Plan-higieny.doc

Nazwa placówki………………………………………….

OGÓLNY PLAN HIGIENY

Opracowanie na podstawie:

1) „Zasady utrzymania czystości w zakładach opieki zdrowotnej” - Paweł Grzesiowski, 

    Marek Kowalski, Elżbieta Lejbrandt, Mirosława Malara, Rita Pawetko, Małgorzata

    Sobania, Anna Tymoczko, Anna Ziółko - Stowarzyszenie Higieny Lecznictwa , Warszawa,

    październik  2008 r.

2) „Procedury higieny w placówkach ochrony zdrowia” – Maria Ciuruś, Warszawa 2009 r.;

3) „Higiena w placówkach opieki medycznej” – zespół autorów pod redakcją Grażyny Dulny

    i Elżbiety Lejbrandt;

1.       Cel:

- opracowanie jednolitych metod postępowania,

- usuniecie z powierzchni zanieczyszczeń wraz ze znajdującymi się na niej

  drobnoustrojami;

2.       Adresat:

- personel medyczny i pomocniczy;

3.       Odpowiedzialność:

- bezpośredni nadzór i odpowiedzialność za pracę osób sprzątających sprawuje

  Kierownik (lekarz, pielęgniarka)…………………………………

- bieżącą kontrolę – ……………………….

4.       Definicje:

dekontaminacja – proces niszczenia biologicznych czynników chorobotwórczych poprzez: mycie, dezynfekcję i sterylizację;

dezynfekcja -  proces redukcji biologicznych czynników chorobotwórczych poprzez zastosowanie metod fizycznych lub chemicznych;

dezynfekcja niskiego stopnia – proces redukcji wegetatywnych form bakterii (oprócz Mycobacterium tuberculosis), wirusów osłonowych (np. HBV, HCV, HIV) i grzybów (oznaczenie preparatu B, F);

dezynfekcja średniego stopnia – proces redukcji wegetatywnych form wszystkich gatunków bakterii (w tym Mycobacterium tuberculosis), wszystkich wirusów (w tym osłonowych i bezosłonkowych) oraz grzybów (oznaczenie preparatu B, F, V, Tbc);

dezynfekcja wysokiego stopnia – proces redukcji wszystkich wegetatywnych form biologicznych czynników  chorobotwórczych (bakterie, wirusy, grzyby) z wyjątkiem dużej ilości form przetrwalnikowych (oznaczenie preparatu B, F, V, Tbc, S);

mycie – etap dekontaminacji, usuwający zarówno zabrudzenia jak i pewną ilość biologicznych czynników chorobotwórczych;

pokoje socjalne personelu – pomieszczenia zlokalizowane w jednostkach organizacyjnych, dostępne wyłącznie dla personelu, w którym można spożywać posiłki lub wypoczywać;

pokoje zabiegowe - pomieszczenia, w których wykonywane są procedury medyczne u pacjentów oraz czynności przygotowawcze, np. rozpuszczanie leków, przygotowywanie wlewów;

pomieszczenie porządkowe – pomieszczenie służące do przechowywania środków czystości oraz preparatów myjąco-dezynfekcyjnych, przygotowywania ich roztworów roboczych oraz mycia i dezynfekcji sprzętu sprzątającego;

preparat myjący (detergent) – preparat usuwający zanieczyszczenia poprzez zmianę pH, obniżenie twardości wody, rozkład cząstek organicznych lub ułatwianie mieszania z wodą;

preparat dezynfekcyjny – preparat dezynfekcyjny zdolny do dezynfekcji, dopuszczony w Polsce do obrotu;

preparat dezynfekcyjny bakteriobójczy (B) – preparat chemiczny o działaniu bójczym na wegetatywne formy bakterii (oprócz prątków gruźlicy Mycobacterium tuberculosis);

preparat dezynfekcyjny grzybobójczy (F) – preparat chemiczny wykazujący działanie bójcze w odniesieniu do grzybów;

preparat dezynfekcyjny prątkobójczy (Tbc) – preparat chemiczny bakteriobójczy o działaniu bakteriobójczym, także w odniesieniu do prątków gruźlicy;

preparat dezynfekcyjny wirusobójczy (V) – preparat chemiczny wykazujący działanie bójcze w odniesieniu do wirusów;

skażenie (kontaminacja) – zanieczyszczenie biologicznymi czynnikami chorobotwórczymi powierzchni przedmiotów, sprzętu i aparatury medycznej, wody lub powietrza;

sprzątanie – proces, który ma na celu utrzymanie pomieszczenia w czystości oraz uniknięcie gromadzenia się zanieczyszczeń mechanicznych (kurz, substancje organiczne) wraz z biologicznymi czynnikami chorobotwórczymi;

