CEL-5-21.pdf

Ewa Jóźków

Kodeks celny: procedury zawieszające i gospodarcze procedury celne

Polski Kodeks celny, wzorując się na Kodeksie celnym Wspólnot Europejskich, wprowadza

szczegółowe regulacje dotyczące procedur zawieszających i gospodarczych procedur celnych. W

niniejszym artykule omówione zostały podstawowe zasady dotyczące poszczególnych procedur

oraz przepisy ogólne, wspólne dla wszystkich procedur. Szczegółowe kwestie dotyczące

poszczególnych regulacji zostaną zaprezentowane w kolejnych artykułach. Procedury

zawieszające i gospodarcze procedury celne uregulowane są w rozdziale 3 Kodeksu w art. 89 -

165. Procedury zawieszające to najogólniej procedury, których zastosowanie powoduje, że w

stosunku do towarów objętych tymi procedurami nie powstaje w całości lub w części dług celny.

Powodują więc zawieszenie płatności należności celnych. Jednakże kwota wynikająca z długu

celnego, który może powstać w stosunku do towarów objętych procedurą zawieszającą, musi być

zabezpieczona.

Procedurami zawieszającymi są:

- tranzyt,

- skład celny,

- uszlachetnianie czynne w systemie zawieszeń,

- przetwarzanie pod kontrolą celną,

- odprawa czasowa.

Określenie "gospodarcze procedury celne" to zwrot umowny, wskazujący na ich gospodarczy

charakter. W zdecydowanej większości procedury te będą dotyczyły działalności gospodarczej. Korzystać z nich

będą podmioty prowadzące działalność gospodarczą, ale nie jest wykluczona możliwość objęcia towaru

procedurą gospodarczą przez osoby, które nie prowadzą takiej działalności, np. procedura odprawy czasowej.

Gospodarczymi procedurami celnymi są:

- skład celny,

- uszlachetnianie czynne,

- przetwarzanie pod kontrolą celną,

- odprawa czasowa,

- uszlachetnianie bierne.

Obydwa rodzaje procedur celnych wzajemnie się nakładają. Z gospodarczych procedur tylko dwie nie

mają charakteru zawieszającego:

- uszlachetnianie czynne w systemie zwrotów - należności przy przywozie towarów pod tę procedurę są

pobierane i podlegają zwrotowi po spełnieniu określonych w przepisach wymogów,

- uszlachetnianie bierne - jest to poddawanie towarów procesom uszlachetniania poza polskim obszarem celny;

w wypadku gdyby zostały wprowadzone jakiekolwiek należności celne wywozowe, zostałyby one pobrane od

towarów krajowych czasowo wywożonych; skoro nie pobiera się zabezpieczenia procedura nie ma charakteru

zawieszającego.

Z wyjątkiem procedury przetwarzania pod kontrolą celną, wszystkie inne procedury zawieszające i

gospodarcze procedury celne funkcjonowały w bardzo ograniczonym zakresie pod rządami ustawy Prawo celne

z 1989 r. Podstawowa różnica polega na sposobie uregulowania poszczególnych instytucji, stopniu ich

doprecyzowania w przepisach oraz wprowadzeniu nowych operacji o charakterze gospodarczym, takich jak np.

system ewidencji w ramach procedury uszlachetniania czynnego, system wymiany towarów w ramach

procedury uszlachetniania biernego, częściowe zwolnienie od cła w ramach procedury odprawy czasowej itp.

Kodeks celny w kilkudziesięciu artykułach reguluje procedury: uszlachetniania czynnego, odprawy

czasowej i uszlachetniania biernego, dając jednocześnie możliwość uszczegółowienia zasad stosowania tych

procedur w aktach wykonawczych. Dotychczas obowiązująca ustawa Prawo celne całość regulacji zamyka w

kilku artykułach (art. 17, 18, 19, 68, 80). brak jest przepisów delegacyjnych do określenia szczegółowych

warunków stosowania tych procedur.

W krótkim zarysie przedstawię przeniesienie dzisiejszych regulacji na grunt Kodeksu celnego.

Art. 17 ustawy Prawo celne reguluje odprawę celną czasową. Pod tą procedurą mogą być czasowo

przywożone na polski obszar celny oraz czasowo wywożone z tego obszaru następujące grupy towarów:

1) towary przeznaczone do naprawienia, uszlachetnienia, przerobu lub przetworzenia,

2) środki produkcji i środki transportu, z wyjątkiem samochodów osobowych, wydzierżawione, wynajęte lub

oddane do użytkowania, przywożone lub wywożone w celu prowadzenia działalności gospodarczej,

3) inne niż określone w pkt 2 towary przeznaczone do działalności gospodarczej, które zostały określone w art.

17 ustawy oraz w przepisie wykonawczym (np. inne środki transportu, próbki, wzory, opakowania

wielokrotnego użytku, nośniki informacji),

4) przywożone/wywożone przez osoby fizyczne towary nie przeznaczone do działalności gospodarczej,

taksatywnie wymienione w art. 17 ustawy oraz przepisie wykonawczym, takie jak samochody osobowe, sprzęt

wysokogórski, mienie podróżnego przyjeżdżającego do pracy itp.

W Kodeksie celnym istnieje procedura o nazwie odprawa czasowa, ale jej zakres będzie odmienny od

dotychczasowego. Przede wszystkim odprawa czasowa pod rządami Kodeksu będzie regulowała wyłącznie

czasowy przywóz towarów na polski obszar celny. Nowe przepisy nie regulują czasowego wywozu poza polski

obszar celny. wprowadzają natomiast instytucję towarów powracających, która w części zastąpi odprawę celną

wywozową. Odprawa czasowa będzie dotyczyła wyłącznie tych towarów, które będą wykorzystywane na

polskim obszarze celnym bez dokonywania żadnych zmian, z wyjątkiem zwykłego zużycia. Procedurą

odprawy czasowej nie zostaną więc objęte towary przeznaczone do naprawy, uszlachetnienia, przerobu bądź

przetworzenia.

Kodeks wprowadza dwie formy odprawy czasowej: z całkowitym i częściowym zwolnieniem od cła. Odprawa

czasowa z całkowitym zwolnieniem od cła dotyczyć będzie towarów, które znajdują się na liście ustalonej przez

Ministra Finansów. Na liście tej znajdą się, z pewnymi modyfikacjami towary, które wskazano wyżej w pkt 3 i 4

(projektowane przepisy wykonawcze rozszerzają listę towarów w stosunku do obowiązujących przepisów).

Przedmiotem odprawy czasowej z częściowym zwolnieniem od cła będą towary, wskazane wyżej w pkt 2 oraz

środki produkcji niezbędne do wykonywania na polskim obszarze celnym usług i robót budowlano-

montażowych.

Przywóz towarów na odprawę czasową z częściowym zwolnieniem od cła będzie obligował do zapłaty

za każdy miesiąc stosowania procedury 3% kwoty cła, które miałoby być uiszczone, gdyby towary objęte

odprawą czasową były dopuszczane do obrotu.

Towary przywożone do naprawy, uszlachetnienia, przerobu bądź przetworzenia, które zgodnie z

obowiązującymi przepisami przywożone są na odprawę czasową, będą mogły być poddawane procesom

uszlachetniania pod procedurą uszlachetniania czynnego. Uszlachetnianie czynne będzie odbywało się w

dwóch systemach: zawieszeń i ceł zwrotnych. System zawieszeń to procedura zbliżona do obecnej odprawy

czasowej. Od towarów przywożonych do uszlachetniania w tym systemie nie będą pobierane należności celne,

należności te muszą być natomiast zabezpieczone. Natomiast uszlachetnianie czynne w systemie zwrotów to

procedura zbliżona (aczkolwiek z istotnymi zmianami), do instytucji zwrotu cła od surowców przywiezionych z

zagranicy, zużytych przy wyrobie towarów wywiezionych w obrocie towarowym z zagranicą, uregulowanej w

art. 80 ustawy Prawo celne. System ceł zwrotnych umożliwi uzyskanie zwrotu cła za towary dopuszczone do

obrotu, jeżeli po ich poddaniu procesom uszlachetnienia na polskim obszarze celnym zostały wywiezione za

granicę.

Wywóz towarów do naprawienia, uszlachetniania, przerobu lub przetworzenia, zgodnie z

obowiązującymi przepisami odbywający się pod procedurą odprawy czasowej, będzie odbywał się pod

procedurą uszlachetniania biernego.

Istotne zmiany przepisy Kodeksu wprowadzą w zakresie składowania towarów w składzie celnym.

