1. Wpływ Świętego Przymierza na kształtowanie stosunków międzynarodowych w I połowie XIX w.
Akt Świętego Przymierza (14/16 wrzesień 1815r. – podpisany przez władców Austrii, Prus i Rosji. Zobowiązywał do wzajemnej pomocy i wzmacniania postanowień kongresu wiedeńskiego) Podpisany przez wiele państw (oprócz Wielkiej Brytanii, Państwa Kościelnego i Turcji).
Świętem Przymierze było początkowo luźnym porozumieniem państw, opartym na wartościach chrześcijańskich. Przystąpiły do niego wszystkie monarchie europejskie poza Anglią, która jednakże, brała czynny udział w jego pracach. Święte przymierze miało stać na straży zasady legitymizmu oraz równowagi sił. Z czasem zaczęło być instytucją polityczną, której główne zadanie polegało na wspieraniu państw w tłumieniu powstań narodowych (Włochy, Hiszpania, Grecja). To w ramach funkcjonowania Świętego Przymierza, jego członkowie, gwarantowali wzajemne wsparcie w przypadku powstania zdarzenia mającego na celu obalenie istniejącej władzy bądź naruszenie integralności państwa. Doszło do wykształcenia tzw. zasady interwencjonizmu.
2. Zasady polityki angielskiej wobec Europy po 1815 roku.
Osią polityki angielskiej było utrzymanie równowagi sił w Europie w celu zapewnienia Anglii czołowej pozycji politycznej i ekonomicznej. Głównymi zadaniami polityki angielskiej było podejmowanie działań, które osłabiały głównych konkurentów, bądź powstrzymywanie działań, które mogłyby przyczynić się do wzrostu pozycji konkurenta na arenie międzynarodowej.
Po 1815 roku, przejawiało się to głównie w rywalizacji z Rosją oraz Francją w basenie Morza Śródziemnego. W czasie powstania greckiego Anglii zależało na tym, by Rosja nie uzyskała zbyt wielkiego wpływu w basenie Morza Śródziemnego, dlatego też nie była zainteresowana zbytnim osłabieniem Turcji, a także była przeciwna koncepcji tzw. Wielkiej Grecji.
Anglia przyjęła z zadowoleniem obalenie w 1830 roku króla Francji Karola X, gdyż powodowało to osłabienie prestiżu Francji.
Anglia popierała także dążenia niepodległościowe Belgi, gdyż powodowało to osłabienie Królestwa Niderlandów, będącego rywalem Anglii na polu handlowym, w związku z czym zawarto porozumienie z Francją, zwane entente cordiale (serdeczne porozumienie).
W wojnie krymskiej Anglia opowiedziała sie po stronie antyrosyjskiej, co dało im miażdżącą przewag na morzu.
Głównym pretekstem do ingerowania w sprawy różnych państw europejskich było krzewienie wartości liberalnych i popieranie wartości narodowych. W oparciu o taką ideologię występowano przeciwko uciskowi politycznemu we Włoszech, Turcji czy na ziemiach polskich.
Po wojnie krymskiej Anglia odgrywała mniejszą rolę w polityce europejskiej, zajęta tłumieniem powstania w Indiach, sprawami Dalekiego Wschodu i Afryki.
3. Porównaj rozwój imperium brytyjskiego i rosyjskiego w I połowie XIX w.
Rozwój imperium rosyjskiego:
1809 – opanowanie Wielkiego Księstwa Finlandii
1812- opanowanie Besarabii
1813- opanowanie Dagestanu i Azerbejdżanu
4. Problemy narodowe w Europie Zachodniej w I połowie XIX wieku i ich wpływ na stosunki międzynarodowe.
Problemy narodowe polegały na buncie przeciwko postanowieniom kongresu wiedeńskiego narzuconym innym narodom, które dążyły do wolności, równości i posiadania odrębnego państwa. Buntowali się Belgowie, Grecy, Polacy.
