Część II.docx

Część II

37. Charakterystyka zasobów (kolumny) podmiotów gospodarczych w pieniężnym modelu przepływów w fazie zaspokajania popytu pośredniego (część I) i końcowego (część II).

W części I w kolumnach przedstawiono strukturę kosztów poszczególnych gałęzi wyrażoną w cenach rynkowych. W kolumnie pierwszej np. przemysł wydobywczy w celu wytworzenia swojej produkcji zakupił od siebie towary i usługi, następnie od przemysłu przetwórczego, cały czas ponosząc koszty itd.
W kolumnach części II została ujęta struktura wydatków poszczególnych odbiorców popytu końcowego. Oznacza to, że konsument indywidualny pierwszy w tabeli zamierza wydać tyle i tyle pieniędzy by zaspokoić swój popyt końcowy kupując po kolei w Pw, Pp, Pf itd.

Zasobem budżetu państwa są fundusze, które są tworzone na wydatki budżetu
Amortyzację i zysk traktować możemy jako przykłady zasobów budżetu państwa.
Głównym zasobem banków są dochody z oprocentowania indywidualnych kredytów i emisji pieniądza.

38. Omów przepływ (wiersze) dochodów między podmiotami pieniężnego modelu przepływów międzygałęziowych. Część III i IV

Część III tabeli ilustruje proces tworzenia dochodów. Dotyczy ona nie tylko przedsiębiorstw (gałęzi), ale także dochodów otrzymywanych za pośrednictwem budżetu państwa i banków.
W pierwszym wierszu w części III został zapisany strumień płac, przepływając rozdysponował się, rozłożył on po kolei na Pw, Pp, Pf itd. Drugi wiersz to dotacje i ulgi budżetowe, trzeci wiersz to dochody gałęzi związane z amortyzacją, czwarty wiersz z akumulacją, piąty wiersz związany jest z ilością pieniądza kredytowego i emisyjnego.
Część IV poświęcona jest ona podziałowi dochodu narodowego.
Pierwszy wiersz interpretujemy następująco: płace wypracowane przez gałęzie są dzielone na:
n place dla konsumentów indywidualnych po za sfery budżetowej i banków,
n płace dla pracowników sfery budżetowej,
n płace konsumentów indywidualnych z tytułu funduszy celowych,
n płace pracowników z banku,
Następne wiersze są interpretowane tak samo drugi wiersz to dotacje i ulgi budżetowe, trzeci wiersz to dochody związane z amortyzacją (popyt restytucyjny odbiera wszystkie środki związane z amortyzacją przedsiębiorstw), czwarty wiersz z akumulacją, piąty wiersz związany jest z ilością pieniądza kredytowego i emisyjnego.

39. Omów strukturę (kolumny) dochodów podmiotów gospodarczych w pieniężnym modelu przepływów międzygałęziowych. Część III i IV

Struktura tych dochodów w cz. III składa się z płac, amortyzacji z uwzględnieniem obciążeń budżetowych z części zysku przeznaczonego na rozwój gospodarczy, składa się również z tego wszystkiego co zasila owe dochody. Są to wszystkie dotacje, subwencje, ulgi przeznaczone dla podmiotów gospodarczych. Tak więc budżet może zasilać dochody przedsiębiorstw.
Na dochody przedsiębiorstw mają też wpływ banki po przez udzielanie kredytów, powoduje to zwiększenie ilości pieniędzy danego przedsiębiorstwa. Banki oddziałują na dochód przedsiębiorstw również po przez emisję pieniądza.
W gałęziach produkujemy, aby uzyskać dochody - różnicę między przychodem ze sprzedaży a kosztami.
Struktura dochodów poszczególnych podmiotów cz. IV jest następująca odpowiednio dla przemysłu wydobywczego, energetycznego, hutniczego itp.
Vi - płace (wypłacone w tych działach);
Bi - dochody jakie dział otrzymuje z tytułu budżetu państwa (np. subwencje, dotacje, określa ulgi podatkowe);
Ai - dochody płynące z amortyzacji,
Zi - zyski czyli akumulacja w przedsiębiorstwach,
mi - dochody z emisji pieniądza i kredytów,
Struktura ta określa ilościowo jaką część dochodów poszczególnych przedsiębiorstw stanowią: płace, akumulacja, dochody z tytułu emisji pieniądza przez banki centralne, obciążenia na rzecz budżetu państwa oraz amortyzację.

