DOBROBYT SPOŁECZNY I JEGO POMIAR
■Dobrobyt jest realizowany poprzez wzrost gospodarczy.
■ Dobrobyt charakteryzują 3 sfery potrzeb ludzkich:
● Posiadanie,
● Uczucie
● Istnienie
Społeczna funkcja dobrobytu ma postać:
U = f3 = {f2[f1(q1……….q2)}],
Gdzie:
f3 – funkcja socjologiczna
f2 – funkcja dynamiczna
f1 – funkcja statyczna
FUNKCJE DOBROBYTU SPOŁECZNEGO
Funkcja statyczna U1 = f1(q1……..qn)
q1...qn – te dobra i usługi przeznaczone do konsumpcji w tym samym czasie , wyrażone ilościowo lub za pomocą podporządkowanej oceny wektora dóbr i usług.
funkcja dynamiczna U2 = f2 [S(t)]
gdzie:
S(t) – poziom konsumpcji dóbr i usług materialnych w momentach t,
t + 1,2,3…T,
Polega na porównaniu dobrobytu społecznego w czasie
funkcja socjologiczna U3 = f3 (U1……Uj)
Uj – indywidualna (grupowa) użyteczność, tj. użyteczność n dóbr wyrażona przez j-ty podmiot (grupę) w okresie (),T)
MPS – MATERIAL PRODUCT SYSTEM
Stosowany był w krajach Europy Środkowej i Wschodniej – oparty na koncepcji pracy produkcyjnej A.Smitha i K.Marksa,
W systemie tym obliczano:
► produkt globalny i produkt finalny brutto,
► dochód narodowy brutto i dochód narodowy netto,
► dochód narodowy wytworzony i dochód narodowy podzielony,
► dochód narodowy w ujęciu wartościowym i dochód narodowy w ujęciu realnym,
Nie jest dobrą miarą bo analizuje tylko wyniki sfery produkcji materialnej a nie jest to jedyna sfera kształtująca dobrobyt.
SNA - SYSTEM OF NATIONAL ACCOUNTS
● Zalecany przez ONZ powszechnie stosowany na całym świecie,
● Oparty na koncepcji J.B. Saya wg. której każda praca społecznie użyteczna jest pracą produkcyjną i tym samym wytwarzającą bogactwo narodowe. Czyli malarze, artyści, nauczyciele itp. też wytwarzają dochód narodowy, produkt narodowy brutto itp.
MAKROEKONOMICZNE MIERNIKI SYSTEMU SNA
1. Mierniki mierzące poziom produkcji w kraju:
● PNB – produkt narodowy brutto
● PNN – produkt narodowy netto
● PKB – produkt krajowy brutto
2. Mierniki obrazujące poziom dochodów i konsumpcji społeczeństwa:
● DN – dochód narodowy
● DO – dochód osobisty
● DOD – dochód do dyspozycji
3. Mierniki bezrobocia
4. Mierniki inflacji
MIERNIKI STOPNIA OTWARTOŚCI GOSPODARKI KRAJOWEJ
Udział w światowym eksporcie
Exa
Exw
Ex – wartość eksportu towarów i/lub usług
a – analizowany podmiot (kraj)
w – świat
Udział w światowym imporcie
Ima
Imw
Im – wartość importu towarów i/lub usług
STOPIEŃ ZAANGAŻOWANIA W MIĘDZYNARODOWYCH PRZEPŁYWACH PRODUKTÓW
■ Są to towary i usługi w przeliczeniu na 1 mieszkańca
■ Inaczej wartość eksportu i importu per capita
La
La – liczba ludności danego analizowanego podmiotu gospodarczego
STOPA IMPORTU
■ Stopa importu – procentowy udział importu w PKB lub dochodzie narodowym GNP – Gross National Produkt
(Im/Y)x100
Im – wartość importu globalnego danego kraju,
Y – wartość PKB lub GNP,
STOPA EKSPORTU
■ Procentowy udział eksportu globalnego lub jego część w PKB lub GNP
(Ex/Y)x100
Ex – wartość analizowanego eksportu
Mierniki te nazywane przeciętnymi wskazują jaki jest udział całego handlu zagranicznego lub też jego części w tworzeniu (stopa eksportu) i podziale (stopa importu) dochodu narodowego lub PKB
KRAŃCOWE STOPY IMPORTU I EKSPORTU
■ Krańcowa stopa importu wskazuje jak zmienia się import przy zmianie poziomu produktu krajowego brutto o jednostkę
Δ Im
Δ Y
Δ Im - oznacza przyrost wartości importu
Δ Y - przyrost wartości PKB
KRAŃCOWA STOPA EKSPORTU
■ Krańcowa stopa eksportu wskazuje jak zmienia się eksport przy zmianie poziomu produktu krajowego brutto o jednostkę
Δ Ex
Δ Ex – oznacza przyrost wartości eksportu
Δ Y – przyrost wartości PKB
DOCHODOWE ELASTYCZNOŚCI EKSPORTU I IMPORTU
Dochodowa elastyczność eksportu wskazuje na relatywne zmiany eksportu w stosunku do relatywnych zmian PKB
deYEx = ΔEx/ΔY : Ex/Y = ΔEx/(Ex) : ΔY/Y
DOCHODOWA ELASTYCZNOŚĆ IMPORTU
Wskazuje na relatywne zmiany importu w stosunku do relatywnych zmian PKB
denim = ΔIm/ΔY : Im/Y = ΔIm/(Im) : ΔY/Y
PRODUKCYJNE ELASTYCZNOŚCI EKSPORTU I IMPORTU
dePEx = ΔIm/ΔP : Im/P = ΔIm/(Im) : ΔP/P
i
dePIm = ΔIm/ΔP : Im/P = ΔIm/(Im) : ΔP/P
P – wartość produkcji przemysłowej lub jej części,
ΔP – przyrost wartości produkcji przemysłowej
RUCH OKRĘŻNY
Model gospodarki pokazujący w sposób uproszczony przepływy zasobów pieniężnych (finansowych) i rzeczowych między głównymi kategoriami podmiotów pełniących rolę w gospodarce narodowej i uczestniczących w wytwarzaniu i/lub zagospodarowaniu produktu krajowego
ZAŁOŻENIA MODELU
● brak państwa i transakcji z zagranicą,
● gospodarstwa domowe dysponują czynnikami produkcji,
● gospodarstwa domowe są wyłącznymi właścicielami przedsiębiorstw,
● gospodarstwa domowe świadczą usługi czynników produkcji,
● przedsiębiorstwa dostarczają dobra i usługi na rynek,
● wszystkie dochody gospodarstw domowych są wydatkowane na dobra i usługi,
● całkowity przychód ze sprzedaży przedsiębiorstw jest wydatkowany na czynniki produkcji.