5.       Zasady doboru preparatów myjących i dezynfekcyjnych:

●   zdefiniowanie poziomu ryzyka

                        biologiczne czynniki ryzyka w środowisku zoz przenoszone są za pośrednictwem rąk, sprzętu i aparatury medycznej. Kluczowe znaczenie dla wybory właściwego  preparatu myjącego ma zdefiniowanie rzeczywistego poziomu ryzyka (myć czy dezynfekować). Podstawowe kryteria - czy wystąpiło skażenie powierzchni materiałem biologicznym pochodzenia ludzkiego oraz z jaką częstotliwością i w  jakim zakresie pacjent bezpośrednio kontaktuje się z powierzchnią;

                        - strefa bezdotykowa – obejmuje wszystkie powierzchnie, które nie mają bezpośredniego (za pośrednictwem rąk personelu, pacjentów oraz sprzętu medycznego) kontaktu z pacjentem (m.in. podłogi, ściany, okna); ryzyko kontaminacji tych obszarów jest niewielkie oraz przeniesienia na pacjenta znajdującego się na powierzchni ewentualnego zanieczyszczenia;

                        - strefa dotykowa -  obejmuje wszystkie powierzchnie, z którymi pacjent i personel kontaktują się często, ale które nie zostały skażone biologicznym materiałem ludzkim; z uwagi na częsty kontakt za pośrednictwem rąk lub sprzętu medycznego ryzyko kontaminacji tych obszarów jest duże oraz przeniesienie znajdującego się na tych powierzchniach zanieczyszczenia na każdą kontaktującą się z nimi osobę (m.in. klamki, uchwyty, kontakty, słuchawki telefoniczne, poręcze krzeseł, blaty robocze, strefa wokół umywalki);  

                - zaleca się stosowanie preparatów zdefiniowanych jako myjąco-dezynfekujące lub dezynfekujące o właściwościach myjących, które umożliwiają wykonywanie procedur jednoetapowych;

● kompatybilność preparatów myjących i dezynfekcyjnych:

kompatybilność (zgodność) dotyczy – składu chemicznego i pH roztworów roboczych preparatów myjących i dezynfekujących;

zgodność w zakresie składu substancji aktywnych zmniejsza ryzyko związane z wystąpieniem niepożądanych reakcji chemicznych;

zgodność w zakresie pH roztworów roboczych preparatów myjących i dezynfekujących ogranicza ryzyko związane ze zmniejszeniem skuteczności procedury dezynfekcji, występujące podczas stosowania roztworów o odmiennym pH (mocno kwaśnym lub mocno alkalicznym);

● stosowanie najniższych skutecznych stężeń:

podczas doboru preparatów myjących i dezynfekujących należy kierować się zasadą uzyskania maksymalnie wysokiej efektywności działania przy zastosowaniu minimalnych, skutecznych stężeń roztworów roboczych;

skutkuje to obniżeniem kosztów procedury i zmniejszeniem ryzyka związanego z powstanie  reakcji niepożądanych w odniesieniu do ludzi i środowiska oraz niszczeniem powierzchni poddawanych częstemu kontaktowi z preparatem chemicznym;

● postać preparatów myjących i dezynfekujących:

należy stosować preparaty łatwe w użyciu – tabletki, saszetki, posiadające dozowniki/miarki;

●właściwości preparatów myjących i dezynfekujących:

cechy preparatów myjących:

- wysoka skuteczność mycia;

- niskie stężenie robocze;

- łatwość wypłukiwania się z mytej powierzchni i sprzętu stosowanego do sprzątania;

- brak ujemnego wpływu na myte powierzchnie;

- szybkość działania;

- brak toksyczności -  na zdrowie personelu i pacjnetów;

- łatwość użytkowania (zalecenia producenta);