Belgowie- buntowali się ponieważ połączono ich z holendrami i utworzono Królestwo Niderlandzkie, przez co tylko spotęgowano konflikty narodowe. Belgowie czuli się dyskryminowani, czuli się obywatelami drugiej kategorii, Holendrzy opanowali stanowiska państwowe, niesprawiedliwie podzielono mandaty do Izby Wyższej, narzucono język holenderski jako oficjalny, uprzywilejowana religia protestancka. Po wybuchu rewolucji we Francji, Belgowie zrozumieli ze jest to jedyna droga do wolności. Powstanie wybuchło 25.08.1830 r. Niepodległość Belgia ogłosiła 4.10.1830r.. Uznało to 5 państw: Francja Austria Anglia Prusy i Rosja 20.12.1830.
Polacy- wybuch powstania 29.11.1830. Przyczyny: łamanie konstytucji nadanej Królestwu Polskiemu przez cara w 1815 roku, obsadzanie wysokich urzędów jedynie ludźmi lojalnymi wobec carskich urzędników, działalność legalnej i nielegalnej opozycji w Królestwie, utrata nadziei na rozszerzenie autonomii, informacje o zwycięstwie rewolucji lipcowej w Paryżu.
Powstanie upadło. Rozpoczęła się rusyfikacja Królestwa Polskiego, zniesiono konstytucje, rozwiązano sejm i wojsko. Zamiast konstytucji wprowadzono Statut organiczny, który w rzeczywistości nigdy nie był przestrzegany.
Powstanie krakowskie 1846. Grupka powstańców powołała Rząd Narodowy Rzeczpospolitej Polskiej. Powstanie po 10 dniach stłumiono, a Wolne Miasto Kraków wcielono do Austrii.
Grecy – pkt. 6.
Wszelkie ograniczanie swobód obywatelskich, tłumienie wystąpień wolnościowych, odsunięcie obywateli od rządów doprowadziło do ogromnego napięcia społeczno-politycznego które przerodziło się w potężny bunt ogólnoeuropejski. Wiosna Ludów.
5. Państwa europejskie wobec powstania Greków przeciwko Turcji w 1821 roku.
W początkowej fazie powstania najaktywniej wspierała greków Rosja. Aleksander I wiedział o tajnych stowarzyszeniach narodowych emigrantów greckich – Heterie, zakładanych w Odessie i innych rosyjskich miastach.
Następnie car, zaniepokojony wydarzeniami we Włoszech, Hiszpanii i Portugalii, odmówił pomocy powstańcom, kierowany ideą Świętego Przymierza, której najważniejszym celem było zwalczanie insurekcji narodowych, które mogły destabilizować porządek powiedeński. Dopiero po śmierci Aleksandra I w 1925 r., nowy car Mikołaj II porzucił pasywną politykę bałkańską.
Francja z kolei, już w 1823 roku udzieliła pożyczki Grekom. Także Anglia, rywalizująca z Francją, postanowiła wesprzeć finansowo greków. Ponadto Anglicy byli zaniepokojeni postawą Rosji, która zaczęła wyrastać na obrońcę ludów bałkańskich oraz dążyła do opanowania, strategicznych z punktu widzenia Anglików, cieśnin czarnomorskich. Anglia zdecydowała się na współdziałanie z Rosją w sprawach bałkańskich. Podpisano w 1926 r. tzw. Protokół Petersbusrki, który zawierał wspólną koncepcję rozwiązania konfliktu greckiego.
Rosja wykorzystała moment i wysunęła dodatkowe zadania wobec Turków: autonomia Mołdawii, Wołoszczyzny i Serbii. Turcja wyraziła zgodę i podpisano konwencje 7.10 1826. Austria otrzymała zaproszenie do rozszerzenia układu jednak go nie przyjęła i przekonała Prusy by tego nie robiły. Argumentem było to ze powstanie greków może być zarzewiem konfliktów narodowych na kontynencie. Francja natomiast, przyłączyła się do układu.
20.10.1827 floty Anglii, Francji i Rosji pokonały wojska turecko-egipskie. 26.04.1828 Rosja wypowiedziała wojnę Turcji. Rosja otrzymała poparcie Francji i Prus, Anglia się wstrzymała, a Austria ogłosiła neutralność. 9.08.1828 podpisano porozumienie o ewakuacji wojsk egipskich z Grecji. 3.02.1830 podpisano traktat mówiący ze Grecja będzie państwem niepodległym a na Turcje nałożono kontrybucje w wysokości 10 mln dukatów holenderskich.
