Morfologia drobnoustrojów - Metody Barwienia.doc

MORFOLOGIA DROBNOUSTROJÓW:

§                 opis komórki bakteryjnej (łącznie z jej strukturami)®badania mikroskopowe

ß                                                                                           ß

kształt, wielkość,                                          budowa komórki [cytoplazma+DNA+rybosomy

ułożenie,                                                                                                  ściana komórkowa

sposób barwienia                                                                                    błona cytoplazmatyczna             

                                                                                                                elementy dodatkowe: otoczka,

rzęski, fimbrie, przetrwalniki,

ziarnistości,

plazmidy, transpozony,

§                 opis kolonii (hodowla na podłożach stałych !)

kształt, wielkość, brzeg, powierzchnia, „wyniosłość”, kolor, konsystencja, zapach, zawieszalność, inne: np.: typ hemolizy na podłożach z krwią:

              - alfa – niecałkowita np.: Streptococcus pneumoniae (dwoinka zapalenia płuc)

- beta – całkowita np.: Staphylococcus aureus (gronkowiec złocisty)

- gamma – niecałkowita np.: Corynebacterium spp. (maczugowce)

§                 typ wzrostu na podłożach płynnych

bezwzględne tlenowce               w postaci kożuszka

fakultatywne beztlenowce               wzrost dyfuzyjny (w całej objętości podłoża)

bezwzględne beztlenowce               w postaci osadu

Kształt i ułożenie:

Kulisty – ziarenkowce = ziarniaki:

dwoinki (Streptococcus pneumoniae – dwoinka zapalenia płuc),

paciorkowce (Streptococcus pyogenes – paciorkowiec ropotwórczy),

gronkowce (Staphylococcus aureus – Gronkowiec złocisty),

pakietowce = sześcianki (Sarcina spp.)

tetrady = czworaczki (Micrococcus luteus)

Cylindryczny – pałeczki (Escherichia coli – pałeczka okężnicy),

  -  laseczki (Bacillus anthracis - laseczka wąglika)

Ziarniakopałeczki (Yersinia pestis – pałeczka dżumy)

Maczugowce (Corynebacterium diphtheriae - Maczugowiec błonicy)

Spiralny – przecinkowce (Vibrio cholerae – przecinkowiec cholery),

    - śrubowce (Spiryllum minor),

    - krętki (Treponema pallidum – krętek blady)

Sposób barwienia w metodzie Grama:

Ziarenkowce – większość Gram-dodatnio (kolor fioletowy), wyjątek np.: Gram-ujemna dwoinka zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych - Neisseria meningitidis

Pałeczki – większość Gram-ujemna (kolor czerwony), wyjątek np.: Gram-dodatnia Listeria monocytogenes, Corynebacterium spp.

Laseczki – Gram-dodatnie

Grzyby – Gram-dodatnie

Maczugowce – Gram-dodatnie

Bakterie spiralne – Gram-ujemne

Krętki – brak wybarwienia w metodzie Grama

Metody barwienia drobnoustrojów

·        Bakterie prawie nie załamują światła, w związku z tym aby je uwidocznić trzeba użyć barwnych związków chemicznych – barwników:

-         kwaśne służą zazwyczaj do barwienia cytoplazmy oraz składników

pozakomórkowych (eozyna, fuksyna kwaśna, nigrozyna)

-         zasadowe (auramina, błękit metylenowy, czerwień obojętna, fiolet krystaliczny,

fuksyna zasadowa) wybarwiają głównie struktury jądrowe.

Preparat wykonujemy a) z materiału pobranego od chorego – preparat bezpośredni,

      b) z 18-24h hodowli drobnoustrojów – preparat pośredni.

Techniki barwienia:

­            proste ® 1 barwnik

­            złożone ® ³ 2 barwniki

­            pozytywne ® barwienie struktur drobnoustrojów

­            negatywne ® barwienie tła (nigrozyna, tusz chiński – barwniki grubodyspersyjne) – ocena kształtu i ułożenia komórek

­            pozytywno-negatywne ® nigrozyna, tusz chiński + barwnik zasadowy – uwidocznienie otoczki

­            specjalne ® wizualizacja dodatkowych struktur komórki np.: barwienie rzęsek (metoda Leifsona), ściany komórkowej, otoczki (metoda negatywna), przetrwalników(m. Wirtza-Conklina, Dornera), ziarnistości (m. Neissera)

METODY BARWIENIA

Przygotowanie preparatu (z hodowli) do barwienia:

Þ przygotowanie rozmazu na szkiełku podstawowym ® kropla 0,85%NaCl + 1 kolonia bakteryjna

Þ wysuszenie rozmazu (ogrzanie nie wyschniętego preparatu powoduje uszkodzenie komórki)

Þutrwalenie preparatu (przeciwdziała zmyciu preparatu podczas barwienia, ułatwia wnikanie barwnika): metody fizyczne (3-4 krotne w płomieniu palnika) i chemiczne (95% etanol)