40. Omów podział dochodów między konsumentów indywidualnych, inwestorów, budżet i banki w modelu pieniężnych przepływów międzygałęziowych.
Podział dochodu między poszczególne podmioty - kolumny II i IV ćwiartka.
Struktura dochodów określa wielkość dochodów jakie konsument indywidualny otrzymuje z tytułu:
• płacy,
• budżetu,
• otrzymane z banku
budżet:
• dochody w formie podatków od przedsiębiorstw,
• dochody z amortyzacji,
• otrzymane z banków (sprzedane obligacje),
banki:
• oszczędności budżetu,
• oszczędności konsumentów indywidualnych,

41. Omów strumienie dochodów podmiotów gospodarczych w IV ćwiartce w modelu pieniężnych przepływów międzygałęziowych.
Strumień dochodów w IV ćwiartce określa podział dochodu narodowego na konsumentów indywidualnych , budżet, banki i inwestorów. Strumień dochodów z tytułu płac określa:
n wielkość płac konsumentów indywidualnych,
n wielkość wydatków budżetu na płace pracowników sfery budżetowej oraz wielkość wydatków przeznaczonych na funduszy celowe,
n wielkość kredytu bankowego,
n wielkość wydatków przeznaczona na realizację popytu restytucyjnego, odtworzeniowego,
n
 

42. Założenia równowagi ogólnej podaj charakterystykę.
J. Kornai przedstawił 12 głównych założeń równowagi ogólnej:
1. Charakter statyczny i stacjonarny.
2. Zbiór organizacji jest niezmienny,
3. System gospodarczy składa się z producentów i konsumentów,
4. Zbiór produktów jest niezmienny,
5. Jednoczesne działanie,
6. Zbiór wykonalnych procesów produkcji jest wypukły,
7. Maksymalizacja zysku producenta,
8. Maksymalizacja użyteczności konsumenta,
9. Zbiór produkcji i konsumpcji oraz skali preferencji jest niezmienny,
10. Wyłączność przepływu informacji cenowej.
11. Anonimowość stosunków rynkowych,
12. Brak niepewności,

43. Równowagi cząstkowe, ogólna i idealna w warunkach gospodarki rynkowej.
RÓWNOWAGA GLOBALNA - gdy w pewnym okresie czasu suma popytu na dobra równa się sumie podaży dóbr w tym czasie zaoferowanych.
RÓWNOWAGA CZĄSTKOWA - istnieje wtedy, kiedy popyt równa się podaży na rynkach wszystkich towarów danego kraju.
RÓWNOWAGA IDEALNA - zachodzi kiedy równowaga cząstkowa zachodzi w każdym momencie czasu.
RÓWNOWAGA EX ANTE I EX POST - równowaga ex ante to równowaga istniejąca przed rozpoczęciem procesu gospodarczego, równowaga ex post istnieje po jego zakończeniu.

44. Nierównowaga popytowa jako przypadłość gospodarki centralnie zarządzanej.
Obserwujemy nadmiar popytu w stosunku do podaży. Podaż nie reaguje na zmianę sen ponieważ przedsiębiorstwa objęte dyrektywami kalkuluje wielkość produkcji nie biorąc cen pod uwagę. Dyrektywy były wyrażone ilościami nie ważne ile zużyło się surowców do wyprodukowanej określonej ilości dóbr, towarów. Popyt spada w miarę wzrostu cen.

45. Nierównowaga podażowa jako przypadłość gospodarki rynkowej.
Popyt jest tym większy im niższe są ceny. Podaż jest tym mniejsza im ceny są wyższe. Przedsiębiorcy nastawieni są na maksymalizację zysku. Zysk będzie duży jeśli produkcja będzie duża. Produkcja jak największa przy jak najmniejszych kosztach (np.. zatrudniać jak najmniej ludzi). Jeśli ceny są wysokie tym więcej towarów jest opłacalnych dla produkcji.
Nierównowaga objawia się nadwyżką dóbr, których nie można sprzedać, lub nadwyżką mocy produkcyjnych, których z braku popytu nie można uruchomić.

46. Zachowania producentów i konsumentów w systemie gospodarki centralnie zarządzanej.
Nadrzędnym celem przedsiębiorcy w gospodarce centralnie zarządzanej jest wykazanie dyspozycyjności wobec zwierzchnika. Dyspozycyjność to gotowość wykonywania poleceń w terminie i w rozmiarach przez zwierzchnika nakazanych. Żeby wykazać dyspozycyjność zaczęto gromadzić zapasy.
Przedsiębiorcy dysponujący dużymi zapasami zawsze są zdolni do wykonania planu a także działań do niego wstawionych. Uwaga przedsiębiorców najbardziej koncentruje się wokół środka którego jest najmniej, który stanowi tzw. „wąskie gardło”. Wysokość jego rezerwy decyduje o dyspozycyjności przedsiębiorstwa.