6. Konflikty etniczne i narodowe w monarchii Habsburgów.
Czesi:
a) 8 marca 1848 r. – Czesi żądają zwołania Stanów Czeskich i wprowadzenia przez Wiedeń reform liberalnych; powołują jawny Komitet Św. Wacława,
b) 28 marca 1848 r. – patent cesarski, nadający chłopom czeskim ziemię i znoszący obowiązkowe świadczenia wsi wobec dworu (Wiedeń podobnie zachował się wobec chłopów z Galicji, uprzedzając polskie komitety narodowe, które żądały uregulowania sprawy wsi) chłopi chwilowo byli straceni dla polskiego ruchu narodowego w Galicji i czeskiego także.
c) pozycja Czechów w Związku Niemieckim i w państwie habsburskim była skomplikowana; Niemcy uważali Czechów za Niemców, mówiących innym językiem; dlatego z oburzeniem przyjmowali ich żądania odrębności narodowej.
d) Czesi szukali swojej szansy w solidarności słowiańskiej i w Habsburgach; Palacky uważał, że małe narody mają szanse egzystencji tylko w ramach silnej monarchii habsburskiej („Gdyby Austrii nie było, należałoby ją stworzyć”); Czesi marzyli o Austrii trialistycznej : niemieckiej, węgierskiej i słowiańskiej.
e) 2 czerwca 1848 r. – Zjazd Słowiański w Pradze pod przewodnictwem Palacky’ego; miał dyskutować o przyszłości Słowian w Austrii; nie uzyskano na nim zgodności gdyż poszczególne narody miały inne zapatrywania; Chorwaci, Słoweńcy i Czesi byli mocno austrofilscy; Polacy nie chcieli tego zaakceptować, gdyż Austria dalej była dla nich zaborcą; w rezultacie kongres nie osiągnął żadnych wniosków; wybuchło natomiast powstanie w Pradze, kierowane przez czeskich demokratów, ale już 17 czerwca zostało stłumione przez Windischgratza.
Węgrzy:
Powstanie węgierskie w 1848r. było częścią ruchu jakim była Wiosna ludów w Europie. Węgrzy zamieszkujący tereny imperium Habsburgów na wzór innych państw rozpoczęli rewolucję w walce o autonomię, powołali sejm, rząd, uchwalili konstytucję. Rozpoczęli madziaryzację(narzucali swój język i kulturę innym narodowościom zamieszkującym koronę Św. Stefana) We wrześniu Chorwaci wystąpili przeciwko węgrom. Sejm węgierski 04.1894r. ogłosił detronizację Habsburgów i ogłosili niepodległość kraju – na czele republikańskich Węgier – Lajos Kossuth. Cesarz zwrócił się o pomoc do Rosji -> w maju 1849 pod dow. Feldmarszałka Iwana Paskiewicza wkroczyli do Węgier. Sierpień 1849r. powstanie zostało stłumiono, rozpoczęto represje i germanizację.
Grecy:
Powstanie Greków miało duże znaczenie ponieważ walczyli oni z krajem muzułmańskim (Turcja). Było to przeciwstawienie się absolutyzmowi monarchistycznemu. Morskie położenie sprzyjało niesieniu pomocy przez inne kraje.
Początkowo państwa Św. Przymierza nie chciały udzielić poparcia grekom ponieważ nie chciały destabilizacji powiedeńskiego porządku. Po zaciętych i krwawych walkach 15.01.1822 ogłoszono deklarację niepodległości Grecji. Akt ten spowodował, że Turcy poprosili o pomoc wojska egipskie, które przybyly w lutym 25r. wojska egipskie zaczely zdobywac przewage jednak musiano ograniczyc te dzialania ponieważ powstanie w Grecji stalo się sprawa ogolnoeuropejska. W 1823 francja i Anglia udzielily pozyczek grekom. Anglia zrobila to tylko po to by Rosji nie udalo się opanowac ciesnin czarnomorskich. Po śmierci Aleksandra I jego nastepca car Mikołaj I wzmógł nacisk na Turcje. Anglia doszla do wniosku ze musi współpracować z Rosja aby nie mogla ona działać samodzielnie. 4.04.1826 podpisano protokół petersburski w którym najważniejszym punktem było uzyskanie autonomii dla Grecji przy zwierzchnictwie Porty. Rosja wykorzystala moment i wysunęła dodatkowe zadania wobec turkow: autonomia Mołdawii, Wołoszczyzny i Serbii. Turcja wyrazila zgode i podpisano konwencje 7.10 1826. Austria otrzymala zaproszenie do rozszerzenia układu jednak go nie przyjęła i przekonala Prusy by tego nie robily. Argumentem było to ze powstanie grekow może być zagrozeniem dla innych mocarstw.
