ORGANIZACJA STANOWISKA PRACY
4.1. Podstawowe obowiązki pracodawców w zakresie organizacji stanowisk pracy
4.1.1. Podstawy prawne
4.1.2. Organizacja pracy
4.1.3. Obowiązki osób na stanowiskach kierowniczych
4.2. Bezpiecznie i higienicznie urządzone stanowisko pracy
4.2.1. Ergonomia przy organizacji stanowisk
4.2.2. Przestrzeń pracy
4.2.3. Dostęp do stanowiska pracy
4.2.4. Pracownicy niepełnosprawni
4.3. Organizacja pracy
4.3.1. Środki ochrony zbiorowej
4.3.2. Urządzenia ochronne
4.3.3. Zabezpieczenie przed substancjami szkodliwymi
4.3.4. Środki ochrony indywidualnej
4.3.5. Materiały i technologie
4.3.6. Prace szczególnie niebezpieczne
4.3.7. Czynniki rakotwórcze i zakaźne
4.3.8. Postępowanie w przypadku awarii
4.3. Podsumowanie
4.4. Organizacja stanowisk pracy
4.4.1. Organizacja stanowiska pracy siedzącej na przykładzie stanowiska komputerowego
4.4.2. Organizacja pracy z niektórymi urządzeniami biurowymi
Od tego, jak pracodawca zorganizuje pracę na stanowiskach, zależy bezpieczeństwo pracowników.
Pracodawca powinien zapewnić przynajmniej minimalne wymiary pomieszczeń pracy, o czym należy pamiętać przy urządzaniu i organizowaniu tych pomieszczeń i znajdujących się w nich stanowisk pracy oraz przy podejmowaniu decyzji o zakupie maszyn i urządzeń.
Podstawy prawne bhp zapisane są przede wszystkim w dziale dziesiątym „Bezpieczeństwo i higiena pracy” Kodeksu pracy oraz w innych aktach prawnych, z których najważniejszym jest rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650).
Przepisy art. 207 K.p. określają zakres odpowiedzialności pracodawcy za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w jego zakładzie pracy. Na tę odpowiedzialność składa się szereg obowiązków z dziedziny bhp.
Jednym z głównych obowiązków pracodawcy z zakresu bhp jest organizowanie pracy w taki sposób, aby zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy pracownikom ją wykonującym.
W celu realizacji tego obowiązku konieczne jest m.in.:
1) zapoznanie wszystkich pracowników z przepisami o ochronie pracy, w tym z przepisami z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy,
2) zapewnienie przestrzegania w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.
Znajomość przepisów bhp jest niezbędna przy odpowiednim organizowaniu pracy i stanowisk pracy. W pełni sprostać temu obowiązkowi można wtedy, gdy pracownicy, w szczególności pełniący funkcje kierownicze (kierownicy działów, mistrzowie, brygadziści itp.), będą posiadali odpowiednią wiedzę z zakresu bhp. Powinni oni również umiejętnie organizować i kierować procesami pracy, zgodnie z tą wiedzą.
Art. 212 Kodeksu pracy nakłada na osoby pełniące funkcje kierownicze (osoby kierujące pracownikami) określone obowiązki z zakresu bhp, do których w szczególności należy:
- organizowanie stanowisk pracy zgodnie z przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,
- dbanie o sprawność środków ochrony indywidualnej oraz ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem,
- organizowanie, przygotowywanie i prowadzenie prac z uwzględnieniem zabezpieczenia pracowników przed wypadkami, chorobami zawodowymi i innymi chorobami związanymi z warunkami środowiska pracy,
- dbanie o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń pracy i wyposażenia technicznego,
- egzekwowanie przestrzegania przez pracowników przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
- zapewnianie wykonania zaleceń lekarza sprawującego opiekę zdrowotną nad pracownikami
Stanowisko pracy powinno być urządzone stosownie do rodzaju wykonywanych na nim czynności, a także w zgodzie z osobistymi cechami pracownika (§ 45 - 50 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650)
Przykład
Na stanowisku pracy niezbędne jest dostarczanie i odbiór z niego dużej liczby detali -wskazane jest wówczas zainstalowanie przenośnika, na którym takie detale są dostarczane i odbierane. Jeśli natomiast na stanowisku pracy przy obsłudze obrabiarki zatrudniona jest osoba niskiego wzrostu - to dla zapewnienia wygodnej obsługi - stanowisko należy wyposażyć w podest.