47. Mechanizm powstawania nierównowagi podażowej przy zachowaniu cen stałych i zmiennych.
Przedsiębiorca nastawiony jest na maksymalizację zysku. Koszt krańcowy (koszt wytwarzania każdej następnej jednostki produktu) najpierw spada, a później rośnie. Koszt krańcowy początkowo (przy bardzo niskich rozmiarach produkcji) jest wyższy od przeciętnego utargu, przedsiębiorstwo ponosi straty. Po przekroczeniu pewnego punktu każda następna jednostka przynosi zysk. Zysk krańcowy najpierw rośnie, a potem spada. Przedsiębiorca nastawiony na maksymalizację zysku może go osiągnąć przez obniżanie kosztu krańcowego i wzrostu opłacalnej produkcji.


m - utarg krańcowy,
K - koszty krańcowe,
K1 - obniżony koszt krańcowy,

Inaczej jest przy założeniu cen zmiennych. Przedsiębiorstwo dążąc do maksymalizacji zysku wykorzysta każdą okazję do podnoszenia ceny. Np. gdy rośnie popyt ponieważ pojawiły się u nabywców dodatkowe dochody. Zestawiając obie tendencje widzimy, że:
popyt wykazuje skłonności do słabnięcia,
popyt czasami jest zbyt wysoki i jest likwidowany przez podnoszenie cen,
Biorąc te tendencje pod uwagę otrzymamy nierównowagę podażowa jako chroniczną przypadłość gospodarki rynkowej.

48. Mechanizm powstawania nierównowagi popytowej.
Przedsiębiorstwo w gospodarce centralnie zarządzanej w celu powiększania zysku ucieka się do nieco innej metody niż w gospodarce rynkowej. W dyskusji ze zwierzchnikiem próbuje go przekonać, że ilość środka na jednostkę produkcji jest zbyt niska i grozi to niewykonaniem planu. Pożądany jest nowy podział środka. Przedsiębiorstwo go otrzymuje przez co zwiększają się jego zapasy, jest ono także gotowe zwiększyć nieco produkcję, jednak nie jest to wzrost proporcjonalny do otrzymanego środka (dyspozycyjność). Pojawia się wzrost popytu nad podażą.
Dyrektywa produkcji globalnej - jeżeli wysokość produkcji globalnej nie jest ściśle kontrolowana przez zwierzchnika, a kontrola ta ogranicza się do łącznej jej wysokości mówimy, że dyrektywa opiewa na produkcję globalną, np. wynosi ona 1 mln i nieważne czy wyprodukowano 10 sztuk po 100.000 lub 8 sztuk po 125.000, liczy się suma opiewająca dyrektywę. Celem przedsiębiorstwa jest gromadzenie zapasów, powoduje to wyższy popyt niż podaż.

49. Samopogłębianie się nierównowagi podażowej.

Spirale samopogłębiające się:
a) poprawa trwałości - jeśli wyrób jest trwalszy i dłużej służy użytkownikowi, popyt odtworzeniowy spowodowany zupełnym zużyciem i koniecznością kupna tego samego wyrobu pojawia się później, poprawa trwałości spowodowana niskim popytem wyjściowym owocuje więc dalszym obniżeniem popytu,
b) rzetelność - im bardziej rzetelny jest dostawca, im bardziej można liczyć na jego punktualność i dbałość o pełny asortyment, tym niższe zapasy może utrzymywać odbiorca. Niedobór popytu będący przyczyną rzetelności owocuje zatem dalszym spadkiem popytu.
c) bezrobocie - człowiek zagrożony bezrobociem stara się pracować wydajniej, im lepiej pracuje tym mniejsze jest zapotrzebowanie na pracowników a zatem wzrasta bezrobocie. Bezrobotni dysponują niższymi dochodami niż pracujący z zatem owocuje to spadkiem popytu,
d) doskonalenie organizacji pracy - odrzucane są sztywne schematy, a w ich miejsce pojawiają się rozwiązania eliminujące koszty ponoszone z tytułu niedoskonałości organizacyjnych. Znów zatem ostatecznym rezultatem jest obniżenie popytu,
e) specjalizacja - przedsiębiorstwom nie wyspecjalizowanym opłaca się powierzyć specjalistom część aktywności, gdyż mogą skoncentrować się na tym co rokuje dla nich najwyższe nadzieje. Prowadzi to do obniżenia kosztów i do dalszego spadku popytu.
f) rachunek ekonomiczny - jeśli zamierzenie przekracza pewny poziom ryzyka, przedsiębiorca rezygnuje z jego realizacji spada popyt i pogłębia się nierównowaga.

