Metody wyceny wartości firmy.docx

Metody wyceny wartości firmy

Wykład – egzamin ok. 20 pytań testowych
Próg zaliczenia – 55%
Część ćwiczeniowa – zaliczenie w formie kolokwium (kalkulacja parametrów finansowych)

1.       Definicje wartości

2.       Podejścia do wyceny: majątek vs. dochody

3.       Założenia wyceny

4.       Kalkulacja dochodów finansowych

5.       Metody wyceny przedsiębiorstwa

6.       Zastosowanie metod w praktyce

Kluczowy aspekt – czym jest wartość?

W najprostszym ujęciu wartość oznacza „ile coś jest warte pod względem materialnym”.
Wartość oznacza cechę rzeczy, która daje się określić pieniądzem lub też jakimkolwiek innym środkiem płatniczym.
Wartość to taka cecha rzeczy, która stanowi o tym, iż dana rzecz jest postrzegana jako bardziej lub mniej pożądana, użyteczna czy ważna.

Wartość może oznaczać również cenę danego dobra wyrażoną w pieniądzu lub ilość bądź liczbę innych dóbr, na które można dane dobro wymienić (siła nabywcza).
Wartość decyduje o cenie. W praktyce cena zależy od wartości, a nie wartość od ceny.

Wartość w rachunkowości

Wartość stanowi podstawę funkcjonowania rachunkowości.
Najczęściej w tym obszarze wartość sprowadza się do podania liczby, według której dana pozycja wykazywana jest w księgach rachunkowych firmy.
Rachunkowość wykazuje wartość każdego zdarzenia gospodarczego wyrażoną w jednostkach pieniężnych.

Wartość dla różnych grup interesu

Wartość dla właścicieli
Wartość dla menedżerów
Wartość dla pracowników
Wartość dla wierzycieli
Wartość dla kontrahentów
Wartość dla innych zainteresowanych

Wartość z punktu widzenia teorii finansów

Przyjmuje się, iż nadrzędnym celem działalności przedsiębiorstwa jest tworzenie wartości dla akcjonariuszy (właścicieli przedsiębiorstwa).
Tworzenie wartości przedsiębiorstwa oznacza zwiększanie bogactwa właścicieli.

Uzasadnienie

Właściciele są pierwszymi dostarczycielami kapitału firmy.
Właściciele są ostatecznymi beneficjentami działalności firmy.
Właściciele jako pierwsi ponoszą ryzyko działalności firmy (pokrywają stratę).

W jaki sposób mierzyć wartość i jej zmiany w firmie?

Zysk netto
Kwota kapitału własnego
Strumienie pieniężne dostępne dla właścicieli
Cena akcji na giełdzie
Nadwyżka zysków operacyjnych nad kosztami kapitału obcego i własnego
Dodatkowe prawa (prawo poboru, prawo kupna/sprzedaży)

Koncepcje wartości

Wartość ekonomiczna (economic value)
Wartość wewnętrzna (internal, intrinsic value)
Wartość w użyciu (value in use)
Wartość fundamentalna (fundamental value)
Wartość sprzedaży/wartość pozbycia się (deprival value)
Wartość księgowa (book value)
Wartość odtworzeniowa (reproduction value)
Wartość zastąpienia (replacement value)
Wartość rynkowa (market value)
Wartość godziwa (fair value)
Wartość inwestycji (investment value)
Wartość likwidacyjna (liquidation value)
Wartość firmy (goodwill)
Wartość zabezpieczenia (collateral value)

Wartość ekonomiczna (inaczej fundamentalna, wewnętrzna, w użyciu)

Wartość ekonomiczna to zdolność aktywów do generowania dochodu w przyszłości.
Dochody wyznaczające wartość ekonomiczną mogą mieć formę zysku lub innego rodzaju korzyści (praw poboru, praw pierwszeństwa, dywidend).
W praktyce za dochody ekonomiczne uznaje się przepływy pieniężne przynależne posiadaczowi aktywów. Przepływy te mogą pochodzić zarówno z użytkowania aktywów, jak również z ich likwidacji lub sprzedaży.
Wartość ekonomiczna (fundamentalna) jest koncepcją zorientowaną na przyszłość.
Jest to inaczej kwota środków pieniężnych, którą kupujący jest gotów zapłacić w dniu dzisiejszym w zamian za oczekiwane przyszłe przepływy pieniężne obciążone ryzykiem.
Na wartość tę nie mają wpływu koszty i wydatki poniesione w przeszłości.