- brak ujemnego wpływu na środowisko naturalne;

cechy preparatów dezynfekcyjnych:

- właściwości myjąco-dezynfekcyjne – zdolności biobójcze w obecności niewielkiej

  ilości zanieczyszczeń fizycznych (tj. widocznych gołym okiem);

- szerokie spektrum działania;

- łatwość sporządzania roztworów roboczych;

- niskie stężenia roztworów roboczych;

- jak najkrótszy czas działania potrzebny do osiągnięcia deklarowanych zdolności  

  biobójczych;

- brak oddziaływania na materiały, z których wykonane są powierzchnie poddawane

  dezynfekcji;

- odpowiednia trwałość roztworów użytkowych;

- niski stopień toksyczności;

- wysoki stopień biodegradacji;

- niska wrażliwość na odczyn pH wody użytej do sporządzania roztworów;

- możliwość stosowania w obecności pacjentów (brak działania drażniącego i

  uczulającego);

● ekonomika i koszty:

stosowane są preparaty, które przy najniższych kosztach łącznych gwarantują spełnienie    wszystkich kryteriów prawidłowości procesu;

określana jest – ilość roboczych roztworów preparatów myjących i dezynfekujących niezbędna do prawidłowego określenie procedury;

analizie poddawany jest koszt roztworów roboczych;

6.       Przygotowanie roztworów dezynfekcyjnych:

używane w procedurze preparaty myjące i dezynfekujące należy przygotować i stosować wg zaleceń producenta;

używać odpowiednio do poziomu zanieczyszczenia zdefiniowanego procedurą, stężenia roboczego oraz zalecanej przez producenta temperatury roztworów roboczych;

do przygotowania roztworu roboczego należy używać wyłącznie profesjonalnych, dostarczanych przez producenta i przeznaczonych do określonego preparatu:

          - miarek;

          - dozowników;

należy przestrzegać kolejności postępowania:

- najpierw odmierzyć odpowiednia ilość wody, którą należy wlać bezpośrednio do pojemnika roboczego;

- następnie dodać właściwą ilość preparatu myjącego lub dezynfekującego;

- roztwory robocze należy przygotowywać i przechowywać zgodnie z zaleceniami producenta (czas, temperatura, wilgotność), w niedostępnym dla osób postronnych pomieszczeniu;

- preparaty stężone należy przechowywać wyłącznie w oryginalnych i szczelnie zamkniętych opakowaniach;

- opakowania zastępcze nie gwarantują stabilności produktu;

- w jednym roztworze roboczym nie wolno mieszać różnych preparatów myjących lub preparatu myjącego i preparatu dezynfekcyjnego.

7.       Opis postępowania:

sprzątanie odbywa się przez pracownika/firmę zewnętrzną z częstotliwością i rodzajem  czynności zależnym od obszaru, strefy i rodzaju pomieszczeń;

sprzątanie wykonywane jest zgodnie z wykazem czynności zawartych w schemacie sprzątania, przy użyciu wymaganego sprzętu oraz środków myjących i dezynfekcyjnych;

wykonanie dekontaminacji:

     w celu osiągnięcia oczekiwanego poziomu czystości mikrobiologicznej należy przestrzegać następujących zasad:

§         wszystkie procedury, schematy postępowania znajdują się w miejscu znanym i dostępnym wszystkim wykonującym procedurę;

§         konieczne jest bezwzględne przestrzeganie czasu dezynfekcji – zbyt krotki powoduje nie osiąganie parametrów bójczych, proces jest nieskuteczny; zbyt długi prowadzi do niszczenia dezynfekowanej powierzchni;

§         zalecane jest stosowanie preparatów o właściwościach myjąco-dezynfekujacych (jedna zamiast dwóch procedur);

§         używanie preparatów, które po zakończeniu procedury nie wymagają spłukiwania;  

§         nie wolno zmieniać zalecanego przez producenta sposobu wykonania procedury (np. rozcieńczać preparaty, które producent przeznaczył do użycia w postaci stężonej);

§         nie wolno stosować innych niż podane przez producenta podczas rejestracji produktu parametrów procesu – czas, stężenie, zastosowanie;