50. Samopogłębianie się nierównowagi popytowej.

Spirale samopogłębiające się:
a) wady technologii - nadwyżka popytu nad podażą , powoduje że technologia przyczyniła się do samopogłębienia. Im wyrób mniej trwały tym szybciej odnawia się popyt.
b) brak rzetelności - ponieważ brakuje surowców, dostawcy stają się nierzetelni. Przedsiębiorstwa starają się gromadzić zapasy, braki na rynku są coraz większe w związku z czym dostawcy są bardziej nierzetelni,
c) brak rąk do pracy - praca którą w gospodarce rynkowej wykonuje jeden pracownik w centralnie zarządzanej jest dwu lub więcej osób. Zwiększa to niedobór rak do pracy na rynku i powoduje dalsze obniżenie morali i dyscypliny.
d) dyrektywy produkcyjne - nasilenie nierównowagi popytowej pociąga za sobą wzmożenie dyrektywnych metod pobudzania produkcji, a w ślad za tym wzmożeniem postępuje jeszcze większe nasilenie nierównowagi (dyspozycyjność zapasy),
e) brak specjalizacji - gospodarka centralnie zarządzana staje się przyczyną autarkii czyli robinsonizacji życia gospodarczego, w której każdy musi robić niemal wszystko przez to podnosi koszty i wywołuje nasilenie nierównowagi popytowej.
f) wąskie gardło - im jakiegoś czynnika w gospodarce jest mniej tym częściej staje się on wąskim gardłem. Im częściej jest wąskim gardłem tym intensywniejsze zabiegi o zwiększenie jego przydziału, zabiegi te prowadzą do zwiększenia popytu, a zatem nasilenia niedoboru.

51. Wpływ obu typów nierównowagi na postęp cywilizacyjny.

Nierównowaga popytowa wpływa negatywnie na postęp cywilizacyjny, gdyż go obniża.

Kraje w których przez kilkadziesiąt lat dominowała nierównowaga popytowa nie mogły w tym czasie poszczycić się żadnym autonomicznym wkładem w postęp cywilizacyjny. Przedsiębiorca nie jest zagrożony brakiem popytu. Wytwarzane przez niego ciągle te same produkty są akceptowane przez społeczeństwo, nie dlatego, że jest ono z nich zadowolone lecz dlatego, że ciągle jest ich mało.

Nierównowaga podażowa natomiast powoduje rozwój cywilizacyjny. W nierównowadze podażowej przedsiębiorca zagrożony brakiem popytu jest zawsze zautomatyzowany na poszukiwanie bestsellerów. Pojawieniu się nowych potrzeb towarzyszy fala inwestycji w rezultacie których wzrasta produkcja przedmiotów zdolnych do zaspokojenia owych potrzeb.

 

52. Pojęcie i przejawy asymetrii nierównowagi podażowej.

Ciąg technologiczny

Jeśli podaż jednego z elementów ciągu technologicznego jest większa niż pozostałych wówczas mamy asymetrię podażową. Im bliżej początku ciągu technologicznego tym wyższa nierównowaga podażowa, tym większe nadwyżki produktów wytwarzanych na tych poziomach. Przejawami są pozamykane kopalnie, huty ogromne nadwyżki produktów rolnych w wysokorozwiniętych krajach systemu rynkowego. Zjawisko to słabnie w miarę zbliżania się do poziomu (3) - poziomu wytwarzającego dobra finalne.

53. Pojecie i przejawy asymetrii nierównowagi popytowej.
Im bliżej początku ciągu technologicznego tym wyższa nierównowaga popytowa. Przejawem są kopalnie pracujące non stop. Istnieją z kolei zakłady produkujące dobra finalne pracujące na jedną zmianę.

54. Mechanizm powstawania asymetrii w warunkach nierównowagi popytowej.
Mechanizm asymetrii nierównowagi popytowej sprowadza się do tego, że każdy impuls wzmożonego popytu na dobra zaopatrzeniowe dociera, do ogniwa s (dział surowców), a im bliżej końca ciągu tym dociera on mniejszą ilość razy. Dział F (produkujący dobra finalne) w ogóle go nie odbiera pozostając jego emitentem.

