ARTETERAPIA AKADEMIA MUZYCZNA IM. KAROLA UPIÑSKIEGO WE WROC£AWIU KATEDRA ARTETERAPII ARTETERAPIA Wroc³aw 1990 SPIS TREŒCI Prof. Leon Hanek Arteterapia w Polsce ............ 5 Art Therapy in Poland ............ 7 Artetherapie in Polen ............ 9 Artetherapie en Pologne ............ 11 Doc. dr Andrzej Janicki Arteterapia ............... 14 Art Therapy ............... 16 Artetherapie ............... 19 Artheterapie ............... 22 Dr El¿bieta Galinska Muzykoterapia ............... 25 Musie Therapy .............. 27 Musiktherapie .............. 28 Musicotherapie .............. 30 Prof. Zbigniew Skórny Biblioterapia ............... 33 Bibliotherapy ............... 35 Bibliotherapie ............... 36 Bibliothœrapie ............... 38 Dr Zofia Aleszko Choreoterapia w psychiatrii ........... 41 Choreotherapy in Psychiatry .......... 42 Choreotherapie in der Psychiatrie ......... 43 Choreotherapie dans la psychiatrie ......... 44 Dr Zbigniew Hora Choreoterapia. Taniec leczniczy .......... 46 Choreotherapy. Therapeutic dancing ........ 48 Choreotherapie als Heiltanz ........... 49 Choreothœrapie. La danse curative ......... 51 Mgr Bogdan Prus Arteterapia i teatr ............. 54 Art Therapy and Theatre ........... 56 Artetherapie und Theater ........... 57 Artetherapie et theatre ............ 59 ARTETERAPIA W POLSCE Historia spo³eczeñstw dostarcza nam wiele przyk³adów poszukiwania wspólnych dla okreœlonej generacji sposobów przeciwstawiania siê istniej¹cym zagro¿eniom. Takim narastaj¹cym zagro¿eniom podlega ludzkie zdrowie zw³aszcza w krajach gospodarczo rozwiniêtych. W ostatnich dziesi¹tkach lat obserwujemy intensywny rozwój cywilizacji, ale jednoczeœnie stajemy bezradni wobec pojawiaj¹cych siê nowych schorzeñ zw³aszcza na tle uk³adu nerwowego. Tempo ¿ycia ulegaj¹ce coraz wiêkszemu przyœpieszeniu stwarza niekorzystne warunki do skutecznego opanowania zjawisk sprzyjaj¹cych rozwojowi chorób szczególnie wœród m³odego pokolenia. Arteterapia której trudno okreœliæ rodowód, wzbudza zainteresowanie coraz szerszych krêgów psychologów, lekarzy i artystów ró¿nych kierunków sztuki. Okreœlenie to obejmuje mu-zykoterapiê, choreoterapiê, biblioterapiê a tak¿e dzia³ania terapeutyczne przy pomocy teatru, filmu oraz sztuk plastycznych, jak malarstwo, rzeŸba, grafika i inne. W³¹czenie ró¿norodnych sztuk do profilaktyki czy lecznictwa wynika z szerokiego zakresu ludzkich zainteresowañ. Z³o¿ona osobowoœæ cz³owieka sprawia, ¿e oddzia³ywanie poszczególnych kierunków sztuki nie jest jednakowe. Sk³ada siê na to proces edukacji œrodowiska i nie wyjaœnione empirycznie wp³ywy. Wspó³czesny cz³owiek w dba³oœci o swoje zdrowie szuka ró¿nych œrodków równie¿ pozafarmako-logicznych. Tutaj dostrzegamy Ÿród³o renesansu arteterapii jako œrodka wspomagaj¹cego leczenie. Obserwujemy jej rozwój w wielu krajach na œwiecie. Równie¿ w Polsce zosta³ powo³any Oœrodek Badañ Arteterapii w Akademii Muzycznej we Wroc³awiu przy akceptacji Departamentu Doskonalenia Artystycznego Ministerstwa Kultury i Sztuki. Uczelnia opiera siê na swoich wieloletnich doœwiadczeniach z zakresu muzykoterapii, w której to dyscyplinie prowadzi prace naukowo-badawcze oraz kszta³ci muzykoterapeutów w systemie stacjonarnym. Aktualnie