1
PROGRAM EDUKACYJNO - TERAPEUTYCZNY
DLA DZIECKA AUTYSTYCZNEGO
1. Obserwacja - nawiązanie kontaktu na dostępnym dla dziecka poziomie;
¨ ustalenie poziomu funkcjonowania w zakresie wszystkich sfer
2. Niedyrektywna Terapia Zabawowa – spontaniczne wyrażanie własnych przeżyć
¨ naśladowanie, odwzorowywanie czynności
3. Rozwinięcie poczucia bezpieczeństwa i redukcja poziomu lęku – oddziaływanie na sferę zmysłów
¨ wykorzystanie w zabawie wody, piasku i innych tworzyw
4. Rozpoznanie i eliminowanie niepożądanych form zachowania ( agresja, stereotypie, negatywizm ) na korzyść celowych działań – manipulacja różnymi materiałami
¨ zabawy ruchowe
¨ sensowne interakcje
¨ elementy muzykoterapii
5. Wdrażanie do konkretnych zadań – wpływanie na funkcje percepcyjno – motoryczne;
¨ wyrównywanie deficytów rozwojowych
¨ stopniowe przechodzenie do zabaw tematycznych.
1. Zaradność i samoobsługa :
* rozbieranie i ubieranie ( wkładanie luźnej bielizny, bluzek, koszul, spodni bez konieczności zapinania )
* wkładanie, zdejmowanie i ustawianie w odpowiednim miejscu obuwia ( bez samodzielnego sznurowania i wiązania )
* mycie rąk z zachowaniem kolejnych etapów tej czynności, odkręcanie i zakręcanie kranów
* sygnalizowanie i realizowanie potrzeb fizjologicznych
* otwieranie i zamykanie drzwi ( bez używania kluczy )
* posługiwanie się przedmiotami codziennego użytku przeznaczonymi do utrzymania higieny osobistej, układanie zabawek i przyborów na określonym miejscu
* poprawne spożywanie pokarmów (gryzienie i żucie, posługiwanie się łyżką )
* poprawne siedzenie przy stole.
UWAGA:
Zdobywanie umiejętności i nawyków odbywać się musi w sytuacjach naturalnych, każda czynność powinna być podzielona na drobne elementy, których dziecko się uczy w zależności od poziomu wyjściowego i indywidualnych możliwości. Początkowo dziecko obserwuje wykonywanie czynności przez nauczyciela, potem wspólnie z nim wykonuje określony etap czynności, a następnie wykonuje ją przy pomocy lub samodzielnie. Ważne jest wykorzystywanie różnych form graficznego rejestrowania zachodzących w dziecku zmian.
2. Zachowania społeczne :
Þ kształtowanie poczucia tożsamości, więzi z otaczającą dziecko rzeczywistością
Þ wzmacnianie poczucia „ja”
Þ zdobycie podstawowej orientacji w otaczającej dziecko rzeczywistości
Þ rozpoznawanie swojego imienia
Þ poznawanie rzeczy i dźwięków;
Þ nawiązanie kontaktu z nauczycielem
Þ praktyczne poznanie pomieszczeń szkolnych (korytarz, łazienka, szatnia, sala gimnastyczna )
Þ klasa – urządzenie klasy, zabawki, przybory szkolne
Þ przestrzeganie zasad bezpieczeństwa w klasie
Þ ulubione zabawki i zabawy dziecka
Þ droga do szkoły – wdrażanie do prawidłowego zachowania się na ulicy; przechodzenie przez jezdnię w wyznaczonych miejscach
Þ zmysłowe poznanie zmian zachodzących w przyrodzie ( jesień – zmiany koloru liści, opadanie ich, deszcz, zbieranie liści, kasztanów; zima – poznanie śniegu i lodu, dokarmianie ptaków; wiosna – pąki, pierwsze kwiaty, liście).
Naśladowanie aktywności własnej dziecka prowadzi do nawiązania kontaktu z nauczycielem, skupia uwagę dowolną dziecka i uczy odbioru stanów uczuciowych.
Rozwijanie poczucia tożsamości odbywa się m.in. z zastosowaniem techniki W. Sherborne i „ Programów Aktywności” Ch. Knillów opartej na poznaniu własnego ciała poprzez ruch traktowany jako środek do tworzenia poczucia bezpieczeństwa i wzajemnych interakcji z dorosłymi i dziećmi.
Kształtowanie umiejętności nawiązywania kontaktów z rówieśnikami i rozwijanie form współżycia w grupie szkolnej odbywa się poprzez zabawy zespołowe ruchowe, tematyczne i konstrukcyjne przy wspólnym korzystaniu z pomocy i sprzętu dydaktycznego.
Umiejętność radzenia sobie w różnych sytuacjach życiowych kształtowany jest poprzez naukę właściwego wyrażania swoich stanów emocjonalnych i sygnalizowanie potrzeb (słowem, mimiką, gestem) oraz zaspokajanie ich w odpowiednim miejscu i czasie w sposób społecznie akceptowany.
Kształtowanie właściwej postawy wobec kolegów i dorosłych, szacunku dla mienia – odbywa się jedynie w warunkach naturalnych i przez praktyczne działanie. Wzbudzanie i kształtowanie emocji, stanowiących źródło radości i wzruszeń poprzez wdrażać dziecko do celowego spostrzegania, obserwowania i rozumienia sytuacji; spontaniczną obserwację dziecka warto stopniowo ukierunkowywać na charakterystyczną cechę danego przedmiotu (kolor, kształt, użyteczność) lub zjawiska czy pojęcia , aby dziecko mogło zdobyć umiejętność klasyfikowania przedmiotów i zjawisk zachodzących w najbliższym środowisku.