20.10.1827 floty Anglii, Francji i Rosji pokonaly wojska turecko-egipskie. 26.04.1828 Rosja wypowiedziala wojne Turcji. Rosja otrzymala poparcie Francji i Prus, Anglia się wstrzymała a Austria ogłosiła neutralność. 9.08.1828 porozumienie o ewakuacji wojsk egipskich z Grecji. 3.02.1830 podpisano traktat mowiący ze Grecja będzie państwem niepodległym a na Turcje nałożono kontrybucje w wysokości 10 mln dukatow holenderskich.
7. Konsekwencje międzynarodowe powstania węgierskiego
Powstanie węgierskie zakończyło się stłumieniem. Jednakże było asumptem do wybuchu powstań narodowych w innych państwach niemieckich. Największe znaczenie miały wydarzenia berlińskie, gdzie początkowe pokojowe demonstracje, z czasem przerodziły się w wali z wojskiem. Król, Fryderyk Wilhelm IV zmuszony został wprowadzenia reform konstytucyjnych oraz liberalizacji systemu.
Także w Wielkim Księstwie Poznańskim wzniecono powstanie, które jednak zostało szybko stłumione.
Wydarzenia Wiosny Ludów trwale naruszyły konstrukcją europejskiego ładu określonego na Kongresie Wiedeńskim, strzeżonego przez Święte Przymierze. Ujawniły się zmiany społeczne wynikające z postępującej industrializacji - na znaczeniu zyskali robotnicy - proletariat, domagający się praw pracowniczych, bogatsi mieszkańcy miast - burżuazja, domagający się praw politycznych. Poza Rosją ostatecznie zniknęła pańszczyzna i uwłaszczono chłopów. W wielu krajach ustanowiono rządy konstytucyjne i rozszerzono swobody obywatelskie, choć w niektórych - jak we Francji - powróciły idee autorytarne. Na stałe do europejskiej polityki wpisał się problem aspiracji narodowych (Polacy, Węgrzy, Czesi, Chorwaci, Serbowie itd) czy tendencji zjednoczeniowych (Włochy, Niemcy).
8.Przyczyny i międzynarodowe konsekwencje wojny krymskiej.
Przyczyny pośrednie:
- dążenia Rosji do opanowania cieśniny Bosfor i Dardanele
- Rosja na fali muru słowiańskiego, popierała dążenia niepodległościowe Słowian na Bałkanach
- w rękach Tureckich znajdowała się ziemia święta
- Rosja ogłosiła się obrońcą prześladowanego chrześcijaństwa
- Wielka Brytania i Francja były przeciwne zachwianiu równowagi europejskiej przez Rosję
- dążenia Wielkiej Brytanii do umiędzynarodowienia cieśnin
Przyczyny bezpośrednie:
- w 1853 r. Rosja wystosowała ultimatum do Turcji w sprawie uregulowania statusu miejsc świętych oraz przyznanie Rosji prawa opieki nad wszystkimi prawosławnymi w Turcji
- Turcja odrzuca ultimatum
- w czerwcu 1853r. Rosja wkracza na teren Mołdawii i Wołoszczyzn
Międzynarodowe konsekwencje wojny krymskiej.Kongres kończący wojnę krymską odbył się w Paryżu 30 marca 1856- Upadek Świętego Przymierza- Rosja zgodziła się na zlikwidowanie floty czarnomorskiej;- Księstwa naddunajskie otrzymały gwarancje międzynarodowe zamiast rosyjskich- Umocnienie pozycji Francji w Europie i podpisanie sojuszu z Sardynią- Izolacja Austrii na skutek prowadzenie polityki neutralności- Turcji zwrócono miasta Kars na Kaukazie oraz południową część Besarabii, którą przyłączono do Mołdawii (traktowano Turcję jako państwo równorzędne)- Ustalono neutralność Morza Czarnego i zamknięcie go dla okrętów wojennych oraz zakaz utrzymywania lub zakładania wojskowych arsenałów morskich na jego wybrzeżu.- Mocarstwa zobowiązały się szanować niezawisłość i terytorialną jedność Imperium Osmańskiego- Księstwa Mołdawii i Wołoszczyzny oraz Serbię pozostawiono „pod zwierzchnią władzą Wysokiej Porty”, ale jako terytoria całkowicie autonomiczne- Rosja odzyskała Sewastopol i inne miejscowości na Krymie zajmowane przez wojska sojusznicze- Rosja straciła wypływy na Bliskim Wschodzie- swobodna żegluga po Dunaju- Mocarstwa zachodnie przejęły opiekę nad całą ludnością chrześcijańską w imperium tureckim.
