1.2 zmiany wsteczne.odt

ZMIANY WSTECZNE

Metamorphoses regressivae

•                     są to zmiany morfologiczne, które pojawiają się w prawidłowo rozwiniętych komórkach, tkankach i narządach po zadziałaniu czynnika uszkadzającego.

•                     Siła i natężenie tego czynnika przekracza możliwości wyrównawcze, co doprowadza do zaburzenia metabolizmu.

•                     Nasileniu ulegają procesy kataboliczne, gromadzą się w nadmiarze substancje obecne lub nieobecne w warunkach fizjologicznych, co doprowadza do uszkodzenia komórek i tkanek.

•                     Zaburzenia przemiany materii mogą mieć charakter:

•                     ilościowy (substancje występujące fizjologicznie w komórkach i/lub tkankach pojawiają się w nadmiarze)

•                     jakościowy (w komórkach i/lub tkankach pojawiają się substancje nie występujące w warunkach prawidłowych).

Do zmian wstecznych zaliczamy:

•                     zanik (wiąd) – atrophia

•                     zwyrodnienie – degeneratio s. paratrophia

•                     martwicę – necrosis

ZANIK

ATROPHIA

•                     Stopniowe pomniejszanie się objętości komórek, co prowadzi do zmniejszenia się narządu i upośledzenia jego czynności. Dotyczy narządów prawidłowo rozwiniętych, proces może obejmować cały narząd lub tylko określoną jego część.

•                      

•                     Makroskopowo objawia się zmniejszeniem masy, wymiarów lub barwy objętego narządu.

•                     NIE KAŻDE ZMNIEJSZENIE NARZĄDU JEST JEGO ZANIKIEM !!!

•                     HYPOPLASIA niedorozwój         APLASIA wrodzony brak narządu

•                     Podział zaników ze względu na działający czynnik:

•                     Zanik z nieczynności atrophia ex inactivitate

•                     Zanik z niedożywienia a. ex inanitione

•                     Zanik z ucisku a. e compressione

•                     Zanik spowodowany uszkodzeniem unerwienia a. trophoneurotica

•                     Zanik spowodowany działaniem czynników chemicznych i fizycznych

ROZEDMA PĘCHERZYKOWA PŁUC
EMPYSEMA ALVEOLARE PULMONUM

•                     Jest to nadmierne gromadzenie się powietrza w pęcherzykach płucnych, co prowadzi do stopniowego zaniku miąższu płuc

•                     Makroskopowo: płuca są powiększone, jasnoróżowe, konsystencji puszystej, trzeszczące przy ucisku, o zaokrąglonych brzegach

•                     Wyróżniamy postać ostrą i przewlekłą

PRZEWLEKŁA ROZEDMA PĘCHERZYKOWA PŁUC
EMPYSEMA ALVEOLARE PULMONUM

•                     Mikroskopowo:

◦                     Zanik elementów sprężystych w ściankach pęcherzyków,
ścieńczenie ścian pęcherzyków

◦                     Zanik naczyń krwionośnych w ściankach pęcherzyków

•                     Zanik komórek nabłonka oddechowego - stają się cienkie i płaskie

•                     Pękanie ścianek pęcherzyków à powstają duże pęcherze, workowate przestrzenie wypełnione powietrzem

•                     Kikuty porozrywanych ścianek pęcherzyków sterczą do światła pęcherzy w postaci „kolców” (ostro zakończone)

ZWYRODNIENIE
DEGENERATIO s. PARATROPHIA

•                     Stan patologiczny komórek lub tkanek, w przebiegu którego dochodzi do zmian w organellach komórkowych, odkładania się, w komórkach lub pozakomórkowo, substancji które nie występują lub występują w małych ilościach w warunkach fizjologicznych. Są to zmiany odwracalne lub nieodwracalnych, w zależności od stopnia uszkodzenia struktur komórkowych.