55. Mechanizm powstawania asymetrii w warunkach nierównowagi podażowej.
Każde obniżenie kosztów dociera do s (dział produkujący surowce) w postaci niższego popytu na jego wyroby. Im bliżej końca ciągu tym dociera mniej impulsów tego rodzaju, a dział F (produkujący dobra finalne) położony na końcu w ogóle ich nie odbiera, pozostając jednak ich emitentem. W ten właśnie sposób działa mechanizm asymetrii nierównowagi podażowej.

56. Faza recesyjno - depresyjna cyklu koniunkturalnego wg teorii cyklu Kaleckiego.
Rozważania rozpoczynamy kiedy inwestycje kształtują się na najwyższym poziomie. Inwestorzy zmniejszają decyzje inwestycyjne (są to początkowe fazy kryzysu). Inwestycje przestają rosnąć. Znika zjawisko przyrostu zysków. Zasób kapitału wzrasta ponad zwykły poziom. W następnym okresie inwestycje gwałtownie spadają, natomiast zasób kapitału rośnie, ale w coraz wolniejszym tempie Krańcowa stopa zysku ulega dalszemu obniżeniu. Spadek inwestycji przecinający poziom zużycia kapitału jest początkiem fazy spadku zasobów kapitału. Spadek zysku trwa nadal. Gospodarka znajduje się w fazie recesyjnej. Zasób kapitału spada ponieważ poziom inwestycji jest niższy niż poziom zużycia kapitału. Kiedy mamy znaczny ubytek kapitału trwałego, a inwestycje kształtują się na najniższym poziomie to gospodarka znajduje się w fazie depresji.
Jeśli wydatki inwestycyjne są ponad poziomem zużycia kapitału to krzyw zasobu kapitału rośnie, gdy są równe poziomowi zużycia kapitału to krzywa zasobu kapitału stabilizuje się. Jeśli wydatki inwestycyjne są (poniżej) są mniejsze od poziomu zużycia kapitału to krzyw zasobu kapitału maleje !

57. Faza progresywna cyklu koniunkturalnego wg inwestycyjnej teorii prof. Kaleckiego.
Rozważania zaczynamy gdy inwestycje są na najniższym poziomie. Nie występuje spadek inwestycji a tym samym nie spadają zyski, ale zasób kapitału dalej spada gdyż, poziom inwestycji jest znacznie niższy od średniego zużycia kapitału. Ten fakt powoduje że zaczyna rosnąć stopa zysku. Pojawiają się sprzyjające warunki do renowacji kapitału, wzrostu popytu na środki inwestycyjne i wzrostu zysków w sektorze dóbr inwestycyjnych. W ten sposób gospodarka wchodzi w fazę ożywienia. Wzrost inwestycji powoduje wzrost zysków. Gdy wydatki inwestycyjne kształtują się na poziomie zużycia kapitału, wówczas zasób kapitału kształtuje się na najniższym poziomie. Gdy inwestycje są większe od faktycznego zużycia kapitału to zasób kapitału zaczyna rosnąć co powoduje osłabienie stopy wzrostu zyskowności inwestycji.

58. Czynniki kształtujące cykliczność i rentowność wzrostu wg prof. Kaleckiego.
Teoria wahań cyklicznych zbudowana została na sprzeczności między wysokością nakładów inwestycyjnych, a zmianami w zasobie kapitału. Wydatki inwestycyjne tworzą najpierw popyt i wpływają na wielkość zysków. Kalecki uważa, że „kapitaliści” zarabiają tyle i ile sami wydają na inwestycje i własną konsumpcję. Ich wydatki tworząc rynek zbytu napędzają zyski innym kapitalistom produkującym dobra inwestycyjne i konsumpcyjne. Jeśli przyrost wydatków inwestycyjnych DIk wpływa dodatnio na realne decyzje inwestycyjne, to przyrost zasobu kapitału DZk wpływa ujemnie na decyzje inwestycyjne przedsiębiorców. Kalecki za pomocą krzywej wydatków inwestycyjnych, krzywej zasobu kapitału i średniego zużycia kapitału przedstawił nam wyżej wymienione zależności. Krzywa wydatków inwestycyjnych wpływa na poziom kapitału. Efektem tego jest krańcowa stopa zysku z jednostki inwestycyjnej (krańcowa stopa zysku z jednostki kapitału) (przyrost zysku na przyrost jednostki kapitału) nazywana także regulatorem.
Dzięki niej wiemy jak zmienia się przyrost zysku na jednostkę przyrostu zysku kapitału.
Pewien rodzaj inwestycji wykazuje wyraźnie dużą cykliczność pod wpływem zmian w przyroście zysku oraz w przyroście kapitału.
Niestabilność: cykliczne wahania w wydatkach inwestycyjnych są główną przyczyną niestabilności i wahań w innych wielkościach ekonomicznych.