Kodeks celny wprowadza dwa rodzaje składów celnych: prywatne i publiczne . Składy celne publiczne będą

prowadzone np. przez firmy przewozowe, spedycyjne, agencje celne i inne podmioty prowadzące działalność

polegającą na odpłatnym przechowywaniu towarów. Składy prywatne są natomiast przeznaczone do

składowania towarów na potrzeby prowadzonej przez prowadzącego skład działalności gospodarczej. Podobnie

jak obecne przepisy, Kodeks celny wymaga złożenia zabezpieczenie długu celnego mogącego powstać od

towarów złożonych w składzie celnym. Odmiennie od dotychczasowych regulacji, do złożenia zabezpieczenie

zobowiązany będzie korzystający ze składu, czyli osoba, na rzecz której dokonano zgłoszenia do procedury

składu celnego. Oprócz tego zabezpieczenia, prowadzący skład celny będzie zobligowany do złożenia

generalnego zabezpieczenia należności celnych w wysokości odpowiadającej zakresowi przewidywanej

działalności.

Procedura tranzytu w rozumieniu Kodeksu celnego oznacza, ujmując najogólniej,

przemieszczanie towarów niekrajowych (w niektórych sytuacjach także towarów krajowych) z jednego do

drugiego miejsca znajdującego się na polskim obszarze celnym. W takim rozumieniu tranzytu mieści się,

zarówno przewóz przez terytorium Polski, jak i każde inne przekazanie sprawy w rozumieniu dotychczas

obowiązującej ustawy Prawo celne:

- z urzędu granicznego do urzędu wewnętrznego,

- pomiędzy dwoma urzędami wewnętrznymi, np. z jednego składu celnego do drugiego,

- z urzędu wewnętrznego do urzędu granicznego.

Przemieszczanie towarów pod procedurą tranzytu będzie wymagało złożenia zabezpieczenia, poza

wyjątkami określonymi w Kodeksie. Organy celne zostały upoważnione do wydawania pozwoleń na zwolnienie

z obowiązku składania zabezpieczeń osobom spełniającym określone warunki.

W przepisach ogólnych regulujących procedury zawieszające i gospodarcze procedury celne

zdefiniowane zostały pojęcia:

- towarów przywożonych,

- towarów w stanie niezmienionym.

Towary przywożone to towary objęte każdą procedurą zawieszającą oraz procedurą uszlachetniania

czynnego w systemie ceł zwrotnych, a więc definicja towarów przywożonych odnosi się do następujących

procedur celnych:

- tranzytu,

- składu celnego,

- uszlachetniania czynnego,

- przetwarzania pod kontrolą celną,

- odprawy czasowej.

Towary w stanie nie zmienionym to towary przywiezione, które zostały objęte procedurami:

uszlachetniania czynnego lub przetwarzania pod kontrolą celną, które nie zostały poddane żadnym procesom

uszlachetniania bądź przetwarzania. Jeśli towary przywożone zostały poddane jakimkolwiek procesom

(oczywiście nie chodzi tu o czynności mające na celu zapewnienie utrzymania towarów w stanie

niezmienionym), to nawet jeśli uszlachetnianie bądź przetwarzanie nie zostało jeszcze zakończone, takie towary

nie będą traktowane jako towary w stanie nie zmienionym.

Należy podkreślić, że definicje te dotyczą tylko rozdziału 3. Użyte w Kodeksie celnym w innym

miejscu niż w rozdziale 3 określenie "towary przywożone" nie będzie tożsame z definiowanym pojęcie.

Przepisy kodeksu celnego wprowadzają bardzo ważną, nieznaną dotychczas obowiązującemu

ustawodawstwu celnemu instytucję polegającą na możliwości uzyskania pozwolenia na korzystanie z

gospodarczej procedury celnej przed przywozem lub wywozem towarów. Na wniosek osoby mającej

zamiar dokonać przywozu lub wywozu towarów, przed mającą się odbyć operacją przywozu lub wywozu, po

spełnieniu wymogów określonych w Kodeksie i w przepisach wykonawczych, organ celny będzie wydawał

pozwolenie na korzystanie z gospodarczej procedury celnej. Wprowadza to element pewności w obrocie

towarowym, daje gwarancję, że przywożony lub wywożony towar zostanie objęty żądaną procedurą.

Dotychczas obowiązujące prawo celne nie zawiera w tym zakresie żadnych regulacji, nie daje podstaw do

ubiegania się o jakąkolwiek formę zapewnienia, że towary zostaną objęte wnioskowaną procedurą.

Pozwolenie może dotyczyć wielu operacji przywozu lub wywozu, może być także wydane na

jednorazowy przywóz, np. samochodu do naprawy. Pozwolenie będzie wydawane przez dyrektora urzędu

celnego w formie decyzji administracyjnej, od której strona może wnieść odwołanie do Prezesa Głównego

Urzędu Ceł a następnie skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Przepis § 2 art. 90 stanowi podstawę do cofnięcia pozwolenia. Cofnięcie pozwolenia będzie decyzją w

rozumieniu kpa spełniającą wymogi z art. 107 kpa.