Wymiary wolnej (tzn. niezajętej przez żadne urządzenia) powierzchni stanowiska pracy, po winny zapewnić pracownikom pełną swobodę ruchu, wystarczającą do wykonywania powierzonej pracy w sposób bezpieczny oraz możliwie najbardziej efektywny (§ 45 - rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy).
Na stanowisku pracy - w zależności od rodzaju, czy też technologii pracy na nim wykonywanej - muszą znajdować się urządzenia pomocnicze przeznaczone na składowanie materiałów, wyrobów, przyrządów, narzędzi i odpadów.
UWAGA! Na stanowiskach pracy nie mogą być przechowywane surowce, gotowe wyroby, materiały pomocnicze i odpady w ilościach większych od wynikających z potrzeb technologicznych, umożliwiających utrzymanie ciągłości pracy na danej zmianie. Odpady produkcyjne powinny być sukcesywnie usuwane (§46 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy).
Przy organizowaniu stanowisk pracy należy uwzględniać wymagania ergonomii pracy, która zajmuje się badaniem warunków pracy, przystosowaniem narzędzi, maszyn, środowiska i warunków pracy do właściwości fizycznych i psychicznych człowieka, z punktu widzenia zapewnienia, jak najefekty-wniejszych warunków wykonywania pracy.
Przy projektowaniu stanowisk pracy jest wskazane uwzględnianie wymagań ergonomii określonych w Polskich Normach:
· PN-81/N-08010 Ergonomiczne zasady projektowania systemów pracy.
· PN-91/N-08018 Dane ergonomiczne do projektowania stanowisk pracy. Strefy pracy kończyn górnych. Wymiary.
· PN-91/N-08003 Dane ergonomiczne do projektowania. Przestrzeń dla ręki obejmującej uchwyt. Wymiary.
· PN-80/N-08001 Dane ergonomiczne do projektowania. Granica zasięgu rąk. Wymiary.
· PN-81/N-08002 Dane ergonomiczne do projektowania. Granica ruchu stopy. Wymiary kątowe.
UWAGA! Wszystkie Polskie Normy (jest ich kilka tysięcy) pracodawca ma obowiązek stosować. Poszczególne Polskie Normy mają charakter przepisu tylko wtedy, gdy przewiduje to inny, odrębny przepis prawny.
Wszelkie informacje dotyczące zakupu lub nieodpłatnego korzystania z Polskich Norm można uzyskać w siedzibie Polskiego Komitetu Normalizacyjnego, mieszczącej się przy ul. Świętokrzyskiej 14 w Warszawie lub pod adresem internetowym: www.pkn.pl
Przestrzeń pracy powinna być zawsze dostosowana do konkretnego pracownika. Oznacza to, że w szczególności:
- wysokość płaszczyzny pracy powinna być odpowiednio dostosowana do wymiarów ciała pracownika i do rodzaju wykonywanej przez niego pracy (np. przez umieszczenie podestu),
- powinna być zapewniona odpowiednia przestrzeń dla ruchów ciała (np. głowy, ramion, rąk, nóg),
- siedzenia powinny być dostosowane do naturalnych kształtów człowieka (np. krzesło na kółkach z wy godnym oparciem),
- siedzenia i płaszczyzny pracy (np. przy biurku, desce kreślarskiej, ladzie) powinny być rozpatrywane łącznie w celu uzyskania najkorzystniejszej pozycji ciała (wyprostowanego tułowia, odpowiednio pod partego ciężaru ciała, odpowiedniego ułożenia łokci i przedramion),
- elementy sterownicze powinny być łatwo dostępne (np. dźwignie, przyciski),
- uchwyty i pokrętła powinny być dostosowane do naturalnych możliwości ręki.