1. Nie można w nieskończoność zwiększać inwestycji, bo istnieje szczytowy popyt na niektóre inwestycje,
2. Nie można w nieskończoność nie inwestować,
Sprzeczność jaka zachodzi pomiędzy popytowymi i podażowymi efektami wydatków inwestycyjnych prowadzi w sposób nieuchronny do wahań cyklicznych

59. Punkty zwrotne w cyklu koniunkturalnym wg inwestycyjnej teorii prof. Kaleckiego.
W cyklu koniunkturalnym wg inwestycyjnej teorii wzrostu Kaleckiego mamy do czynienia z dwoma głównymi punktami zwrotnymi.
Pierwszy gdy gospodarka przechodzi z fazy rozkwitu do fazy kryzysu, drugi w momencie przejścia gospodarki ze stanu depresji do stanu ożywienia.
Punkt zwrotny - w okresie rozkwitu inwestycje stabilizują się na najwyższym poziomie. Jeżeli inwestycje są na najwyższym poziomie przekraczającym faktyczne zużycie kapitału to zasób kapitału zaczyna rosnąć co powoduje osłabienie zyskowności inwestycji. Skoro inwestycje nie przynoszą oczekiwanych zysków, ludzie przestają inwestować. Jeśli zyski spadają, a zasób kapitału rośnie to skłania przedsiębiorców do dalszego kurczenia nakładów inwestycyjnych.
Drugi punkt zwrotny - inwestycje stabilizują się na najniższym poziomie, nie występuje już ich dalszy spadek, a tym samym nie spadają już dalej zyski, ale zasób kapitału dalej spada, gdyż poziom inwestycji jest niższy od średniego zużycia kapitału. Ten fakt powoduje, że powoli zaczyna rosnąć stopa zysku. Pojawiają się sprzyjające warunki do renowacji kapitału, wzrostu popytu na środki inwestycyjne oraz wzrostu zysku w sektorze dóbr inwestycyjnych. W ten sposób gospodarka wchodzi w nową fazę ożywienia i rozpoczyna się początek nowego cyklu.

 

60. Omów relacje miedzy wydatkami inwestycyjnymi a poziomem zasobów kapitału wg teorii Kaleckiego.
W teorii cyklu prof. Kalecki ukazał nam relacje między wydatkami inwestycyjnymi, a przeciętnym poziomem zasobu kapitału.
Gdy wydatki rosną, a ich poziom ukształtowany jest na poziomie zużycia kapitału wtedy zasób kapitału nie spada i kształtuje się na najniższym poziomie. W dalszym okresie cyklu następuje wzrost inwestycji, a tym samym wzrost zysków. Inwestycje są więc zależne od faktycznego zużycia kapitału i zasób kapitału zaczyna rosnąć co powoduje osłabienie stopy zyskowności inwestycji. Gdy nie ma przyrostu inwestycji, a tym samym nie ma przyrostu zysków wówczas zasób kapitału rośnie ponad średni poziom. W dalszym okresie inwestycje zaczynają gwałtownie spadać ale mimo ich spadkowej tendencji są one wyższe od średniego zużycia kapitału i dlatego krzywa zasobu kapitału jeszcze powoli rośnie Gdy spadające inwestycje osiągają poziom średniego zużycia kapitału to zasób kapitału przestaje dalej rosnąć. Gdy inwestycje spadną poniżej średniego poziomu zużycia kapitału wówczas zasób kapitału zaczyna spadać. Gdy nie występuje już dalszy spadek inwestycji (i zysków) zasób kapitału dalej spada, gdyż poziom inwestycji jest znacznie niższy od średniego zużycia zasobu kapitału. Wydatki inwestycyjne zaczynają rosnąć i rozpoczyna się nowy cykl koniunkturalny.