8. 3. Zasady polityki angielskiej wobec Europy po 1815r.
-Bardzo silna polityka kolonizacyjna.
-Anglia brała tylko pośredni udział w wojnach europejskich, angażując się bezpośrednio jedynie w wojnie krymskiej (opowiedziała sie po stronie antyrosyjskiej, co dało im miarzdżącą przewag na morzu). Polityka zagraniczna Wielkiej Brytanii tego okresu kształtowała się pod osobistym wpły-wem Palmerstona, którego naczelną dewizą było utrzymanie równo-wagi sił w Europie w celu zapewnienia Anglii czołowej pozycji politycznej i ekonomicznej. Jednym z pretekstów do ingerowania w sprawy różnych państw europejskich było dla liberalnej Anglii występowanie przeciwko uciskowi politycznemu we Włoszech, Turcji czy na ziemiach polskich. Po wojnie krymskiej Anglia odgrywała mniejszą rolę w polityce europejskiej, zajęta tłumieniem powstania w Indiach, sprawami Da-lekiego Wschodu i Afryki.
9. Problem Niemiec na Kongresie Wiedeńskim.
Był to jeden z kluczowych problemów na kongresie wiedeńskim. Wśród początkowy propozycji było: przywrócenie przednapoleońskiego statusu quo, utworzenie federacji, utworzenie państwa narodowego.
Okazało się, że od uznania Prus i Austrii będzie zależał kształt państwa niemieckiego.
Początkowo Prusy i Austria miały koncepcję utworzenia Konfederacji Niemieckiej. Miała ona się składać z Prus i Austrii (dwa głosy każde) oraz Bawarii, Saksonii i Wirtembergii (jeden głos każde). Koncepcja ta nie znalazła uznania państw niemieckich, gdyż przewidywała znacznie ograniczenie ich suwerenności. Mniejsze państwa w złożyły petycję w której domagano się równych praw dla wszystkich i nadania lub przywrócenia konstytucji dla każdego z państw.
Sprzeciw ten oraz rozbieżne interesy Prus i Austrii w sprawie Polski i Saksonii, doprowadziły do zawieszenia prac komisji. Od tej pory Austria forsowała luźną koncepcję.
Akt końcowy kongresu przewidywał utworzenie Związku Niemieckiego, gdzie zdecydowaną przewagę w północnych Niemczech miały Prusy (Rugia, cześć Pomorza, część Nadrenii. Hanower przekształcono w królestwo podległe Wielkich Brytanii, Lauenburg i Holsztyn stały się posiadłościami króla Danii, a Wielki Księstwo Luksemburga oddano królowi Niderlandów.
Związek liczył 34 państwa i 4 wolne miasta. O najważniejszych sprawach miał decydować sejm związkowy – Bundestag. Istniała silna rywalizacja między Austrią a Prusami, co pogłębiało rozbicie Niemiec.