Problemy ustalenia wartości ekonomicznej

Wyznaczenie wartości ekonomicznej jest relatywnie trudne.
Rozważaną wartość ustala się w drodze oceny każdego z oczekiwanych strumieni przyszłych korzyści włączając w to również strumienie pieniężne pochodzące ze sprzedaży lub likwidacji aktywów.
Podstawowym problemem w procesie ustalenia wartości ekonomicznej jest dokonanie poprawnej prognozy przyszłych korzyści oraz kalkulacja ceny pieniądza, wyznaczającej wartość bieżącą.

Czynniki wpływające na cenę pieniądza

Cena pieniądza wolna od ryzyka
Stopa inflacji
Ryzyko reinwestycji
Ryzyko płynności
Ryzyko upadłości
Ryzyko finansowe
Ryzyko rynkowe
Ryzyko operacyjne

Wartość sprzedaży/wartość dla właściciela (deprival value/owners value)

Wartość sprzedaży jest koncepcją subiektywną, obrazującą wszystkie bezpośrednie oraz pośrednie nakłady konieczne do nabycia danego rodzaju aktywów.
Aktywa o wartości rynkowej 10 mln złotych mogą mieć wartość sprzedaży równą 12 mln złotych.
Różnica w kwocie 2 mln złotych może wynikać z wyjątkowego położenia geograficznego aktywów, ich specyfiki, kosztów związanych z utworzeniem lub zorganizowaniem nowych aktywów.
Aby doszło do transakcji wartość ekonomiczna dla kupującego musi być równa lub wyższa niż wartość pozbycia się dla sprzedającego.

Wartość księgowa (book value)

Wartość księgowa to wartość ujęta w księgach rachunkowych zgodnie z ogólnie przyjętymi zasadami rachunkowości.
O ile wartość księgowa jest podstawowym rodzajem wartości wykorzystywanym na potrzeby rachunkowości, o tyle wartość ta ma niewielkie powiązanie z wartością ekonomiczną.
Wartość księgowa jest wartością historyczną. Na skutek upływu czasu oraz zmiany wewnętrznych i zewnętrznych warunków działalności firmy, w tym zwłaszcza inflacji wartość księgowa nie odzwierciedla dalej wartości ekonomicznej.

Wartość odtworzeniowa (reproduction value)

Wartość odtworzeniowa to kwota pieniężna konieczna do poniesienia w sytuacji zastąpienia istniejących aktywów identycznymi co do rodzaju.
Wartość odtworzeniowa jest kosztem zastąpienia dotychczasowego majątku, nowym. Z uwzględnieniem stopnia zużycia (amortyzacji).
Podstawą ustalenia wartości odtworzeniowej jest znalezienie aktywów dokładnie odpowiadających aktywom podlegającym wycenie.
W praktyce większość rzeczowych aktywów materialnych jest przedmiotem zużycia fizycznego, technicznego, jak i moralnego, stąd znalezienie ich odpowiedników może być niekiedy wręcz niemożliwe.
Zwykle istnieją duże problemy z ustaleniem bieżącego kosztu reprodukcji poszczególnych obiektów majątku przedsiębiorstwa.

Wartość zastąpienia (replacement value)

Wartość zastąpienia odzwierciedla koszt nabycia aktywów, pełniących podobną funkcję do funkcji wycenianych aktywów.
Nowe aktywa powinny być przy tym identyczne co do użyteczności.
Wartość zastąpienia jest w swojej istocie zbliżona do wartości odtworzeniowej.
Wartość odtworzeniowa kładzie nacisk na odtworzenie aktywów według rodzaju, natomiast wartość zastąpienia skupia się na zastąpieniu funkcji pełnionych przez poszczególne aktywa.

Wartość rynkowa (market value)

Wartość rynkowa to wartość aktywów będących przedmiotem obrotu na zorganizowanym rynku giełdowym lub pozagiełdowym.
Na tychże rynkach ananimowi partnerzy transakcji znajdują akceptowalne wartości poszczególnych aktywów.
Wartość rynkowa przedsiębiorstwa notowanego na giełdzie nazywana jest kapitalizacją.
Wartość rynkowa może być również interpretowana jako cena wymiany dobra lub usługi na rynku finansowym (niekoniecznie zorganizowanym).

Problem wartości rynkowej

Wartość rynkowa nie jest idealnym miernikiem w procesie wyceny przedsiębiorstwa.