•                     Mikroskopowo:

◦                     powiększone, obrzmiałe  komórki nabłonkowe kanalików (zwłaszcza kanalików krętych i ramion wstępujących pętli Henlego), uwypuklają się do światła

◦                     nieregularne, gwiazdkowe światło kanalików

◦                     ziarnista, niewyraźna cytoplazma komórek

◦                     odrywanie się komórek nabłonka od błony podstawnej

•                     kłębuszki nerkowe powiększone – komórki śródbłonka pętli naczyniowych ulegają obrzmieniu

ZWYRODNIENIE MIĄŻSZOWE WĄTROBY
DEGENERATIO PARENCHYMATOSA HEPATIS

•                     Towarzyszy zaburzeniom w krążeniu, chorobom zakaźnym i zatruciom.

•                     Makroskopowo:

◦                     Powiększona

◦                     Zaokrąglone brzegi

◦                     Napięta torebka

◦                     Miąższ na przekroju ćmy, szary, o zatartym rysunku zrazików, kruchy

•                     Mikroskopowo:

◦                     Powiększone hepatocyty

◦                     Zziarniała cytoplazma

◦                     Słabo widoczne, przysłonięte (przyćmione) przez ziarnistości jądra hepatocytów jądra

◦                     z czasem, w wielu miejscach zaokrąglone komórki wątrobowe oddzielają się od siebie (dysocjacja)

ZWYRODNIENIE WODNICZKOWE WĄTROBY
DEGENERATIO HYDROPICA HEPATIS

•                     Mikroskopowo:

◦                     Powiększone, obrzmiałe  komórki

◦                     Liczne, różnej wielkości wakuole wypełnione płynem niskobiałkowym

◦                     Cytoplazma „piankowata”

◦                     Czasem może pojawić się jedna duża wakuola spychająca jądro na obwód komórki

ZWYRODNIENIE KOLOIDOWE TARCZYCY
DEGENERATIO COLLOIDEA s. COLLOIDES THYROIDEAE

•                     Koloid – złożone ciało białkowe wyglądem przypominające żelatynę, barwi się eozyną na kolor jasnoróżowy

•                     Zwyrodnienie koloidowe powstaje na tle zaburzeń przemiany białkowej, polega na wzmożonej sekrecji koloidu przez komórki narządów ( tarczyca, przysadka mózgowa, przytarczyce) lub pojawieniu się go w komórkach, które w warunkach prawidłowych koloidu nie wytwarzają (nerki, nadnercza, jajniki, gruczoł mlekowy)

•                     Przyczyny zwyrodnienia koloidowego tarczycy (wole koloidowe struma colloidea):

◦                     niedobory jodu (struma endemica)

◦                     nadmierne wytwarzanie TSH przez przysadkę

◦                     skarmianie paszą zawierającą substancje wolotwórcze np. glikozynolany w śrucie rzepakowej

•                     Mikroskopowo:

◦                     Widoczne silnie powiększone  pęcherzyki tarczycy wypełnione koloidem

◦                     Silnie spłaszczony w następstwie ucisku i rozciągania nabłonek  wyściełający

◦                     Cienkie ścianki pęcherzyków, często dochodzi do ich pękania i powstają torbielowate cysty wypełnione koloidem – wole torbielowate, cystowate  struma colloides cystica

ZWYRODNIENIE SZKLISTE 
DEGENERATIO HYALINEA

•                     Powstaje w związku z zaburzeniami przemiany białek tkanki łącznej. Polega na pojawieniu się w komórkach lub pozakomórkowo jednorodnej masy białkowej, mającej powinowactwo do barwników kwaśnych. Skład chemiczny tego białka może być różny. Tworzywem do mas białkowych są elementy tkanki łącznej: substancja podstawowa, włókna kolagenowe i glikozaminoglikany.

•                     Nazwa wywodzi się od wyglądu odkładających się mas białkowych  obserwowanych pod mikroskopem świetlnym gr. hyalos – szkło. Makroskopowo ogniska szkliwienia przypominają chrząstkę szklistą.

•                     Wewnątrzkomórkowe zmiany szkliste dotyczyć mogą komórek wątrobowych (np. ciałka Malloryego), komórek plazmatycznych (ciałka Russella lub Cornila), nabłonka kanalików nerkowych czy tkanki mięśniowej.

ZWYRODNIENIE SZKLISTE NERKI
DEGENERATIO HYALINEA RENIS

•                     Mikroskopowo:

◦                     Złogi białkowe – wałeczki szkliste, w kanalikach  i kłębuszkach nerkowych (hialina wypełnia mniejszą lub większą część ich przestrzeni)

◦                     Zanik nabłonka kanalików

◦                     Zanik pętli naczyniowych kłębuszków nerkowych

◦                     Rozplem tkanki łącznej włóknistej wokół zwyrodniałych kanalików

◦                     w cytoplazmie komórek nabłonka kanalików mogą pojawiać krople hialiny – zwyrodnienie kropelkowo-szkliste degeneratio hyalinea guttata. Po pęknięciu komórek krople wydalane są do światła kanalików, tworząc wałeczki szkliste.

•                     Zwyrodnieniu szklistemu mogą także ulegać błony podstawne kanalików nerkowych, co prowadzi do zaniku nabłonka i rozplemu tkanki łącznej okołokanalikowej

ŻÓŁTACZKA

ICTERUS

•                     Jest to objaw chorobowy, polegający na żółtym zabarwieniu tkanek np. skóry, tkanki podskórnej, twardówek i błon śluzowych, spowodowany odkładaniem się bilirubiny w tkankach w przypadku gdy jej poziom we krwi wzrasta ponad normę fizjologiczną.

•                     Żółtaczka rozwija się, gdy zachwiana zostaje równowaga między produkcją bilirubiny i jej wydalaniem, możliwe jest to w jednym lub w kilku przypadkach

•                     produkcja bilirubiny jest nadmiernie wysoka

•                     dochodzi do spadku wychwytu przez wątrobę

•                     w wyniku zaburzeń w sprzęganiu bilirubiny

•                     wskutek spadku wydalania przez komórki wątroby

•                     jako konsekwencja zaburzeń w przepływie żółci

•                     Wyróżniamy:

◦                     żółtaczki wątrobowopochodne – związane z zaburzeniami na terenie wątroby;

◦                     Żółtaczki pozawątrobowe – nie związane bezpośrednio z uszkodzeniem wątroby;

ŻÓŁTACZKA WĄTROBY
ICTERUS HEPATIS

•                     Mikroskopowo:

◦                     gromadzenie się barwników żółciowych w różnych miejscach wątroby – w hepatocytach, wokół nich, w przestrzeniach tkankowych, przewodach żółciowych

•                     uszkodzenie komórek wątrobowych, do martwicy włącznie

CZERNIACZKA
MELANOSIS

•                     przeniesienie i nadmierne nagromadzenie melaniny w różnych narządach (płuca, wątroba, mózg, rogówka);

•                     występuje często u kotów, jagniąt i cieląt, z wiekiem zmiany się cofają ;

•                     nie pociąga szkodliwych dla ustroju następstw;

•                     melanofory mogą ulec transformacji nowotworowej np.: czerniaczka

•                     Melanina:

◦                     Brązowo-czarny pigment nie zawierający żelaza;

◦                     gromadzi się we włosach, oku, oponach mózgowych, błonach śluzowych;

◦                     syntetyzowana i wydzielana przez melanocyty;

◦                     w komórkach gromadzona w postaci ziarenek zwanych melanosomami;

◦                     makrofagi przenoszące melaninę to melanofagi;

◦                     fibroblasty wypełnione ziarenkami melaniny to melanofory.

CZERNIACZKA WĄTROBY
MELANOSIS HEPATIS

•                     Makroskopowo:

◦                     różnej wielkości i kształtu, liczne, odgraniczone czarne/brązowe plamy zarówno w obrębie torebki, jak i miąższu.

•                     Mikroskopowo:

◦                     podtorebkowe, międzybeleczkowe i okołonaczyniowe gromadzenie się melanoforów;

◦                     melanofory – wrzecionowate komórki o ciemnym zabarwieniu cytoplazmy.

WAPNIENIE
CALCIFICATIO

•                     Osadzanie soli wapnia.

•                     Proces pożądany w kościach.

...