Aby wniosek o wydanie pozwolenia na stosowanie gospodarczej procedury celnej był skuteczny,

będzie musiał być złożony zgodnie z wzorem, który określony zostanie przez Ministra Finansów w

rozporządzeniu wykonawczym wydanym na podstawie art. 90 § 3. W rozporządzeniu tym zostaną również

określone terminy składania wniosków, dokumenty, które należy dołączyć a także wzór pozwolenia.

Kodeks celny zawiera kilkanaście delegacji dotyczących gospodarczych procedur celnych. W celu

ułatwienia posługiwania się tymi aktami wykonawczymi przewiduje się możliwość wydania jednego

rozporządzenia Ministra Finansów dotyczącego wszystkich gospodarczych procedur celnych oraz procedur

uproszczonych. Akt ten kumulowałby delegacje z art. 80 § 6, art. 90 § 3, art. 102 § 3, art. 105 § 8, art. 128 § 6,

art. 136, art. 157 § 3 i art. 165 i regulowałby szczegółowe zasady i warunki stosowania gospodarczych procedur

celnych i procedur uproszczonych oraz tryb i warunki udzielania pozwoleń.

Osoba wnioskująca o udzielenie pozwolenia na korzystanie z gospodarczej procedury celnej powinna

gwarantować prawidłowy przebieg procedury. Organ celny może zażądać np. informacji, czy podmiot posiada

warunki niezbędne do prawidłowego przebiegu procesów uszlachetniania bądź przetworzenia, a jeżeli o

pozwolenie wnioskuje osoba, która będzie organizowała procesy uszlachetniania, czy ma zawarte umowy na

wykonanie takich procesów.

Przepis § 1 pkt 2 daje organom celnym podstawę do odmowy udzielenia pozwolenia, jeżeli

zapewnienie skutecznego dozoru przebiegu procedury wymagałoby ponoszenia wysokich kosztów i nakładów,

niewspółmiernych do zakresu wnioskowanej działalności.

Poza tymi dwoma ustawowymi warunkami dotyczącymi wydawania pozwoleń, szczegółowe warunki

ich udzielania zostaną określone w rozporządzeniu Ministra Finansów wydanym na podstawie art. 90 § 3.

Omówione wyżej warunki zawarte w art. 91 § 1, stosuje się także do pozwoleń na prowadzenie składu

celnego. Zgodnie z art. 102 § 1 procedura składu celnego to składowanie w składzie celnym towarów, a nie

samo prowadzenie składu celnego. Stąd też, aby wymogi z art. 91 § 1 miały zastosowanie do pozwoleń na

prowadzenie składu celnego, niezbędny był zapis § 2. Uzyskanie pozwolenia na prowadzenie składu celnego

jest ponadto obwarowane wieloma innymi warunkami określonymi w art. 105.

W pozwoleniu na korzystanie z gospodarczej procedury celnej organ celny określa:

- warunki stosowania danej procedury celnej, określane odrębnie dla każdej procedury,

- terminy stosowania danej procedury celnej.

Pozwolenie powinno określać dwa terminy:

1. Termin ważności pozwolenia, to znaczy termin, w jakim można będzie przywozić towary w celu objęcia ich

gospodarczą procedurą celną;

2. Termin, w którym powinno nastąpić rozliczenie przywiezionej bądź wywiezionej partii towarów. Termin ten

ustalany będzie dla wszystkich procedur gospodarczych poza procedurą składu celnego, ponieważ zgodnie z art.

115 składowanie towaró w składzie celnym nie jest ograniczona w czasie. Podstawą do jego ustalenia będzie

termin proponowany przez wnioskującego, przy uwzględnieniu czasu niezbędnego na przeprowadzenie

procesów, dla których towar obejmowany jest gospodarczą procedurą celną.

Przepis § 2 art. 92 nakłada na osobę posiadającą pozwolenie obowiązek informowania organu celnego

o każdej zmianie, która może mieć wpływ na korzystanie z pozwolenia a nastąpiła po jego wydaniu. jako

przykłady takich zmian można wskazać zmianę adresu firmy, zmianę miejsca prowadzenia procesów

przetwarzania itp.

Objęcie towarów procedurą zawieszającą powoduje zawieszenie płatności należności celnych.

Należności nie są pobierane ale muszą być zabezpieczone. Sposób i formy składania zabezpieczenia

uregulowane są w Dziale I Tytułu VII.