Problemy:

Liczba akcji znajdujących się w obiegu
Cena jednostkowa akcji
Płynność obrotu
Free float
Efektywność i rozwój rynku
Ryzyko systemowe

Wartość rynkowa a sprawiedliwa wartość rynkowa

Pod pojęciem wartości rynkowej najczęściej rozumie się wartość określaną jako sprawiedliwą (efektywną) wartość rynkową (fair market value).
Sprawiedliwa wartość rynkowa to wyrażona w pieniądzu lub ekwiwalencie pieniądza cena, której sprzedający oczekiwać, a kupujący byłby gotów ją zaakceptować, o ile towar zostałby wystawiony na sprzedaż na otwartym rynku.

Sprawiedliwa wartość rynkowa – warunki zaistnienia

Kupujący i sprzedający nie są powiązani ze sobą organizacyjnie lub kapitałowo i nie stosują cen transferowych.
Na rynku występuje dostatecznie duża liczba kupujących i sprzedających.
Kupujący, jak i sprzedający są w posiadaniu wszelkich związanych z transakcją informacji oraz żaden z nich nie działa pod przymusem.
Sprawiedliwa wartość rynkowa to cena dobra lub usługi, która może wystąpić jedynie na aktywnym, płynnym i efektywnym rynku, składającym się z dużej liczby dobrze poinformowanych kupców i sprzedawców.

Problemy związane z wartością rynkową

Wartość rynkowa nie reprezentuje wartości absolutnej.
Jest to wartość chwilowa, występująca w danym momencie, w sytuacji zgodności dwóch stron transakcji.
Ma ona cechę trwałości tylko w pewnym ograniczonym zakresie.
W praktyce strony transakcji dostosowują odpowiadające im indywidualne oceny wartości ekonomicznej aktywów do poziomu satysfakcjonującego obie strony.
Wartość rynkowa może być wynikiem szczególnych preferencji, chwilowych subiektywnych odczuć, nastrojów, wahań koniunktury, sytuacji politycznej, itp.

Czynniki wpływające na wartość rynkową firmy

Ogólna sytuacja na rynku finansowym
Wolumen transakcji
Emocje
Bieżąca kondycja ekonomiczna firmy
Przyszła oczekiwana kondycja ekonomiczna firmy
Ceny innych aktywów
Poziom zadłużenia firmy
Stopy procentowe

Wartość godziwa

Pojęcie wartości godziwej nie jest jednoznaczne. W najprostszym ujęciu wartość godziwa to wartość wyznaczona w trakcie swobodnych negocjacji pomiędzy dysponującymi pełnym zakresem informacji stronami transakcji. Jest to termin zbliżony do wartości rynkowej.

Zgodnie z ustawą o rachunkowości

Za wartość godziwą przyjmuję się kwotę, za jaką dany składnik aktywów mógłby zostać wymieniony, a zobowiązanie uregulowane na warunkach transakcji rynkowej, pomiędzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi, niepowiązanymi ze sobą stronami.

Wartość inwestycji (investment value)

W sytuacji, kiedy występuje konkretny kupujący lub sprzedający najczęściej rozpatrywana jest wartość inwestycji, a nie sprawiedliwa wartość rynkowa.
Wartość inwestycji to wartość dla konkretnego inwestora, oparta na indywidualnych uzgodnieniach dotyczących kupna-sprzedaży aktywów.
Wartość inwestycji może być definiowana jako wartość zdyskontowanych strumieni pieniężnych  przy wykorzystaniu konkretnej, odpowiadającej danemu inwestorowi stopy dyskontowej.
Jeżeli stopa dyskontowa inwestora jest tożsama z żądaną stopą zwrotu na całym rynku wtenczas wartość inwestycji będzie równa sprawiedliwej wartości rynkowej.

Wartość likwidacyjna

Wartość likwidacyjna odnosi się do sytuacji kiedy przedsiębiorstwo musi zlikwidować część lub całość swoich aktywów.
Jest to swego rodzaju sytuacja nadzwyczajna, w której wartość aktywów jest determinowana presją czasu lub przymusem.
W wyniku konieczności szybkiego upłynnienia aktywów lub z powodu działania wierzycieli transakcja pomiędzy kupującym a sprzedającym zawierana jest zwykle po cenie znacząco odbiegającej od ceny rynkowej.

Wartość goodwill

Goodwill jest to zdolność przedsiębiorstwa do takiej organizacji aktywów, która przyniesie dodatkowe zyski ponad te oczekiwane przez właścicieli i wierzycieli.
Goodwill jest to nadwyżka wartości całego przedsiębiorstwa ponad wartość jego aktywów netto.
Jest to również pozycja wartości niematerialnych i prawnych.