SPOSOBY POMIARU DZIAŁALNOŚCI W GOSPODARCE
Na podstawie :
1. wartość wytworzonej produkcji
2. strumień dochodów czynników produkcji
3. wartość wydatków na dobra i usługi
Czyli:
dochody = wydatki = produkt krajowy
MODEL – RUCHOKRĘŻNY GOSPODARKA Z S-1
Założenia modelu:
Jak wcześniej oraz występowanie oszczędności i inwestycji.
· gospodarstwa domowe mogą generować oszczędności
· przedsiębiorstwa mogą otrzymywać przychody nie pochodzące od gospodarstw domowych, lecz stanowiące wydatki inwestycyjne innych przedsiębiorstw na dobra kapitałowe
· OSZCZĘDNOŚCI – część dochodu do dyspozycji, która nie została wydana na zakup dóbr i usług
· INWESTYCJE – zakupy nowych dóbr kapitałowych przez przedsiębiorstwa
WNIOSKI
W modelu powstają:
● odpływy w ruchu okrężnego oraz dopływy do ruchu okrężnego
● oszczędności stanowią odpływ z ruchu okrężnego,
Ponieważ:
S = I
odpływy = dopływy
● ODPŁYW – strumień pieniądza, który nie przemieszcza się bezpośrednio od gospodarstw domowych do przedsiębiorstw za pośrednictwem rynku dóbr i usług.
● DOPŁYW – strumień pieniądza, który otrzymują przedsiębiorstwa, a który nie pochodzi bezpośrednio od gospodarstw domowych.
S = Y – C,
PKB jako strumień dochodów czynników produkcji
Y = C + S
PKB jako suma wydatków końcowych (na dobra finalne)
Y = C + I
A więc: C + S = C + I,
Czyli: S = I
RUCH OKRĘŻNY GOSPODARKA Z RZADEM
Założenia:
● Wcześniejsze i
● źródłem przychodów państwa są podatki bezpośrednie – nakładane na dochody (osób fizycznych, prawnych) oraz podatki pośrednie, zwane podatkami od wydatków (np. akcyza, VAT – podatek od towarów i usług)
Podatki są nakładane, aby sfinansować wydatki państwa
PRZYCHODY PAŃSTWA - PODATKI
● Podatki bezpośrednie: T, Tb,Td
● Podatki pośrednie: Tp, Te
WYDATKI PAŃSTWA:
● wydatki rządowe na dobra i usługi (G) – stanowi część PKB, bo są to wydatki rządowe na rynku zaopatrywanym przez przedsiębiorstwa
● płatności transferowe, czyli świadczenia społeczne (B,TR) – służą wyłącznie redystrybucji wytworzonego już dochodu, zmieniają rozkład dochodów i siły nabywczej, nie powiększają dochodu narodowego, nie stanowią więc wkładu do PKB
● PKB w cenach rynkowych – miara produkcji krajowej łącznie z podatkami pośrednimi na dobra i usługi
PKB w cenach rynkowych Y = C + I + G
● PKB w cenach bazowych (w cenach producenta) – jest miarą wartości produkcji krajowej wyrażonej w cenach, jaką uzyskują producenci, a więc z potrąceniem podatków pośrednich. PKB w cenach producenta jest zatem niższy od PKB w cenach rynkowych o wartość podatków pośrednich pomniejszonych o ewentualne dotacje do dóbr i usług.
PKB w cenach bazowych Y =C + I + G – Te
ROZPORZĄDZALNE DOCHODY OSOBISTE – DPI
- dochody gospodarstw domowych po uwzględnieniu podatków bezpośrednich i płatności transferowych.
- wielkość ta informuje o tym, ile gospodarstwa domowe mogą przeznaczyć na konsumpcję i oszczędności.
Rozporządzalny dochód do dyspozycji – DPI – disposable personal income –
DPI = Y + B – Td
Jeśli: S = (Y + B – Td) – C
a Y = C + I + G - Te
C + I + G – Te = Y = S + C – B + Td
to:
S + Td + Te = I + G + B
gdy:
ODPŁYWY to oszczędności gospodarstw domowych oraz podatki pobierane przez państwo;
DOPŁYWY to inwestycje (wydatki na rynku dóbr nie pochodzące od gospodarstw domowych), popyt rządowy oraz transfery publiczne
ZESTAWIENIE SRKTOR PRYWATNEGO I PAŃSTWOWEGO
S – I = (G + B) – (Td + Te)
S – I = BD
nadwyżka finansowa sektora prywatnego = deficyt finansowy państwa
BD = deficyt budżetowy (budget deficyt)
madzix-13