§         z uwagi na bezpieczne warunki pracy, osoby wykonujące procedurę zabezpieczone są w odpowiednie środki ochrony osobistej;

   na efektywność sprzątania wpływ mają:

- kolejność mycia i dezynfekcji poszczególnych pomieszczeń,

- pożądane cechy sprzętu do utrzymania czystości,

- pożądane cechy stosowanych w danej strefie preparatów dezynfekcyjnych,

- postępowanie ze sprzętem po zakończeniu pracy,

- zachowanie zasad prawidłowego postępowania z odpadami,

- stosowanie właściwych środków ochrony osobistej,

- obowiązek przestrzegania instrukcji i procedur dotyczących zasad higieny,

- świadomość występowania zagrożeń,

w nazwa placówki występują dwa obszary:

a)      medyczny,

b)      administracyjno-gospodarczy;

w ramach obszarów występują strefy:

a)      strefa II – „ogólnej czystości medycznej” – gabinety lekarskie, korytarze komunikacji wewnętrznej;

b)      strefa III – „czystości zmiennej” – gabinety zabiegowe;

c)      strefa IV – „ciągłego skażenia” – toalety, łazienki, brudownik.

8.       Wymagania dotyczące sprzętu:

wózki do sprzątania -  wyposażone w wiadra;

ścierki do mycia i dezynfekcji – jednorazowe/wielorazowego użytku przystosowane do prania w wysokich temperaturach, w kolorach – kolory dowolne, niżej podana propozycja:

- kolor czerwony – m.in. brudowniki, muszle klozetowe, kosze na odpady, sprzęt do sprzątania;

- kolor niebieski – m.in. szafki, blaty, stoliki zabiegowe, uchwyty, klamki, drzwi;

- kolor żółty – m.in. łazienki, zlewy, umywalki, lustra, armatura, ściany, lamperie;

uchwyty do mopa i mopy:

- zapewniają bezkontaktową pracę z powierzchniami zanieczyszczonymi;

- ilość mopów dostosowana do ilości pomieszczeń, rodzaju sprzątanych pomieszczeń

  oraz systemu sprzątania (system jednego mopa);

- uchwyty do mopa z przegubem umożliwiającym swobodne manipulowanie stopą we  

  wszystkich płaszczyznach;

nakładki: (do wyboru)

- o twardych włóknach – do szorowania;

- wykonane z gęstych splotów – do polerowania;

- do pracy na wilgotno – do zbierania kurzu z podłogi, właściwości antystatyczne;

- wykonane z materiałów umożliwiających – pranie mechaniczne w temp. 950C,

  chłonnych, odpornych na działanie preparatów myjących;

9.       Inne urządzenia:

do mycia szyb;

polerowania podłóg.

10.   Zasady utrzymania czystości:

zasada I:

mycie i dezynfekcję należy rozpocząć od fragmentów uważanych za najczystsze (pod  względem fizycznym i bakteriologicznym), kończąc na fragmentach uważanych za najbardziej zabrudzone;

zasada II:

w przypadku powierzchni zanieczyszczonych materiałem biologicznym pochodzenia ludzkiego należy w pierwszej kolejności, bezpośrednio po skażeniu, usunąć za pomocą ligniny, ręcznika papierowego znajdujący się na powierzchni materiał biologiczny, a następnie wykonać dezynfekcję średniego stopnia przy użyciu preparatów o spektrum bakterio-, grzybo-, wiruso- i prątkobójczym;

zasada III:

w przypadku powierzchni nie zanieczyszczonych materiałem biologicznym nie stosuje się codziennej dezynfekcji podłóg; wyjątek stanowią dwa obszary, w których w zależności od poziomu zagrożenia stosowana jest dezynfekcja niskiego lub średniego stopnia:

obszary wymagające podwyższonego poziomu czystości (np. gabinety zabiegowe);

dezynfekcja w tym obszarze dotyczy:

§         powierzchni dotykowych – klamki, kontakty, telefony, powierzchnie robocze, uchwyty;

§         podłóg;

obszary o podwyższonym poziomie skażenia (np. sanitariaty, brudowniki,     

            pomieszczenie magazynowania odpadów):

dezynfekcja w tym obszarze dotyczy:

§         powierzchni dotykowych – klamki, kontakty, telefony, powierzchnie robocze, uchwyty,

...