Filozofia Zagadnienia rozne - Artykul.pdf

(257 KB) Pobierz
I.
PLATON, ARYSTOTELES, KARTEZJUSZ, KANT, HEGEL.
II.
1. Ogólna charakterystyka filozofii (pochodzenie nazwy, pytanie jako punkt wyjścia,
przedmiot, metoda, cel).
2. Filozofia a mitologia.
3. Podział filozofii.
4. Charakterystyka ontologicznego, mentalistycznego, lingwistycznego paradygmatu
filozofowania.
5. Rozumienie zasady u pierwszych filozofów (TALES, ANAKSYMANDER,
ANAKSYMENES).
6. HERAKLITA teoria powszechnej zmienności.
7. PARMENIDESA teoria bytu.
8. Pluralizm: EMEDOKLESA, ANAKSAGORASA, DEMOKRYTA.
9. Relatywizm sofistów (sensualizm, utylitaryzm, konwencjonalizm, relatywizm sytuacyjny).
10. Intelektualizm etyczny SOKRATESA (dwie zasady: cnota jest wiedzą, nikt nie czyni zła
dobrowolnie).
11. Teoria idei PLATONA (znaczenie słowa idea, metafizyczne cechy idei, koncepcja
Demiurga, idea a rzeczy zmysłowe).
12. Struktura poznania według PLATONA (teoria anamnezy- przypomnienia, stopnie
poznania).
13. Hylemorfizm ARYSTOTELESA (teoria substancji, teoria złożeń bytowych: materia-
forma, akt- potencja).
14. Struktura poznania według ARYSTOTELESA (podział nauk, władz zmysłowych i
umysłowych, teoria rozumu biernego i czynnego, koncepcja nauki).
15. Charakterystyka myśli etycznej w starożytności (intelekt etyczny SOKRATESA,
racjonalizm etyczny PLATONA i ARYSTOTELESA, hedonizm EPIKURA).
16. Teocentryzm ŚW. AUGUSTYNA (koncepcja boga, teoria poznania, etyka).
17. Istota i istnienie według ŚW. TOMASZA (Bóg a świat, dowody na istnienie Boga).
18. KARTEZJUSZ (charakterystyka metody, koncepcja prawdy).
19. Konstrukcja procesu tworzącego wiedzę u KARTEZJUSZA (fazy wątpienia, granica
wątpienia, dowód na istnienie Boga, Bóg a świat).
20. Empiryzm obiektywny LOCKE’A (pojęcie idea- znaczenie, pochodzenie i podział idei).
21. Immaterializm BERKELEYA (zasada, że istnieć to być postrzeganym, koncepcja Boga).
22. Agnostycyzm HUME’A (agnostycyzm a empiryzm).
23. Monadologia LEIBNITZA (prawdy rozumowe, bóg a świat, koncepcja monady).
24. KANT- przewrót kopernikański (dwa pnie poznania: intelekt, zmysłowość; intelekt a
rozum; problem metafizyki).
25. Etyka KANTA (etyka KANTA a etyka starożytna, obowiązek a szczęście, imperatywy
kategoryczne a imperatywy hipotetyczne).
26. Idealizm HEGLA (filozofia przyrody i ducha).
27. Fenomenologia HUSSERLA (teoria redukcji, koncepcja poznania istotnościowego).
28. Filozofia neopozytywistów (empiryzm logiczny, podział prawd, krytyka metafizyki).
29. Egzystencjalizm (pojęcie egzystencji, egzystencja a wolność, wolność a
odpowiedzialność, odpowiedzialność a autentyczność).
WYKŁAD 1
Pitagoras (580-500 p.n.e.) – twórca terminu „filozofia” (przesłanka niepewna historycznie)
Arystoteles dokonał podziału na bios theoretycos (życie teoretyczne) i bios practicos (życie
praktyczne)
Filozofia- termin ukuty przez religię „całkowita mądrość przynależna Bogu”, człowiek
jedynie dąży do mądrości
Wg greckiej myśli filozofowanie ujawnia ograniczoność, skończoność filozofa, czyli
„podmiotem filozofowania może być tylko skończona istota rozumna, jaką jest jedynie
człowiek”, dlatego też Platon wysnuwa wniosek, że filozofia nie jest posiadaniem wiedzy, ale
ustawicznym dążeniem do niej.
