04_Kazanie czwarte.pdf

KAZANIE CZWARTE

O TRZECIEJ CHOROBIE RZECZYPOSPOLITEJ, KTÓRA JEST

NARUSZENIE RELIGIEJ KATOLICKIEJ PRZEZ ZARAZĘ

HERETYCKĄ

Będziecie mi królestwem kapłańskim i świętym ludem.

Exod. 19 [6].

Jakie królestwo uczynił pan Bóg z ludu wyzwolonego.

Gdy Pan Bóg wywiódł lud swój z Egiptu i niewolej onej ciężkiej na

wolność (a było po sześćkroć sto tysięcy ludzi do boju, okrom niewiast i

dzieci do lat 20), uczynić sobie z nich chciał królestwo i Rzeczpospolitą,

porządkiem, urzędem i prawy dobrze osadzone i postanowione. I mówił tak

do nich przez Mojżesza: Exod. 19 [4-6]. ,,Widzieliście, com uczynił

Egipcyjanom,

a jakom was nosił na skrzydłach orlich i sobiem was przywłaszczył. Jeśli

tedy słuchać głosu mego i przestrzegać przymierza abo umowy mojej z

wami będziecie, ja was za swoje dziedzictwo nad ine narody mieć będę. Bo

moja jest wszytka ziemia. I staniecie mi się królestwem kapłańskim i

ludem świętym".

Jaka jest prawa wolność.

Z których słów pokazuje się naprzód, iż wolność prawa jest nie tyło

tyranom, jaki był Farao, nie służyć, a od ich uciśnienia wolnym być, ale też

w jednym się królestwie i Rzeczyposp[olitej] i pod jednym panem

osadziwszy, prawom i porządkom onego królestwa służyć i podlegać.

Wyjął je Pan Bóg z niewolej tyrańskiej, ale je pod swe prawa święte i

sprawiedliwe i służbę swoje zniewolił. A taka niewola jest prawdziwą

wolnością, gdy służym temu, który przyrodzonym panem naszym jest;

który służbę dobrze płaci; którego służba wdzięczna i samym jest

królowanim.

Kapłaństwo fundamentem królestwa.

Daje się też w tych słowach Pańskich znać, iż królestwa onego i

Rzeczyposp[olitej] świeckiej fundamentem chciał P[an] Bóg mieć religią

abo kapłaństwo, gdy je tak ochrzcił i nazwał, iż gdyby kto spytał: jako to

królestwo zowią? Odpowiedzieć by każdy mógł: kapłańskie.

Kapłan pierwszy urzędnik w królestwie.

Bo na religiej, której kapłani nauczają, i na znajomości prawego Boga, i

służbie jego osadzone jest, i tak się z nim spaja i żeni, jako fundament z

budowanim, które na nim polega i bez którego upada. I dlatego pierwszego

onej Rzeczyposp[olitej] świeckiej dał urzędnika Mojżesza, który był

kapłanem, jako Psalm mówi: Psal. 98 [6]. ,,Mojżesz i Aaron między

kapłany jego". I zaraz był i królem abo nawyższym panem, aby ich pierwej

religie], to jest wiadomości prawego Boga i służby jemu powinnej, a potem

spraw Rzeczyposp[olitej] domowych około pokoju i wojen nauczył.

Prawa pierwsze o religiej. Tablica pierwsza zakonu Bożego o religiej.

Przetoż gdy Pan Bóg prawa onej Rzeczypospo[litej] dawał i pisał, na dwu

je tablicach sumo-wał. Pierwszą tablicę pismem o religiej abo służbie

Bożej, a drugą o Rzeczyposp[olitej] napełnił. Bo pierwsza i wtóra, i trzecia

ustawa to ma, abyśmy jednego samego Pana Boga mieli, nigdy do innego i

do wiar inych nie przystając, ani się odmieniając, a żebychmy go czcić

umieli, a na służbie się jego czasów swoich, w święta zwłaszcza, przy

kapłańskich ofiarach i nauce zabawiali. Na czym jest wszytka religia i

urząd kapłański.

Wtóra o Rzeczyposp[olitej].

Druga zaś tablica o Rzeczypospolitej prawa ma, której pokój i dobre na

tym należy, aby urzędy i starszy naszy ojcowie czcią i posłuszeństwem

wszelakim uszanowani byli, a jeden drugiemu szkody w sąsiedztwie nie

czynił, ale mu spólnej i szczerej miłości dochowywał. "Nie zabijaj, nie

cudzołóż, nie kradnij, nie pożądaj" - wszytko to do pokoju

Rzeczypospolitej służy.

Złączone kapłaństwo z królestwem.