rozwijamy badania w zakresie w³aœciwoœci terapeutycznych ró¿nych kierunków sztuki przy wspó³pracy zainteresowanych osób i oœrodków badawczych w kraju. Dotychczas zorganizowaliœmy trzy sesje naukowe, w których oprócz zagadnieñ organizacyjnych poruszono problemy podstaw teoretycznych arteterapii oraz procesów leczenia i postêpowania psychokorekcyjnego w arteterapii. Z ogólnych informacji wynika, ¿e w wielu placówkach leczniczych a tak¿e instytucjach specjalnej opieki, w tym w szko³ach dla dzieci upoœledzonych prowadzi siê rozmaite próby praktyk arteterapeutycznych. Oœrodek badañ we Wroc³awiu chcia³by po³¹czyæ wysi³ki wszystkich osób pracuj¹cych nad tymi zagadnieniami, celem wymiany doœwiadczeñ i myœli, aby wspólne wysi³ki przynios³y szybsze i lepsze rezultaty. Ze swej strony bêdziemy czyniæ starania nawi¹zania kontaktów z podobnymi oœrodkami badawczymi za granic¹ celem wzbogacenia naszej literatury w tym zakresie a tak¿e konfrontacji badañ naukowych. Szczególnie zale¿y nam na rozpoznaniu i u-powszechnieniu metod i skutecznych praktyk arteterapii w odniesieniu do dzieci i m³odzie¿y niepe³nosprawnej. Obszar dzia³ania arteterapii nie ogranicza siê tylko do dzieci i osób niepe³nosprawnych. Powiêksza siê niestety we wszystkich prawie krajach liczba osób uzale¿nionych (narkomani, alkoholicy, lekomani) i wymagaj¹cych resocjalizacji. Mo¿na by powiêkszyæ liczbê schorzeñ, w których zastosowanie arteterapi przynios³oby ulgê cierpi¹cym, ale najpierw musimy skoncentrowaæ swoje wysi³ki na podstawowych badaniach podejmuj¹c apel Œwiatowej Organizacji Zdrowia (WHO) dotycz¹cy pomocy upoœledzonym dzieciom. Akademia Muzyczna we Wroc³awiu wydaje ten folder celem zainteresowania arteterapi¹ - lekarzy, psychologów i artystów z ró¿nych dziedzin sztuki, którzy maj¹ ambicje i chêæ spo¿ytkowania swojej wiedzy dla ratowania najlepszego dobra cz³owieka nisterstwa Kultury i Sztuki. Uczelnia opiera siê na swoich wieloletnich doœwiadczeniach z zakresu muzykoterapii, w której to dyscyplinie prowadzi prace naukowo-badawcze oraz kszta³ci muzykoterapeutów w systemie stacjonarnym. Aktualnie rozwijamy badania w zakresie w³aœciwoœci terapeutycznych ró¿nych kierunków sztuki przy wspó³pracy zainteresowanych osób i oœrodków badawczych w kraju. Dotychczas zorganizowaliœmy trzy sesje naukowe, w których oprócz zagadnieñ organizacyjnych poruszono problemy podstaw teoretycznych arteterapii oraz procesów leczenia i postêpowania psychokorekcyjnego w arteterapii. Z ogólnych informacji wynika, ¿e w wielu placówkach leczniczych a tak¿e instytucjach specjalnej opieki, w tym w szko³ach dla dzieci upoœledzonych prowadzi siê rozmaite próby praktyk arteterapeutycznych. Oœrodek badañ we Wroc³awiu chcia³by po³¹czyæ wysi³ki wszystkich osób pracuj¹cych nad tymi zagadnieniami, celem wymiany doœwiadczeñ i myœli, aby wspólne wysi³ki przynios³y szybsze i lepsze rezultaty. Ze swej strony bêdziemy czyniæ starania nawi¹zania kontaktów z podobnymi oœrodkami badawczymi za granic¹ celem wzbogacenia naszej literatury w tym zakresie a tak¿e konfrontacji badañ naukowych. Szczególnie zale¿y nam na rozpoznaniu i u-powszechnieniu metod i skutecznych praktyk arteterapii w odniesieniu do dzieci i m³odzie¿y niepe³nosprawnej. Obszar dzia³ania arteterapii nie ogranicza siê tylko do dzieci i osób niepe³nosprawnych. Powiêksza siê niestety we wszystkich prawie krajach liczba osób uzale¿nionych (narkomani, alkoholicy, lekomani) i wymagaj¹cych resocjalizacji. Mo¿na by powiêkszyæ liczbê schorzeñ, w których zastosowanie arteterapi przynios³oby ulgê cierpi¹cym, ale najpierw musimy skoncentrowaæ swoje wysi³ki na podstawowych badaniach podejmuj¹c apel Œwiatowej Organizacji Zdrowia (WHO) dotycz¹cy pomocy upoœledzonym dzieciom. Akademia Muzyczna we Wroc³awiu wydaje ten folder celem zainteresowania arteterapi¹ - lekarzy, psychologów i artystów z ró¿nych dziedzin sztuki, którzy maj¹ ambicje i chêæ spo¿ytkowania swojej wiedzy dla ratowania najlepszego dobra cz³owieka jakim jest zdrowie. S¹dzimy, ¿e zamieszczone tutaj artyku³y przybli¿¹ czytelnikom wybrane zagadnienia arteterapii i zachêc¹ do nawi¹zania z nami kontaktu celem wspó³pracy. Leon Hanek jakim jest zdrowie. S¹dzimy, ¿e zamieszczone tutaj artyku³y przybli¿¹ czytelnikom wybrane zagadnienia arteterapii i zachêc¹ do nawi¹zania z nami kontaktu celem wspó³pracy. Leon Hanek ARTETERAPIA Jest metod¹ leczenia wywodz¹c¹ siê z ró¿nych koncepcji teoretycznych, jak psychoanalizy, teorii postaci, psychologii twórczoœci, fenomenologii, która znalaz³a zastosowanie w postêpowaniu psychoterapeutycznym i socjoterapeutycznym. Nazwa arte-terapia zosta³a wprowadzona do terminologii medyczno-psycholo-gicznej w latach 40. bie¿¹cego stulecia. W³aœciwie odnosi siê ona do wykorzystywania technik plastycznych i ich wytworów w terapii i diagnozowaniu. Arteterapia jako metoda oddzia³ywania ³¹czy siê z badaniami klinicznymi oraz metodami takimi, jak terapia zajêciowa, socjoterapia, wychowanie przez sztukê, psy-chopedagogika. Stosowana jest przez przeszkolonych lekarzy, psychologów, wychowawców i dyplomowanych arteterapeutów u osób doros³ych, m³odzie¿y i dzieci, wykazuj¹cych zaburzenia nerwicowe, psychotyczne, charakteru i inne. Niekiedy stosowana jest u zdrowych jako metoda odprê¿aj¹ca, uwalniaj¹ca od nadmiaru napiêæ, szczególnie u osób nieprzystosowanych i konfliktowych. Uprawiana jest wed³ug metody indywidualnej i grupowej. Jako obiekt oceny obejmuje sob¹ osobê lub osoby poddawane grupowo arteteraph, proces twórczy w jego przebiegu oraz powsta³y wytwór plastyczny, inaczej dzie³o. Przez arteterapiê okreœla siê spontaniczn¹ twórczoœæ chorych poddan¹ opiece terapeutów lub dzia³anie kreacyjne plastyczne, podejmowane w sytuacji terapeutycznej przez osoby uprzednio nietwórcze w zakresie plastyki. Dzia³ania takie maj¹ wartoœæ testu lub sytuacji zadaniowej poddawanej ocenie. Spoœród technik najczêœciej stosowane s¹: rysunek, malarstwo pêdzlem lub palcami, rzadziej le- pianka w glinie lub plastelinie, rzeŸba, tkanina artystyczna,. collage i inne. Wszystkie te techniki wykorzystywane w przebiegu terapii zaliczane s¹ do technik ekspresyjnych, projekcyjnych i konstrukcyjnych. W dziele o dowolnie wybranym temacie przedmiotem oceny terapeuty lub cz³onków grupy terapeutycznej staj¹ siê dowolnie wybrany i przedstawiony temat, który mo¿na traktowaæ jako odpowiednik wolnych skojarzeñ, a tak¿e sposób jego ujêcia i przedstawienia, wyra¿one w nim treœci, myœli, uczucia i postawy. Dyskusja na...
Rozniste