PLATON Uczta:
„żaden z bogów nie filozofuje, bo mądrość posiada i nie pragnie mądrości”
„człowiek głupi również nie filozofuje, bo człowiek głupi nie odczuwa braków, więc nie
będzie pragnął tego, na czym mu, jego zdaniem, nie zbywa, dlatego filozof, będąc
miłośnikiem mądrości, znajduje się pomiędzy mądrością a głupotą”
KANT:
CO MOGĘ WIEDZIEĆ?
CO POWINIENEM CZYNIĆ?
CZEGO MOGĘ SIĘ SPODZIEWAĆ?
CZYM JEST CZŁOWIEK?
Pierwsze trzy pytania sprowadzają się do czwartego, więc wszystkie pytania filozoficzne
pytają o skończoność człowieka, bo:
*Bóg nie pyta „co mogę wiedzieć?”, bo jest wszystkim, czym może być, więc nie dokonuje
rozróżnienia, co może a czym jest.
*„co powinienem wiedzieć?” zakłada, że czegoś się jeszcze nie spełniło; istota tak pytająca
balansuje pomiędzy jakimś TAK a jakimś NIE; istota tak pytająca jest zaniepokojona tym,
czego nie powinna. Taki może być tylko człowiek, bo Bóg nie pyta, co powinien, gdyż w
Bogu nie ma podziału na to, co jest a to, co być powinno (brak podziału na byt i powinność).
*wszelkie zdziwienie ujawnia jakiś brak, którego Bóg nie posiada, jedynie człowiek.
Filozofowanie rozpoczyna się wraz z postawieniem pytania.
Możliwość pytania to możliwość dwojakiej odpowiedzi, a dokładnie dwóch odpowiedzi
nawzajem się wykluczających. Autentyczne pytanie jest aktem odwagi, stanowi wyzwanie
rzucone rzeczywistości.
KAROL JASPERS:
Filozofowanie jest jakby zbudzeniem się ze stanu zależności od naturalnej konieczności
życiowej.
Pytafilozoficzne pojawiają się, gdy nasz świat traci swoją oczywistość, czyli w tzw.
sytuacjach granicznych (wina, cierpienie, śmierć).
Istnieją dwa motywy skłaniające do stawiania pytań: zdziwienie i zwątpienie.
PLATON, ARYSTOTELES za początek filozofowania przyjęli zdziwienie.
Zdziwienie sprawia, że to, co oczywiste staje się niezrozumiałe, jasne staje się niejasne, znane
staje się nieznane. Zdziwienie wytrąca człowieka z fundamentalnego sposobu bycia
charakteryzującego się gnuśnością i lenistwem, kiedy pozostają pytania o sens rzeczywistości.
Zdziwienie to postawa naturalna, związana z fundamentalną sytuacją wrzucenia człowieka w
świat.
Człowiek pierwotnie jest bytem pośród innych bytów, ulega fascynacji innymi otaczającymi
go bytami.
Zdziwienie to stan fascynacji światem; jest postawą naturalną.
Zdziwienie polega na tym, że widzimy, iż coś jest, choć mogłoby nie być, dlatego zdziwienie
sprawia, że to, co oczywiste staje się niezrozumiałe, jasne staje się niejasne, znane staje się
nieznane.
ŚW. AUGUSTYN, KARTEZJUSZ za początek filozofowania przyjęli zwątpienie.
Zwątpienie jest stanem fascynacji tym, co jest w nas, naszą świadomością.
Zwątpienie jest postawą nienaturalną.
Zwątpienie jest stanem duchowej niepewności, który temu, kto go doświadcza, nie pozwala
ani czegoś twierdzić, ani czemuś zaprzeczać.
Św. Augustyn i Kartezjusz wykazali, że istnieje granica zwątpienia, mianowicie świadomość
osoby wątpiącej, że NIE MOGĘ ZWĄTPIĆ W TO, ŻE WĄTPIĘ
Filozofia jest tworem greckim; pierwszym filozofem był Tales z Miletu.
Istniała teza o wschodnim pochodzeniu filozofii, jednak obecnie teza ta jest kwestionowana,
bo o ile inne składowe kultury greckiej mają odpowiednik w kulturze ludów wschodnich, o
tyle filozofia nie posiada takiego odpowiednika.
Pod wpływem Greków kultura zachodnia podążyła inną drogą niż wschodnia.