Dla każdego dziecka należy znaleźć indywidualny sposób porozumiewania się wzrokowego, słuchowego, dotykowego – realizowanego poprzez przedmioty, gesty, dźwięki i słowa.
Realizacja treści odbywa się poprzez:
¨ ćwiczenia funkcji spostrzeżeniowo – ruchowych; rozwijanie zręczności w chwytaniu, utrzymywaniu równowagi, opanowanie schematu własnego ciała
¨ ćwiczenie koordynacji wzrokowo – ruchowej wykorzystując zabawy z piłką, gry i zabawy dydaktyczne, wykonywanie prostych poleceń, odtwarzanie zidentyfikowanych dźwięków pochodzących z otoczenia
¨ rozwijanie zmysłu dotyku poprzez ćwiczenia w rozpoznawaniu przedmiotów codziennego użytku i ich faktury dotykiem oraz ćwiczenia odczuwania temperatury, np. zimne, i gorące napoje
¨ ćwiczenia zmysłów węchu i smaku przez rozróżnianie smaków; słodki, gorzki, słony, kwaśny oraz rozróżnianie intensywnych zapachów z otoczenia dziecka, np. zapachy potraw, kwiatów, leków.
3. Kształcenie mowy:
* kształtowanie mowy i innych dostępnych środków porozumiewania się
* wzbogacanie słownictwa czynnego i biernego
* kształtowanie pojęć w trakcie zabawy i funkcjonalnego posługiwania się przedmiotami
* kształcenie rozumienia gestów, znaków słownych i ogólnych umiejętności naśladowczych
* uczenie reagowania na własne imię
* ćwiczenia przygotowujące do nauki czytania
* poznawanie przedmiotów codziennego użytku oraz osób znaczących
* ćwiczenia przygotowujące do nauki pisania – swobodne bazgranie
* rozróżnianie, identyfikowanie i nazywanie przedmiotów, ich cech
* wykonywanie czynności manualnych pod kontrolą wzroku (manipulowanie, układanie puzzli, loteryjek; rysowanie wzorów graficznych; wodzenie po wzorze, rysowanie po szablonie i po śladzie, stopniowe odwzorowywanie.
UWAGA: Zajęcia obejmują wszystkie funkcje językowe: spostrzeganie, różnicowanie i kojarzenie wzorów słuchowych, wzrokowych, kinestetycznych, wrażliwość na rytm i koordynacje wzrokowo – ruchowo – słuchową oraz ćwiczenia usprawniające aparat artykulacyjny, fonacyjny i oddechowy.
Pierwsze formy nawiązania kontaktu z dzieckiem możliwe są na drodze niewerbalnych kanałów porozumiewania, by ostrożnie przejść do oswajania z formami językowymi.
Dziecko poznaje świat poprzez doświadczenia motoryczne, rozwija swoją inteligencję sensoryczno – motoryczną bawiąc się, manipulując przedmiotami. Doświadczenia te kształtują system pojęć i wyobraźni stanowiąc podstawę dla opanowania języka. Systematyczne utrwalanie pojęć prowadzi do prawidłowego kojarzenia nazwy z desygnatem, co z kolei umożliwia dziecku poprawne nazywanie przedmiotów i ma ogromne znaczenie w procesie usprawniania myślenia, pamięci i uwagi.
Wspierającą rolę w nauce mowy dzieci odgrywają zajęcia z rytmiki i wychowania fizycznego poprzez kształtowanie wrażliwości słuchowej, poprawę koordynacji ruchowe, likwidację silnych napięć nerwowych. Początkowe kontakty mają formę poleceń, pytań, informacji.
Naukę pisania i czytania prowadzi się równolegle z nauką mowy. Ćwiczenia przygotowujące do nauki czytania i pisania muszą być poprzedzone rozwijaniem:
Þ percepcji wzrokowej poprzez rozróżnianie, identyfikowanie i nazywanie przedmiotów, ich cech i czynności w warunkach naturalnych i na obrazku
Þ koordynacji wzrokowo – ruchowej poprzez wykonywanie czynności manualnych pod kontrolą wzroku (czynności samoobsługowe, manipulowanie tworzywami nieukształtowanymi, np. masa solna, plastelina ) , posługiwanie się przedmiotami, korzystanie z pomocy dydaktycznych ( układanki, loteryjki, puzzle )
Þ analizy i syntezy wzrokowej: układanie całości z elementów, rozkładanie całości na elementy; na materiale niegraficznym - układanki, loteryjki, zabawy konstrukcyjne, zbiory przedmiotów.
Naukę pisania rozpoczynamy od różnych ćwiczeń usprawniających manualnie (dowolne bazgranie, rysowanie kresek, kropek, laseczek, kółeczek i łączenie tych elementów w szlaczki; wodzenie po śladzie, rysowanie w szablonie i po wzorze, stopniowe przechodzenie do całościowego odwzorowywania).
Zajęcia rozwijające ekspresję słowną obejmują:
* wzbogacenie czynnego słownika dziecka
* ćwiczenia artykulacyjne przygotowujące do poprawnego wymawiania słów
* ćwiczenia nazywania i opisywania przedmiotów
* ćwiczenia stymulujące spontaniczne wypowiedzi
* naukę wierszy i piosenek
* stymulację prowadzenia sensownego dialogu.
4. Kształcenie funkcji poznawczych :
sylunia_boc