A gdy Mojżesz ten urząd kapłański i królewski abo świecki spuszczać i

przez śmierć z niego ustępować miał, patrzmy, jako kapłaństwo z świecką

zwierzchnością złączył i prawie ożenił. Gdy mu P[an] Bóg dzień śmierci

jego naznaczył, prosił Pana Boga mówiąc: Num. 27 |16-17]. ,,Opatrz,

Panie, tę wielkość ludu człowiekiem, który by mógł przed nim chodzić i

wychodzić, a wprowadzać je i wyprowadzać, aby lud Boży nie był jako

owca bez pasterza". Kazał mu Pan Bóg wziąć Jozuego i postawić przed

kapłanem Eleazarem, synem Aaronowym, który już był umarł. I przed

ludem wszytkim nauczał go jako się sprawować miał; i urząd mu spuścił

rozkazując wszem ludziom, aby go słuchali. I przydał, aby zawżdy, gdy co

miał poczynać, radził się Pana Boga przez kapłana Eleazara, a na jego

słowo wychodził i wchodził on sam i lud wszytek.

Obaczmy, jako Jozue, król on nad ludem przełożony, bez kapłana urzędu

nie bierze. Kapłana mu dano, aby go słuchał w tym, co mu od Pana Boga

powiadać miał. I napisał o tym prawo Mojżesz: Deut. 17 [18-19]. "aby

król, skoro stolicę swoje zasiędzie, zakonu Bożego księgi brał od kapłanów

i czytał je, i uczył się bać P[ana] Boga i strzec ceremonij jego".

Rozum przyrodzony królestwa i Rzeczyposp[olite] bez kapłaństwa nie

osadza.

Widzimy tedy jako religia i kapłaństwo fundamentem jest królestw u ludzi

Boga prawego. Co i sam rozum przyrodzony pokazuje. Bo królestwa i

Rzeczyp[ospolite] bez Boskiej pomocy fundować się i stać, i obrony mieć

nie mogą. Przychodzą na nie takie przypadki i trudności, z których żadną

mocą i radą wyniść nie mogą, aż za pomocą nawyższego króla i Boga,

który wszytko może.

Poganie pierwsze prawa o religiej stawili. Ausonius.

Dlategoż i poganie, fundując swoje królestwa, pierwsze prawa o religiej i

służbie Bożej stawili. Bo wiadoma rzecz jest, iż one na dwanaście tablicach

prawa rzymskie na trzy części rozdzielone były. Pierwsza o religiej, druga

o pospolitych, trzecia o pojedynkowych rzeczach. Bo nalepsze jest

rządzenie i szczęśliwe ludu tego sprawowanie, który się bojaźnią Bożą

zaprawił. A dla tego, który wszytko wie i widzi, i ukarać może, źle czynić

nie chce, a urzędom jako ziemskim bogom, od Boga niebieskiego danym,

powolność oddaje.

Pogańscy zakonodawcy od bogów prawa swoje być mienili.

I chcieli zawżdy mędrcy i starszy pogańscy, którzy ludziom prawa pisali i

stawili, za to się udawać, iż od bogów one prawa mieli, aby lud bojaźnią

Bożą do pełnienia ustaw onych przywodzili. Tak czynił u Rzymian Numma

i u Greków Likurgus, i u Turków Mahomet, choć zmyślając i zwodząc. A

czego oni fałszem wspierać chcieli, to lud Boży prawdą dowodną ukazał, iż

od samego Boga prawa miał i kapłany, i religią, wedle której się królowie z

ludem swoim sprawować winni byli.

Pierwej prorokują, toż rządzą urzędnicy świeccy.

A gdy Mojżesz one 70 mężów na urzędy stanowił, pierwej im do kościoła

kazał, gdzie ducha mądrości brali i urząd swój świecki od prorokowania z

nauki kapłańskiej poczynali. To jest pierwej się nauczyli od kapłanów Pana

Boga chwalić i jego moc, i państwo nad sobą znać, i prawa Boże umieć, toż

dopiero ludźmi rządzić.

Saul pierwej prorokował, toż rządził.

Co się i na Saulu pokazało. Skoro był na królestwo od Samuela pomazany,

ducha kapłańskiego wziął i pierwej prorokować między kapłany począł, tak

iż się lud dziwował, mówiąc: 1. Reg. 10 [11]. "izali i Saul między

proroki?" Pierwej niźli rządy świeckie zaczął, niejako się kapłanem stał i

prorokować się, to jest służyć Panu Bogu i chwalić go, w bojaźń się jego

zaprawując, nauczył.

Dawid od proroctwa i służby Bożej królestwo zaczął.

Tak i Dawid od proroctwa takiego królestwo swoje począł. Skoro go na

państwo wsadzono, uczynił sejm i prosił poddanych, aby mu służby Bożej

pomogli, żeby ona Arka Boska uczciwsze miejsce i cześć więtszą niźli

pierwej miała. I tam między kapłany i w ubierze ich Pana Boga chwaląc

dziwnie się Panu Bogu, od którego królestwo miał, i kapłanom jego

poniżył, i skacząc przed Arką, owoce religiej i nabożeństwa swego ku

Bogu pokazował.

Królowie pobożni o religią nawiętsze staranie mieli.