Kultura wschodnia akcentowała głębokie poczucie jedności człowieka i wszystkiego, co
ożywione. W kulturze tej człowiek, przyroda i natura wzajemnie się uzupełniają.
Zdecydowane odcięcie człowieka od świata i natury nastąpiło na poziomie klasycznego
świata greckiego. Tam i tylko wtedy powstała kultura rozumu jako specyficznego czynnika
przysługującego człowiekowi, wynosząca go ponad wszelkie istoty i pozwalająca wejść w
kontakt z Bogiem.
Grecja jest kolebką racjonalizmu.
Grecy inaugurują postawę teoretyczną przekraczającą skończoność oglądu zmysłowego i
otwierającą możliwość nauki. Rozwój nauk dokonał się w horyzoncie otwartym przez
filozofię. W toku swego rozwoju nauki usamodzielniły się i oderwały od filozofii.
PRZEDMIOT FILOZOFII
Filozofia ma wyjaśnić całość rzeczywistości, tym różni się ona od nauk szczegółowych, które
ograniczają się do wyjaśniania pewnego aspektu rzeczywistości. W filozoficznej
problematyce całości nie chodzi o ilość rzeczy, które chce się objąć, ale o jakość, o sposób
podejścia do rzeczywistości. Kiedy Arystoteles mówi, że filozof powinien mieć wiedzę o
możliwie wszystkich rzeczach, to nie chce przez to powiedzieć, że filozof ma poznać każdą
poszczególną rzecz. Filozof dąży do poznania ogółu, który nadaje sens szczegółom, a ów ogół
jest najwyższą zasadą, która podtrzymuje wszystkie rzeczy.
Pytanie o całość rzeczywistości sprowadza się do pytania o zasadę wyjaśniającą, a tym
samym unifikującą (sprowadzającą do jedności) wielość.
Arystoteles dla opisania adekwatnego określenia całości bytu stworzył wyrażenie BYT JAKO
BYT. Filozofia bada „byt jako byt” tzn. rozważa tylko wspólne własności tego, co jest,
abstrahując od własności charakteryzujących poszczególne byty.
METODA FILOZOFII
Filozofia to czysto racjonalne poznanie całości rzeczywistości.
W filozofii liczy się argument rozumowy, logiczne uzasadnienie.
Filozofia ma charakter czysto teoretyczny.
Celem filozofii jest bezinteresowny ogląd prawdy.
Arystoteles nazwał filozofię „wiedzą boską”, bo prowadzi ona nie tylko do poznania Boga,
ale również ma te same cechy, jakie posiada wiedza, którą dysponuje Bóg.
Filozofia jest całościową, wolną i bezinteresowną kontemplacją prawdy, dlatego Arystoteles
mówi, że wszystkie inne postacie wiedzy mogą być od niej pożyteczniejsze, ale żadna nie
może być lepsza.
FILOZOFIA A MITOLOGIA
Filozofia wyłoniła się z mitologii.
Filozofia i mitologia powstały po to, aby zaspokoić czystą potrzebę wiedzy, a nie dla celów
pragmatycznych. Ponadto w obydwu wypadkach przedmiotem zainteresowania jest całość
rzeczywistości.
Dwie cechy wyróżniające filozofię: czysto teoretyczne cele i ukazanie całości rzeczywistości
przysługują również mitom. Mitom brakuje jednak trzeciej cechy wyróżniającej filozofię tzn.
racjonalnego podejścia do rzeczywistości. Mit posługuje się wyobrażeniem fantastycznym,
analogiami podsuniętymi przez wyobrażenie. Mit znajduje się poza logosem, mit objawia, ale
nie tłumaczy, ukazuje, ale nie wyjaśnia.
Mit (mythos- opowieść, narracja) jest opowieścią o poczynaniach bogów; cofa się do
praczasów; w micie pradawność oznacza prawdziwość.
HEGEL (definicja mitu):
„Mit jest taką formą przedstawienia, która wywołuje obrazy zmysłowe, w micie myśl jest
jeszcze skażona tym, co zmysłowe; kiedy myśl dojrzeje, nie potrzebuje mitu.”