Wartość firmy wg Ustawy o rachunkowości

Wartość firmy stanowi różnicę między ceną nabycia określonej jednostki lub zorganizowanej jej części a niższą od niej wartością godziwą przejętych aktywów netto.
Jeżeli cena nabycia jednostki lub zorganizowanej jej części jest niższa od wartości godziwej przejętych aktywów netto, to różnica stanowi ujemną wartość firmy.
Od wartości firmy jednostka dokonuje odpisów amortyzacyjnych w okresie nie dłuższym niż 5 lat. W uzasadnionych przypadkach kierownik jednostki może wydłużyć ten okres do lat 20.

Wnioski

Wartość firmy jest składnikiem majątku o charakterze niematerialnym, niezależnym od kosztów jego wytworzenia, przypisanym przedsiębiorstwu działającemu na zasadzie kontynuacji, poza którym nie występuje w sposób samoistny.

Przykład

Tworzenie wartości firmy w transakcji połączenia dwóch przedsiębiorstw.
Przedsiębiorstwo A dokonuje przejęcia przedsiębiorstwa B.
Rozliczenie transakcji następuje metodą nabycia.

Przedsiębiorstwo A – nabywca

Aktywa                                          800                                          Zobowiązania i rezerwy                                          500
                                                                                    Kapitał zapasowy                                          100
                                                                                    Kapitał zakładowy                                          200

Zysk netto                            70
Liczba akcji                            200
Wartość nominalna              1
Cena rynkowa                            4

Przedsiębiorstwo B – cel przejęcia

Aktywa                                          1000                                          Zobowiązania i rezerwy                                          600
                                                                                    Kapitał zapasowy                                          350
                                                                                    Kapitał zakładowy                                          50

Zysk netto                            30
Liczba akcji                            50
Wartość nominalna              1
Cena rynkowa                            10

Wartość księgowa a wartość godziwa

Wartość godziwa przedsiębiorstwa B
Aktywa                                                        1200
Zobowiązania i rezerwy                            700
Aktywa netto                                          = 1200-700 = 500

Cena przejęcia

Cena zapłacona za przedsiębiorstwo B wynosi 600.
600 oznacza zatem cenę przejęcia.
Przedsiębiorstwo A musi wyemitować 150 nowych akcji (cena rynkowa – 4), i wymienić je na 50 akcji przedsiębiorstwa B.
Parytet wymiany wynosi zatem 3:1.

Rozliczenie

Przedsiębiorstwo A – przejmujące:

Wartość firmy                                          100                            Zobowiązania i rezerwy                         = 500+700 = 1200
Aktywa                                          = 800+1200 = 2000              Kapitał zapasowy              = 100+(600-150) = 550
                                                                                    Kapitał zakładowy                          = 200+150 = 350

Zysk netto                            70

Istota wyceny przedsiębiorstw

Termin wycena przedsiębiorstwa oznacza, iż wycenie podlega wyodrębniona pod względem ekonomicznym i prawnym jednostka organizacyjna, dysponująca określonym potencjałem w postaci majątku trwałego i obrotowego oraz różnych wartości i cech o charakterze niematerialnym.
Podstawowy problem wiąże się z koniecznością rozpatrywania złożonej struktury, która najczęściej nie jest prostą sumą aktywów/pasywów.
Przedsiębiorstwo jest zbiorem celowo dobranych elementów materialnych i niematerialnych, które posiadają pewne specyficzne atrybuty oraz umożliwiają generowanie synergii (2+2+synergia=5, ale także 4-3+uwolniona synergia=2).

Cele wyceny przedsiębiorstw

W rozwiniętej gospodarce rynkowej przedsiębiorstwa są towarem, który jest przedmiotem różnorodnych transakcji (przejęć, połączeń, podziału, restrukturyzacji, etc.)
Wycena przedsiębiorstwa służy zasadniczo ustaleniu jego wartości w związku z zaistnieniem dwóch grup zdarzeń ekonomicznych:

Mającymi wpływ na zmianę struktury własnościowej przedsiębiorstwa

Mającymi istotny wpływ na działalność przedsiębiorstwa

Zdarzenia związane ze zmianami w strukturze własnościowej

Sprzedaż przedsiębiorstwa lub jego części
Zakup przedsiębiorstwa lub jego części
Zmiana struktury własnościowej
Nacjonalizacja przedsiębiorstwa
Prywatyzacja przedsiębiorstwa
Podział przedsiębiorstwa
Fuzja z innymi podmiotami
Wniesienie przedsiębiorstwa jako aportu do innej firmy
Likwidacja przedsiębiorstwa

Zdarzenia mające istotny wpływ na funkcjonowanie przedsiębiorstwa

Opracowanie nowej strategii działania opartej na wzroście wartości firmy
Ubezpieczenie majątku przedsiębiorstwa
Ustalenie w...