61. Zmiana struktury gospodarczej pod wpływem cyklu koniunkturalnego w gospodarce centralnie zarządzanej i rynkowej.
W gospodarce rynkowej gałęzie bliskie początkowi ciągu technologicznego nabierają coraz mniejszego znaczenia, a w gospodarce centralnie zarządzanej - wręcz przeciwnie. Utrzymywanie się takiej tendencji doprowadziło do wytworzenia się zupełnie różnych struktur w obu typach gospodarki. W rynkowej obserwujemy względny zanik gałęzi surowcowych i bliskich początkowi ciągu technologicznego, a w centralnie zarządzanych ich ciągłą rozbudowę.
Stała się ona powodem bardzo wysokich wskaźników chłonności dochodu narodowego. Oznacza to że na wytworzenie jednostki dobra finalnego trzeba było w krajach o gospodarce centralnie zarządzanej zużyć wielokrotnie więcej dóbr początkowych niż w krajach o gospodarce rynkowej. Tendencje polegające na rozbudowie gałęzi bliskich początkowi ciągu technologicznego była jednak drogą do katastrofy. Zbliżał się bowiem moment, w którym rozmiary gałęzi produkujących surowce były tak wielkie iż wytworzenie dobra finalnego angażowało ogromne ilości środków, pracy i zdolności produkcyjnych.
Gospodarka rozbudowująca gałęzie bliskie początku ich ciągu technologicznego zmierza do sytuacji w której zwiększenie produkcji o A jednostek pociągać będzie za sobą zwiększenie popytu o więcej niż 1 jednostkę. Taka struktura gospodarki skazana jest na hiperinflacje.

62. Porównawcza charakterystyka cyklu koniunkturalnego w gospodarce.
W gospodarce rynkowej podstawowym zagrożeniem jest niedostatek popytu. Wzrost popytu na jakiś towar nazywany bywa poprawą koniunktury. Cykliczne wahania koniunktury ogólnogospodarczej, czyli globalnego popytu przebiegającego od punktu najniższego ku najwyższemu i z powrotem to cykl koniunkturalny w gospodarce rynkowej.
Nierównowaga podażowa jest wskaźnikiem, który najlepiej informuje o stanie innych zjawisk i co wpłynie na inne zjawiska. Jeśli wskaźnik ten spada obserwujemy poprawę koniunktury, jeśli rośnie mamy do czynienia z gorszą częścią cyklu.
W gospodarce centralnie zarządzanej także można zaobserwować cykliczne wahania szeregu wskaźników, a przede wszystkim wskaźnika natężenia nierównowagi popytowej. Jeżeli spada jego wartość oznacza to poprawę jeśli obserwujemy wzrost - następuje pogorszenie.

 

CYKL W GOSPODARCE RYNKOWEJ
Gospodarka rynkowa dotknięta jest nierównowagą podażowa, która przybiera najmniejsze natężenie na rynku dóbr finalnych. Na tym zatem rynku najłatwiej ulokować dodatkową produkcję. Jej uruchomienie wymaga inwestycji w dziale F. Moment ich rozpoczęcia jest początkiem cyklu.
PIERWSZY IMPULS POPYTU - inwestycje pociągają za sobą wzrost popytu na produkty działu F. Produkty te to dobra inwestycyjne wytwarzane w tym dziale.
DRUGI IMPULS POPYTU - wzrost produkcji dóbr inwestycyjnych w dziale F pociąga za sobą wzrost popytu na dobra zaopatrzeniowe do produkcji dóbr inwestycyjnych wytwarzane w ogniwach ciągu technologicznego zlokalizowanego przed działem F.
TRZECI IMPULS POPYTU - wzrost popytu na dobra inwestycyjne i zaopatrzeniowe do ich produkcji pociąga za sobą wzrost popytu na dobra konsumpcyjne.
CZWARY IMPULS POPYTU - wzrost popytu na dobra konsumpcyjne wytwarzane w dziale F pociąga za sobą wzrost popytu na dobra zaopatrzeniowe do ich produkcji wytwarzane w działach technologicznie wcześniejszych.
Wszystkie cztery impulsy ruszają równocześnie powodując wzrost produkcji. W drugim okresie pojawia się jeszcze 5 impuls. Także producenci z działu F-1 muszą zacząć inwestować jeśli nie chcą stracić okazji do podniesienia własnej produkcji.
IMPULS POPYTU INWESTYCYJNEGO - inwestycje w dziale F pociągają za sobą (z pewnym opóźnieniem) inwestycje w dziale F-1, a te również z opóźnieniem inwestycje u dostawców F-1.

CYKL KONIUNKTURALNY W GOSPODARCE CENTRALNIE ZARZĄDZANEJ.
Mamy tu do czynienia z nierównowagą popytową, która powoduje, że cykl ma przebieg odwrotny do gospodarki rynkowej. Wynika to z odwrotnego kierunku inwestowania. W nierównowadze popytowej brakuje wolnych mocy, a więc inwestowanie od działu S okazuje się mniej kosztownym.
KIERUNEK INWESTOWANIA - od działu S do F jest charakterystyczną cechą cyklu koniunkturalnego w gospodarce centralnie zarządzanej Inwestycje są jednak możliwe jeśli obniżymy produkcje dóbr konsumpcyjnych. Przeznaczenie części mocy działu F na produkcję dóbr inwestycyjnych, powoduje pojawienie się nadwyżki popytu na rynku tych dóbr. Inwestycje są zatem źródłem 1 impulsu perturbacji.
PIERWSZY IMPULS PERTURBACJI - Wzrost produkcji dóbr inwestycyjnych pociąga za sobą obniżenie produkcji dóbr konsumpcyjnych co jest przyczyną pojawienia się lub wzrostu nierównowagi.
DRUGI IMPULS PERTURBACJI - przeznaczenie części mocy produkcyjnych na wytwarzanie dóbr zaopatrzeniowych do produkcji dóbr inwestycyjnych staje się przyczyną dodatkowych perturbacji rynkowych.

Najtrudniejszy jest okres szczytowy gdy kumulują się impulsy płynące z inwestycji prowadzonych już we wszystkich działach produkcji. Kolejne okresy przynoszą powolne, a potem coraz szybsze łagodzenie trudności. Zakończenie inwestycji w działach pośrednich emitujących silniejsze impulsy przynosi poprawę. Dopiero jednak wygaśnięcie inwestycji w dziale F przynosi rynkowe polepszenie.
PERIODYZACJA CYKLU W GOSPODARCE CENTRALNIE ZARZADZANEJ:
• okres kończący cykl dany i rozpoczynający cykl następny to faza względnej równowagi,
• okres, w którym nasilają się inwestycje to faza stopy inwestycyjnej,
• okres, w którym inwestycje przybierają wartość największą to faza dezorganizacji rynku,
• okres, w którym perturbacje wygasają to faza spadku inwestycji,

 

63. Omów skłonność do wymiany z zagranicą w sytuacji kraju o nierównowadze popytowej.
1. Wymiana między krajami o nierównowadze popytowej - oba kraje wykazują niską skłonność do eksportu i wysoką do importu. Do wymiany dochodzi więc z największym trudem. Powszechna niechęć do eksportu przy równoczesnym wysokim zapotrzebowaniu prowadzi do sytuacji, gdzie każdy niemal rodzaj wytwórczości podejmowany jest w kraju. Każda niemal krajowa okazuje się korzystniejsza niż odpowiedni import, za który trzeba płacić eksportem. Dla gospodarki centralnie zarządzanej typowa jest produkcja antyimportowa. Zakład podejmujący ten typ wytwarzania cieszy się uznaniem władz.
2. Import z kraju o nierównowadze podażowej (A) do kraju o nierównowadze popytowej © bądź poprawia sytuacje gospodarczą, bądź zapobiega załamaniu grożącemu z uwagi na niedostatek jakiegoś ważnego środka produkcji. Kraj © jest gotów importować. Z kraju (A) tak długo jak długo posiada na import środki. Zasób tych środków jednak nie jest stały. Sprowadzenie przez kraj © czynników produkcji pociąga za sobą wydatki tym większe im bliżej momentu załamania. Jeśli jego brak wywołać może gigantyczne załamanie warto go będzie kupić nawet po bardzo wysokiej cenie. Importowi z kraju (A) do kraju © towarzysza dwie tendencje:
• nieograniczona gotowość do kupowania,
• do kupowania po bardzo wysokich cenach,
Kraj © niechętnie eksportuje do (A) gdyż pociąga to za sobą utratę krajowego produktu. Dwa kraje o dwu różnych typach nierównowagi posiadają wysoką skłonność do handlu, gdyż dla jednego z nich zbawiennym gospodarczo jest eksport dla drugiego import.

64. Omów skłonności do wymiany kraju z zagranicą w sytuacji o nierównowadze podażowej
Producentom z kraju (A) (o nierównowadze podażowej) jest obojętne czy eksportują do kraju (B) (o nierównowadze podażowej) czy do któregoś z krajów o nierównowadze popytowej. Z uwagi na nadwyżkę podaży mają oni kłopoty ze sprzedażą w swoim kraju. Dodatkowy eksport traktowany jest jako sukces gospodarczy. Export trafia do kraju B, który importując z A przysparza sobie dodatkowych kłopotów (wzmaga się u B nierównowaga podażowa). Producent z kraju A tylko wtedy decyduje się na eksport jeśli może konkurować z producentami z kraju B. Z kolei w kraju B zawsze znajdą się przedsiębiorcy gotowi zarabiać na handlu importowanymi produktami. Tak zatem import z A nie dla każdego jes...