Mit należy do sfery wyobrażeniowej, zmysłowej, a filozofia od momentu swego powstania
wystąpi przeciwko fantazji, przeciwko zmysłom tworząc swoje symbole mocą rozumu. W
początkach filozofii występowały jeszcze elementy mitologiczne i wyobrażeniowe, ale
dominującą rolę odgrywa rozum (logos). Elementów wyobrażeniowych nie można
wyeliminować z myśli, bo myślimy nie tylko pojęciami, ale również obrazami, ale decydujące
jest to, który czynnik odgrywa przodującą rolę (im więcej metafor, tym mniej filozofii).
KANT:
„Filozofia jest nauką wywiedzioną z czystego rozumu, a czysty rozum nie może niczego
oglądać, zmysły zaś nie mogą niczego myśleć.”
WYKŁAD 2
Nauki:
-formalne (logika, matematyka)
-realne (nauki przyrodnicze, humanistyczne)
Logika jest nauką formalną, gdyż bada formalne struktury naszego myślenia.
Nauki formalne w stosunku do filozofii mają charakter narzędzia, znaczenie instrumentalne.
Uczą poprawności myślenia, pomagają w analizie problemów filozoficznych.
Nauki realne mają za przedmiot pewien wycinek rzeczywistości, dlatego zwane są realnymi.
W przypadku nauk humanistycznych jest to człowiek i to, co powstaje w wyniku ludzkiego
działania.
Nauki realne są naukami empirycznymi, doświadczeniowymi (wycinki przyrody, fakty
historyczne, języki, dzieła sztuki).
Filozofia nie jest nauką empiryczną.
Wychodzi wprawdzie od świata poznawanego zmysłami (od empirii), ale pyta o
nieempiryczne warunki i zasady tego świata zmysłowego.
Wszystko co postrzegamy zmysłami w filozofii nazywamy zjawiskiem.
Zjawiska jako przedmiot poznania zmysłowego jest zmienne, bo zmysły są zawsze
nakierowane na to, co jednostkowe, zmienne i przypadkowe.
Np. drzewo się zmienia ale istota drzewa pozostaje niezmienna.
Wszelka filozofia wywodzi się od Platona, bo on wyróżnił dwa rodzaje rzeczywistości.
Oprócz kosmosu postrzeganego zmysłowo istnieje rzeczywistość pozazmysłowa, którą można
ująć tylko intelektem i ta rzeczywistość pozazmysłowa jest racją rzeczywistości empirycznej.
Filozofia nie jest empiryczna, bo pyta o to co jest nieempiryczne w tym, co jest empiryczne.
Filozofia jest wiedzą:
*fundamentalną, bo jest badaniem rzeczywistości w świetle pierwszych i ostatecznych
przyczyn;
*uniwersalną, bo pyta o przyczyny całości tego, co jest;
*rozumową, bo wszystkie jej wypowiedzi są oparte na rozumie, nie ma w nich nic
poetyckiego ani fantazyjnego;
*nieempiryczną, bo pyta o ponadzmysłowe zasady rzeczywistości.
PODZIAŁ FILOZOFII
ARYSTOTELES wyróżnił trzy sfery ludzkiej aktywności:
theoria (teoria)- oglądanie, kontemplacja, wgląd myślowy uzyskany na drodze czystej
spekulacji myślowej;
jedyna czynność, która miłuje się dla niej samej
praksis (praktyka)- działanie, lecz nie każdy jego rodzaj, jedynie działanie dobre etycznie,
mające cel w sobie
poiesis (wytwarzanie)- tworzenie czyli działanie w sensie tworzenia; działanie, które nie ma
celu w sobie, lecz
jest ukierunkowane na to, co wytwarzane
Trzem sferom ludzkiej aktywności odpowiadają trzy dziedziny filozofii:
filozofia teoretyczna
metafizyka (ontologia)
epistemologia (gnoseologia)
filozofia praktyczna
etyka
filozofia pojetyczna
estetyka
filozofia techniki
METAFIZYKA- termin użyty po raz pierwszy przez Andronikosa z Rodhos (I w p.n.e.,
komentator pism Arystotelesa), który redagując i wydając zbór dzieł Arystotelesa, księgi o
filozofii ogólnej umieścił po zwojach ksiąg traktujących o świecie, stąd meta- poza. Nauki o
świecie materialnym nazwano fizyką, a wszystko co wykracza poza ww. zakres, co stanowi
ogólną teorię rzeczywistości- metafizyką.
Przedmiotem metafizyki jest BYT JAKO BYT
Metafizyka to teoria bytu

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin