URZĄDZANIE LASU WYKŁADY 2000/2001
Etat pilności i możliwości wyrębu drzewostanów
(Poznański 1986-1996)
Przypomnienie:
- ład przestrzenny w gospodarstwie zrębowym wprowadza się za pomocą kierunku cięć,
- metoda kierunku cięć jest łatwo stosowana, gdy drzewostany są rozmieszczone w układzie ostępowym,
- na skutek błędów popełnionych w przeszłości często zachodzi brak zgodności między wiekiem drzewostanów, a ich położeniem w ostępie.
Wzajemne współzależności sąsiadujących bezpośrednio ze sobą drzewostanów można określić przy pomocy klasyfikacji dwucechowej:
- ze względu na dojrzałość rębną (cecha pilności wyrębu Cr = nr klasy wieku drzewostanu),
- ze względu na przestrzenne położenie (cecha możliwości wyrębu Cp = nr klasy wieku najstarszego drzewostanu sąsiadującego z ocenianym od strony zawietrznej, np. 1, gdy po zawietrznej znajduje się uprawa lub wylesiony pas o ster.>=6 m, a dalej drzewostan z utworzoną ścianą ochronną),
Wyniki tej klasyfikacji służą do zestawienia dwucechowej tabeli klas wieku - rozkład powierzchni lub zapasu wg cech pilności (np. kolumny) i możliwości wyrębu (np. wiersze).
Pilność wyrębu zależy od tego, które drzewostany uznaje się za dojrzałe do wyrębu, a które za przedrębne (rozgraniczenie na podstawie przyjętego wieku rębności). Drzewostany rębne i przeszłorębne j>=tu/10=s.
Możliwość wyrębu zależy od wpływu i znaczenia, jakie dla lokalizacji użytkowania rębnego ma w danym momencie rozmieszczenie przestrzenne drzewostanów dojrzałych do wyrębu oraz względy ochronne (zwłaszcza przed wiatrami).
Największa możliwość wyrębu istnieje dla drzewostanów przeszłorębnych i rębnych , za którymi od strony zawietrznej znajduje się drzewostan o cechach możliwości wyrębu Cp=1 lub Cp=2 (jeżeli Cp=3 lub Cp=4 to wznowienie postępu cięć po zastosowaniu rozrębu; jeżeli Cp>=s to możliwość wyrębu z zastosowaniem wrębów).
Za pomocą cechy pilności i cechy możliwości wyrębu z wszystkich drzewostanów gospodarstwa zrębowego można wybrać te, w których jest respektowany porządek czasowy i przestrzenny:
Etat rębny można ustalić z tabeli dwucechowej z sumy powierzchni i zapasu zbioru W drzewostanów respektujących wymagania ładu czasowego i przestrzennego dla dowolnego wieku rębności:
w wymiarze powierzchniowym ha*ha-1 *rok-1
w wymiarze miąższościowym m3*ha-1 *rok-1
(qj(PM) = wskaźnik pilności i możliwości wyrębu drzewostanów w klasie wieku j; wskazuje jaką część powierzchni drzewostanów klasy j można przeznaczyć do wyrębu zrębami zupełnymi w najbliższym 10-letnim okresie, przy respektowaniu kryterium pilności i możliwości wyrębu)
Ten etat rębny można wykorzystać do obliczenia zmian średniego wieku i średniej zasobności gospodarstwa przy przyjęciu dowolnego wieku rębności. Pozwala to ocenić skutki przyjęcia dowolnego wieku rębności dla trwałości lasu.
Zmiana średniego wieku gospodarstwa (lat/10 lat):
Istnieje tyle możliwości wyboru kierunku rozwoju zasobów leśnych, ile można ustalić wieków rębności (= tyle samo konsekwencji dla utrzymania trwałości gospodarstwa).
Trwałość gospodarstwa będzie zapewniona wtedy, kiedy różnica między intensywnością procesu starzenia a intensywnością wyrębu będzie najmniejsza (najmniejsza zmiana średniego wieku).
Po obliczeniu wszystkich możliwych zmian średniego wieku należy ustalić dla jakiego wieku rębności obliczone etaty spowodują najmniejszą ujemną lub dodatnią zmianę średniego wieku.
Wybór pożądanego kierunku rozwoju zasobów leśnych zależy od tego czy średni wiek gospodarstwa powinien się zwiększyć czy zmniejszyć (porównuje się go z przyjętą normą (!) średniego wieku).
Ustalonemu kierunkowi rozwoju zasobów leśnych odpowiada optymalny - maksymalny rozmiar użytkowania rębnego oraz optymalny wiek rębności.
Zmiana średniej zasobności m3*ha-1 *rok-1
Ocena etatu:
- posługiwanie się normą średniego wieku (modelowy średni wiek gospodarstwa zależy od długotrwałego celu produkcji, od przeżywalności drzewostanów - zależy od wieku rębności i od zdarzeń losowych), .
- stosowanie etatu może powodować okresowe zmiany przyjmowanego wieku rębności (negatywne następstwo - zmiana celu produkcyjnego, pozytywne - wyrównywanie struktury wiekowej gospodarstwa).
Przykład obliczenia etatu zrównania średniego wieku
Przykład obliczenia etatów dojrzałości (wiek dojrzałości rębnej 100 lat)
k.w. kierunek wiatrów wywalających k.c kierunek cięć
Przykład dwucechowej klasyfikacji drzewostanów
Tabela 1. Dwucechowa tabela powierzchniowa klas wieku
Tabela 2. Przykład obliczania współczynników pilności i możliwości wyrębu dla różnych wieków rębności
Tabela 3. Przykład obliczania etatów pilności i możliwości wyrębu drzewostanów dla różnych wieków rębności
Tabela 4. Przykład obliczania zmiany średniego wieku dla różnych wieków rębności gospodarstwa
Tabela 5. Przykład obliczania zmiany średniej zasobności dla wybranego kierunku rozwoju zasobów drzewnych gospodarstwa.
Strona 1 z 7
rotheden