I Salomon początki królowania swego budowanim kościoła i zbieranim nań

materyi poświęcił. i Jozafat, i Ezechijasz, i Jozyjasz, i Joas pierwsze oko na

religią mieli, z kapłany się zmawiając, i od nich naukę biorąc, z religią się i

służbą Bożą spajali, i one od błędów i bałwochwalstwa z kapłanmi

przeczyściali.

W kościele nowym pierwsi kapłani i biskupi urząd królewski

odprawowali.

A w nowym zakonie przez trzysta lat sama religia królestwo Boże i Kościół

jego sprawowała, to jest sami kapłani i biskupi rządzili; i duchowne ludu

Bożego, i świeckie potrzeby odprawując. 1. Cor. 11 [6, 1]. Bo nie mając

jeszcze królów chrześcijańskich, sami sądy świeckie odprawowali i sami

karali, i do urzędów pogańskich, jako Apostoł nauczył, o sprawiedliwość

chodzić zakazowali. I byli biskupi, jako Mojżesz na przodku, i kapłanmi, i

królmi, religią z królestwem złączając. 1. Petr. 2 [9]. I przetoż one

chrześcijany Piotr ś. nazwał kapłaństwem królewskim na wzór Kościoła

starego, który jest nazwany królestwem kapłańskim.

Czym różne kapłaństwo królewskie, a królestwo kapłańskie.

Z taką różnością: tam było królestwo, ale kapłańskie, a u nas kapłaństwo,

ale królewskie. Tam król rządził, ale z kapłanem, a tu kapłan rządził, ale z

królem i przez króla. Oba miecze dane Piotrowi: jednym sam władnie, to

jest duchownym, drugim przez króle i pany, jako Bernat ś. napisał. De

consider. A to dlatego, iż nowy zakon więcej ma duchowieństwa, i na

religiej głębiej się funduje, niż on stary, i gorętszą ma służbę Bożą.

W zakonie nowym pierwsze kapłaństwo niźii królestwo.

Bo Kościół nowy i królestwo jego lepiej i jaśniej zna Pana Boga swego, i

lepiej się go boi bojaźnią synowską, i więtszą ma z przykładów Syna

Bożego wzgardę rzeczy tych widomych, i więtsze do duchownych skarbów

i kochania się w nich pobrał przywileje. Przetoż duchowny urząd pierwszy

w nim jest niźli królewski.

Dlategoż gdy się w nowym zakonie królestwa świeckiego zabawy z

biskupów znosiły, a na świeckie się pany, począwszy od Konstantyna

Wielkiego, wkładały, nic sobie wysokiego nad kapłany królowie nie brali,

ale jako synowie duchowni ojcom swoim kapłanom się uniżyli i jako

posłance od Boga czcili.

Królowie do kapłanów i praw koscielnych przystali, nie kapłani do

nich.

Bo nie kapłani do królów świeckich, ale królowie do kapłanów i do rządu, i

Rzeczyposp[olitej] chrześcijańskiej, i do praw ich przystawali.

Wilcy do baranów i owiec przystali.

I iściło się proroctwo Izajasza, iż Isa. 11 [6]. "wilcy do baranów, lwi do

owiec, lampartowie do cielątek przystawali i z nimi mieszkać chcieli, i

małej się dziecinie poganiać i rządzić dopuścili". To jest, oni królowie i

cesarze, i monarchowie wszytkiego świata, którzy jako okrutni lwi i wilcy,

i lampartowie owce Chrystusowe przez trzysta lat rozdzierali i pożerali,

potem złożywszy jad i moc. i okrucieństwo swoje do tych owieczek, które

zabijali, cisnęli się i wpraszali, i rządzić się onym świętym a ubogim, jako

małym dziecinom, biskupom i kapłanom dopuszczali.

Konstantyn cesarstwo świata wszytkiego na reiigiej osadza.

Co się naprzód na Konstantynie Wielkim pokazało, który swoje państwo i

cesarstwo ono wszytkiego świata na religiej chrześcijańskiej osadził.

Znając tego Boga, od którego państwo miał, wielce czcił kapłany jego i na

służbę religiej i rozmnożenie wiary Chrystusowej moc i dostatek swój

obrócił. Eusebius Hist. Eccl. Bo puścił wyroki swoje językiem łacińskim

po wszytkim świecie, aby chrześcijanom wolno było wszędzie kościoły

budować i wolno zakon Boży i Ewangeliją rozsiewać, i każdemu do niej

przystępować. a. 1. 1. De Episc. iudic. C. Theod. Biskupy tak uczcił, iż się

nigdy w ich sądy wdawać nie chciał. I owszem, sądzić im i rzeczy świeckie

i od swoich wszytkich sędziów i urzędników do nich apelować dopuścił,

egzekucyją ich dekretów czynić rozkazując. Contra Parme. li[b.] 1.

Donatysty heretyki, gdy od sądu kościelnego do niego apelowali, tak

zgromił, jako Optatus napisał: "O jadowite szaleństwo i śmiałość, jakoby w

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: