Biologia wyklad 3.doc

Biologia wykład 3

Komórka eukariotyczna

Otoczone pojedynczą albo podwójną błoną, specyficzny układ błon - zwiększa się powierzchnia na której zachodzą procesy.

Najważniejszym organellum jest jądro komórkowe (tylko w komórkach eukariotycznych – odgranicza mat. genetyczny od reszty). Otoczone jest podwójną błoną, na której występują pory, umożliwiające kontakt. W środku – matrix jądrowa (nukleoplazma), zawartość: białka i rożne inne struktury białkowe.

W interfazie materiał jądrowy jest rozproszony – jest to chromatyna. Jak się przygotowuje do podziału - gęstnieje.

W jadrze występuje 1 albo kilka jąderek. Występują na nich rybosomy.

Retikulum endoplazmatyczne (szorstkie) – wyst. rybosomy ; gładkie – na jego powierzchni nie ma rybosomów . Szorstkie – zbudowane ze stosu spłaszczonych woreczków, gładkie jest rurkowate.

FUNKCJE

- zwiększanie powierzchni

- zapewnia przedziałowość komórki

- tworzy system cyrkulacyjny (wnętrze jest wypełnione określonymi produktami)

Rybosomy – w kom. eukariotycznej występują na powierzchni retikulum endoplazmatycznego, w cytoplazmie. Plastydy i mitochondria maja swoje własne rybosomy. Zbudowane z kwasu rybonukleinowego.

Mitochondria (1) i chloroplasty (2) wykorzystują system podwójnej błony.

1.      Błona wewnętrzna tworzy wpuklenia do środka, jest przestrzeń międzybłonowa, wnętrze jest wypełnione martix mitochondrialną. Wykonywane są przemiany energetyczne. Jest autonomiczne  - ma swój własny zasób informacji genetycznej w postaci DNA – koliście zamknięta cząsteczka. Własny aparat biosyntezy białka. Są tez rybosomy.

2.      Plastydy – występują tylko w komórkach roślinnych. Leukoplasty – funkcja magazynująca skrobie i białka; amyloplasty – gromadzą tylko skrobię; chromoplasty – zawierają barwniki. Chloroplasty – chlorofil. Błony wewnętrzne wewnątrz chloroplastów tworzą system bon – tylakoidy, te tworzą stosy spłaszczonych pęcherzyków, które natomiast nazywają się granami. Grana połączone są miedzy sobą za pomocą integralnych tylakoidów. Wnętrze chloroplastu wypełnia stroma.

Aparat Golgiego (diktiosom) – zbudowany z pojedynczego stosu albo kilku układów stosów spłaszczonych pęcherzyków (pojedynczy stos – poliktiosom). Oprócz stosu pęcherzyków można obserwować dynamiczne ułożenie pęcherzyków, które znajdują się z jednej i drugiej strony takiego stosu.

FUNKCJE:

Jest to tzw system przeładunkowy w komorce. zageszczaine i przygotowanie roznego rodzaju substancji do przetransportowania jej do miejsca gdzie ma zostac uzyta (np. hormony). zachodzi synteza polisacharydow i sprzeganie ich z bialkami dostarczanymi przez retikulum endoplazmatyczne. synteza blony komorkowej, odtwarzanie blony. również funkcja syntetyczna (sprzeganie).

Mikrociałka – lizosomy, struktury otoczone pojedyncza błoną. Funkcją ich jest udział w procesach trawienia , zawierają one enzymy lityczne. Muszą być odgraniczone od pozostałej reszty komórki, żeby nie były aktywne tam gdzie tego nie trzeba. U roślin występują peroksysomy – również pojedyncza błona. Twory, które zawierają w sobie enzymy oksydoredukcyjne (np. katalaza – dokańczające procesy utlenień) muszą być odgraniczone również od pozostałej reszty komórki). Glioksysomy – tez u roślin.

Wakuola - u roślin – jedna duża. Błona, która otacza wakuole roślinną – pojedyncza – ma zupełnie inna nazwę, niż błona plazmatyczna – tonoplast. Im starsza komórka, tym wakuola jest większa. Funkcja – ‘śmietnik’. W środku wakuoli jest sok komórkowy. Wyst. kwasy organiczne, aminokwasy, białka, często barwniki, sole nieorganiczne, tlenki, dwutlenek węgla. Wakuola u roślin jest rezerwuarem, śmietnikiem, albo miejscem magazynowania różnych rzeczy, z których mogą one korzystać w sytuacji potrzeby metabolicznej.

Szkielet cytoplazmy – cytoszkielet – jest obdarzony zdolnością ruchu. Za ruch odpowiedzialny jest specjalny układ – układ aktomiozynowy. Jest zbud. z kilku rożnych białek – aktyny (tworzy kurczliwe włókienka), miozyny. Skurcze aktyny i powstanie układu to jest mechanizm, który umożliwia napędzanie ruchu. Ukierunkowanie ruchu zawdzięcza komórka układowi tubulinowemu. – zbud z mikrotubulin; białko – tubulina, tworzy twory nazywane filamentami.

Niektóre komórki mają na swojej powierzchni rzęski i wici – w przekroju widać struktury symetryczne; wici – ruch ‘merdający’, specyficzny układ mikrotubuli (9+2) – 9 par mikrotubuli otacza parę centralną. Każda z 9 par zbudowana jest z podwłókna A (13 mikrofilamentów) i B (11 mikrofilamentów). Każda para mikrotubuli łączy się z następną parą za pomocą ramion – ramion dyneinowych.  Dyneina ma 2 łańcuchy ciężkie i kilka lekkich. Ciężkie tworzą globularne ‘głowy’.

Wspólna strategia wszystkich komórek – błona jako granica miedzy środowiskiem zewnętrznym a wewnętrznym. […]

Najczęściej białka błonowe pełnią swoją funkcję, bo tworzą kanały, przenikają błonę w obie strony, białka – ich grupy hydrofilowe będą przepuszczały podobne substancje (tez hydrofilowe), ale nie wszystkie mogą przejść.

nośniki białkowe:

* po przyłączeniu substratu białko wykonuje ruch i przenosi na drugą stronę.

* białko zmienia kształt – umożliwia wślizgnięcie się substancji na drugą stronę.

błona – granica – substancje przenikają drogą dyfuzji, zgodnie z gradientem stężeń; wbrew gradientowi : transport aktywny.

DYFUZJA : zgodnie z gradientem – od stężenia wyższego do niższego. Zależy od stanu skupienia materii - najszybsza w stanie gazowym., najwolniejsza w stanie stałym.

TRANSPORT PASYWNY – woda, dwutlenek wegla i tlen

Osmoza – dyfuzja wody przez błonę plazmatyczną. Decyduje stężenie rozpuszczalnika. roztwory: hipotoniczny, hipertoniczny (plazmoliza), izotoniczny.

Ułatwiona dyfuzja – wykorzystanie kanałów białkowych, białka nośnikowe (specyficzne dla przenoszonych substancji), zgodnie z gradientem, transport przyspieszany przez to, że odbywa się przez kanały białkowe. Wykorzystują go większe cząsteczki – lipidy, glukoza, glicerol mocznik (tylko!). Cala reszta – wykorzystuje bardziej skomplikowany sposób, jakim jest transport aktywny.

transport aktywny – 2 rodzaje – wykorzystanie energii z hydrolizy – ATP.

1). kotransport (sytransport, antyport) – przenoszeniu 1 cząsteczki towarzyszy bierne przenoszenie drugiej.

2). wykorzystywany przez duże komórki, większe cząsteczki, w zależności od tego, czy odbywa się do środka albo na zewnątrz komórki – endocytoza (2 formy – dot. wody: pinocytoza, dot. większych cząstek: fagocytoza) i egzocytoza (transport na zewnątrz, odbywa się przez zapakowanie w pęcherzyk dziewiczy).