Wypadki, w których organ celny może odstąpić od pobrania zabezpieczenia zostaną określone przez

Radę Ministrów, w rozporządzeniu wydanym na podstawie art. 93 § 2.

Przepis art. 94 Kodeksu precyzuje termin zakończenia każdej procedury zawieszającej, z wyłączeniem

procedury tranzytu. Procedura zostaje zakończona, gdy towary objęte procedurą ( tzn. towary w stanie nie

zmienionym bądź znajdujące się na pośrednim etapie przetworzenia), produkty kompensacyjne lub

przetworzone pod kontrolą celną, otrzymają inne przeznaczenie celne. W ten sposób zakończą się więc

procedury:

- składu celnego,

- uszlachetniania czynnego w systemie zawieszeń,

- przetwarzania pod kontrolą celną,

- odprawy czasowej.

Inne przeznaczenie celne to każde z przeznaczeń celnych, o których mowa w art. 3 § 2, a więc:

- objęcie towaru inną procedurą celną,

- wprowadzenie towaru do wolnego obszaru celnego lub do składu wolnocłowego,

- powrotny wywóz towaru poza polski obszar celny,

- zniszczenie towaru,

- zrzeczenie się towary na rzecz skarbu Państwa.

Nadanie przeznaczenia celnego musi odbywać się zgodnie z przepisami dotyczącymi danej procedury

bądź innego przeznaczenia celnego.

Przepisy określają inny sposób zakończenia procedury tranzytu. Zgodnie z art. 98 procedura ta zostaje

zakończona, gdy towary i odpowiednie dokumenty zostaną przedstawione w urzędzie celnym przeznaczenia,

zgodnie przepisami procedury tranzytu. Uzasadnieniem dla odmiennego uregulowania zakończenia procedury

tranzytu jest to, że procedurę tę stosuje się w celu umożliwienia przemieszczania towaru z jednego do drugiego

miejsca znajdującego się na polskim obszarze celnym. Cel zostaje zrealizowany z chwilą dostarczenia towaru

wraz dokumentami do urzędu celnego przeznaczenia.

Precyzyjne uregulowanie terminu zakończenia procedur zawieszających jest bardzo ważne z punktu

widzenia podmiotów gospodarczych. Przepis zezwala na pełne rozliczenie się przed organem celnym np. z

procedury uszlachetniania czynnego, mimo iż część bądź nawet wszystkie produkty kompensacyjne znajdują się

nadal w kraju. Możliwe jest ponadto, że odpowiedzialność za towar przejmie inny podmiot i on będzie

odpowiadał przed organem celnym za należności celne ciążące na tym towarze, aczkolwiek najczęściej z tytułu

innej procedury celnej.

Przepisy Kodeksu nakładają na organy celne obowiązek podejmowania z urzędu działań w celu

uregulowania sytuacji towarów, wobec których procedura nie została zakończona zgodnie z warunkami i

terminami określonymi w pozwoleniu i przepisach prawa celnego. Działania takie dotyczyć będą towarów

objętych wszystkimi procedurami zawieszającymi i gospodarczymi procedurami celnymi.

W przypadku nie zakończenia każdej procedury zawieszającej, działania sprawdzające i wyjaśniające

muszą być podejmowane w celu nadania dopuszczalnego dla tych towarów przeznaczenia celnego i - jeśli na

towarze ciążą należności celne przywozowe - wyegzekwowania tych należności.

Należy pamiętać, że za czynności podejmowane w wyniku naruszenia przez osobę warunków lub

terminów ustalonych przy objęciu towarów procedurą zawieszającą lub gospodarczą procedurą celną, organ

celny pobierać będzie - tak, jak obecnie - opłatę manipulacyjną dodatkową.

Kodeks wprowadza nieznaną dotychczas obowiązującemu ustawodawstwu celnemu instytucję. Daje

możliwość przeniesienia uprawnienia do korzystania z gospodarczej procedury celnej na inną osobę niż

ta, na którą wydane zostało pierwotne zezwolenie. Przeniesienie praw i obowiązków będzie następowało w

drodze decyzji właściwego organu celnego. Osoba, na którą mają zostać przeniesione prawa i obowiązki musi

spełniać wszystkie warunki wymagane do korzystania z danej procedury. Do wydania decyzji niezbędne będzie

złożenie zgodnego wniosku przez aktualnego posiadacza pozwolenia oraz osobę, na którą ma nastąpić

przeniesienie uprawnień. Szczegółowy tryb przeniesienia uprawnień zostanie uregulowany w przepisach

wykonawczych.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: