawowe : pierwotną postać płucną oraz postać uogólnioną.
111d. Sporotrychoza - jest to podostra lub przewlekła grzybica występująca u zwierząt i człowieka , wywołana przez dimorficzny grzyb Sporothrix schenckii. Wyróżnia się trzy postacie kliniczne: skórną , kostno-stawową i narządową. Choroba występuje częściej u dorosłych niż u dzieci.
111e. Parakokcydioidomykoza- głęboka grzybica, wywołana przez Paracoccidioides brasilensis, który wykazuje powinowactwo do skóry, bł.śluz., węzłów chłonnych, układu oddechowego, ale może atakować każdy narząd i tkankę. Wyróżnia się trzy postacie kliniczne: śluzowo-skórną, limfatyczną i narządową. Może występować w każdym wieku, u obu płci. Nie przenosi się między ludźmi, nie leczona prowadzi do śmierci.
114. Grzyby i grzybice oportunistyczne
Grzyby nazywane oportunistycznymi, stanowią florę fizjologiczną, jednak w pewnych warunkach stają się chorobotwórcze. Istnieje wiele czynników , które sprawiają , że grzyby niechorobotwórcze wywołują objawowe zakażenia u ludzi. Spośród nich do najważniejszych należą: * Inhibitory owulacji * Zaburzenia metaboliczne * Antybiotyki przeciwbakteryjne * Kortykosteroidy * leki immunosupresyjne * czynniki jatrogenne * itp. * Grzyby oportunistyczne mogą być endogenne, jak Candida albicans, który powszechnie występuje w przewodzie pokarmowym i pochwie, lub egzogenne, które bytują w środowisku naturalnym jako saprofity, np. Aspergillus, Mucor. Istnieją także grzyby jednocześnie endo i egzogenne jak np. C.tropicalis. Do rozwoju grzybic szczególnie predysponują niektóre zabieg chirurgiczne, np. na otwartym sercu, przeszczepy narządów.
Do grzybów oportunistycznych zaliczane są drożdżaki i grzyby drożdżopodobne (Candida, Cryptococcus,Torulopsis) oraz grzyby pleśniowe, określane jako grzyby nitkowate lub rozgałęzione.
115. Grzyby Nitkowate
Wyróżnia się 3 grupy grzybów nitkowatych : Zygomycetes , grzyby ciemne i grzyby hialinowe. Grzyby te rosną na powierzchni podłoża agarowego w postaci kolonii bez ograniczonego brzegu. Należą tu następujące rodzaje: Rhizopus, Mucom, Absidia, Circinella, Syncephalastrum, Cunnighamella, Saksenaea, Basidiobolus, Conidiobolus.
115a. Zygomykoza (fikomykoza) są to zakażenia wywołane przez Zygomycetes. Mogą być ograniczone do skóry lub tkanki podskórnej, a także są układowe. U pacjentów z cukrzycą i kwasicą mukormykoza może przebiegać gwałtownie ze zmianami martwiczymi w postaci nosowo-mózgowej. U pacjentów z obniżoną odpornością obserwowane są postacie płucne i rozsiane.
115b. Grzyby ciemne Ta grupa grzybów charakteryzuje się tworzeniem na podłożu stałym kolonii zabarwionych na ciemnobrązowo lub czarno. Strzępki wykazują wyraźne przegrody i są zabarwione na żółtobrązowo. Wśród grzybów ciemnych wyróżnia się dwie podgrupy: 1. Czynniki etiologiczne feohyfomykozy 2. Czynniki etiologiczne chromoblastomykozy i stopy madurskiej.
115c. Grzyby hialitowe Strzępki ich są podzielone, przezroczyste i może być widok szklisty. Najczęściej są izolowane z próbek od chorych: 1) tworzące konidia łańcuchowe – Aspergillus, Penicillium 2) tworzące konidia groniaste – Gliocladium, Trichoderma.
116. Grzybice Oportunistyczne
Do grzybic oportunistycznych należą : kandydiaza (Candida albicans, Candida spp.) geotrychoza (Geotrichum candidum) zygomykozy (Rhizopus spp. Mucor spp. Absidia spp.) hialohyfomykozy (Acremonium spp., Fusarium spp.) oraz :Aspergiloza-grzybica kropidlakowa- okresla wszystkie zakażenia wywołane przez grzyby z rodzaju Aspergillus. Najczęściej występującym gatunkiem jest A. fumigatus.(A.flavus, A.niger). Zakażenie przez Aspergillus najczęściej dotyczy układu oddechowego. Zakażenia płuc wywołane przez Aspergillus są wynikiem zaburzeń funkcji makrofagów pęcherzykowych. Wyróżnia się następujące postacie kliniczne aspergilozy: * grzybniak kropidlakowy płuc * aspergiloza alergiczna oskrzelowo-płucna * aspergiloza inwazyjna....
kwiatek381981