Ponadto projektując stanowisko pracy, pracodawca powinien zwrócić uwagę na to, by:
- pracownik miał możliwość zmiany pozycji z siedzącej na stojącą, a jeśli konieczny jest wybór jednej z nich, wówczas powinna to być pozycja siedząca,
- przy wykonywaniu pracy niewymagającej stale pozycji stojącej, zapewnić pracownikowi możliwość siedzenia, natomiast przy wykonywaniu pracy wymagającej stale pozycji stojącej lub chodzenia, zapewnić pracownikowi możliwość odpoczynku w pobliżu miejsca pracy w pozycji siedzącej - siedzenia powinny spełniać wymagania Polskich Norm, np. PN-86/Z-08207 Ochrona pracy. Siedziska do maszyn i urządzeń produkcyjnych. Klasyfikacja i ogólne wymagania,
- przyjęta postawa i oparcie ciała pracownika umożliwiały mu wykonywanie pracy przy użyciu jak najmniejszej siły, a jednocześnie nie powodowały zmęczenia pracą na skutek długotrwałego napinania mięśni,
- wymagana przy określonej pracy siła odpowiadała fizycznym możliwościom pracownika,
- przy długotrwałej pracy, polegającej przede wszystkim na obserwowaniu i kontrolowaniu procesu pracy, uwzględniane były działania zapobiegające skutkom przeciążenia pracownika (chodzi tu o odpowiednie zaprojektowanie elementów i urządzeń sygnalizacyjno-informacyjnych).
Do każdego stanowiska pracy trzeba zapewnić bezpieczne i wygodne dojście. Jego wysokość na całej do stanowiska długości nie powinna być mniejsza niż 2 m. Pracy.
W przypadkach uzasadnionych względami konstrukcyjnymi maszyn i innych urządzeń technicznych, dopuszcza się zmniejszenie wysokości dojścia do 1,8 m przy jego odpowiednim zabezpieczeniu i oznakowaniu znakami bezpieczeństwa zgodnymi z Polskimi Normami: PN-93/N-01256.03 Znaki bezpieczeństwa. Ochrona i higiena pracy. i PN-80/M-49060 Maszyny i urządzenia. Wejścia i dojścia. Wymagania.
Przejścia między maszynami a innymi urządzeniami lub ścianami, przeznaczone tylko do obsługi tych urządzeń, powinny mieć szerokość nie mniejszą niż 0,75 m. Jeżeli w przejściach tych odbywa się ruch dwukierunkowy, to szerokość ich powinna wynosić, co najmniej 1 m (§ 47 - rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy).
Zatrudniając pracowników niepełnosprawnych, pracodawca powinien zapewnić dostosowanie ich stanowisk niepełnosprawni pracy oraz dojść do nich, do potrzeb i możliwości tych pracowników, wynikających z ich niepełnosprawności.
Stanowiska takie powinny posiadać odpowiednie dla nich rozwiązania, jak podesty, siedzenia, urządzenia sterujące. (§ 48 - rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy).
UWAGA: Rodzaj i liczba rozwiązań dostosowujących stanowisko pracy do potrzeb osoby niepełnosprawnej uzależniona jest od rodzaju i stopnia niezdolności do pracy (niesprawności) osoby zatrudnionej na tym stanowisku
Zgodnie z § 39 - rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy przy organizowaniu pracy pracodawca ma obowiązek:
· organizowania pracy i stanowisk pracy w sposób zabezpieczający pracowników przed zagrożeniami wypadkowymi oraz oddziaływaniem czynników szkodliwych dla zdrowia,
· likwidowania zagrożeń dla zdrowia i życia pracowników - głównie przez stosowanie technologii, urządzeń, materiałów i substancji nie powodujących takich zagrożeń
W przypadku, gdy ze względu na rodzaj procesu pracy zbiorowej likwidacja zagrożeń nie jest możliwa, należy stosować odpowiednie rozwiązania organizacyjne i techniczne. Przede wszystkim odpowiednie środki ochrony zbiorowej ograniczające wpływ tych zagrożeń na zdrowie i bezpieczeństwo pracowników.
UWAGA: Stanowiska pracy, na których występuje ryzyko pożaru, wybuchu, upadku lub wyrzucenia przedmiotów bądź wydzielenia się substancji sz...
bhp.KarolKa