11. Międzynarodowe uwarunkowania zjednoczenia Włoch.Zjednoczenie Włoch miało miejsce w latach 1859-1870. Na ziemiach włoskich jedyna monarchią konstytucyjną było Królestwo Sardynii (Piemontu). Według ludzi zjednoczenie było warunkiem koniecznym dla rozwoju gospodarczego. Sardynia podczas wojny doszła do porozumienia z Francją, która w przypadku wojny z Austrią miała wesprzeć Sardynię w zamian za Niceę i Sabaudię( do Austrii wchodziły wtedy królestwo Lombardzko- Weneckie). Napoleon III dowodził wojskami sardyńskimi i francuskimi i pokonał Austrię w bitwach pod Magentą i Solferino w 1859r. W Parmie, Modenie, Toskanii( królestwa rządzone przez członków dynastii habsburskiej) i Państwie Kościelnym, wybuchły powstania na rzecz przyłączenia do Piemontu. W tym samych czasie Austria oddała Francji Lombardię a Sardynia Niceę i Sabaudię. Podczas, gdy w 1860r. miał odbyć się plebiscyt dotyczący przynależności podbitych terenów do Włoch, w Królestwie Obojga Sycylii wybuchła rewolucja zapoczątkowana przez Giuseppe Garibaldiego. Obalono tam rządy Franciszka II Burbona. Garbaldi opanował później Sycylię i południowe Włochy. KOS przyłączono do Sardynii po przyjeździe na te tereny wojsk sardyńskich króla Wiktora Emanuela. W marcu 1961r powstało zjednoczone Królestwo Włoch ze stolicą w Turynie. W 1865 przyłączono Florencję. W 1866 konflikt austriacko-pruski stworzył możliwość przyłączenia do Włoch Wenecji. W 1870 stacjonujące w Rzymie wojska francuskie musiały się wycofać , bo Francja przegrywała w Prusami, wtedy Włosi zajęli Rzym. Zlikwidowano Państwo Kościelne. Rzym stał się stolicą.12. Międzynarodowe uwarunkowania zjednoczenia Niemiec. Na obszarze Niemiec istniały dwie organizacje: Niemiecki Związek Celny i Związek Niemiecki. Czołową rolę odgrywały Prusy i Austria. Idea zjednoczenia pojawiła się po wiośnie ludów ( 1848-1849), kiedy swoją pozycję umocniły Prusy. Gdy premierem Prus został Otto von Bismarck zaczęto zwiększać wydatki na armię i realizować politykę zjednoczenia Niemiec. Wojska niemieckie w sojuszu z Austrią pokonały wojska duńskie w walce o prowincję Schlezwik Holstein. Rozbieżności między sojusznikami doprowadziły do wojny pod Sadową 3 lipca 1866r., którą Austria przegrała. W 1867r. powstało cesarstwo Austro- Węgierskie. Bismarck zmusił Austrię do rezygnacji z przewodnictwa w Związku Niemieckim. Na jego miejsce powstał Związek Północno –Niemiecki, który objął wszystkie państwa niemieckie na płn. Od Menu. Do związku nie weszły Bawaria i Wittenbergia- państwa katolickie. Przeciwnikiem ich wejścia była Francją broniąca przed Prusami wszystkie niemieckie państwa katolickie. W 1870 Bismarck wysłał do Francji depeszę emską, prowokując konflikt zbrojny, który Francja przegrała (wrzesień 1870 - maj 1871). W wyniku tej wojny Niemcy zostały zjednoczone w pierwsze Cesarstwo Niemieckie( II Rzesza). Król Prus koronował się na Cesarza Niemieckiego. I Kanclerzem Cesarstwa został Bismarck. Cesarstwo obejmowało wszystkie kraje niemieckojęzyczne z wyjątkiem Austrii i kilku kantonów w Szwajcarii. W skład Niemiec weszła również Alzacja i Lotaryngia.
13. Międzynarodowe uwarunkowania zjednoczenia Niemiec.
Na obszarze niemiec istniały dwie organizacje: Niemiecki Związek Celny i Związek Niemiecki. Czołową rolę odgrywały Prusy i Austria. Idea zjednoczenia pojawiła się po wiośnie ludów ( 1848-1849), kiedy swoją pozycję umocniły Prusy. Gdy premierem Prus został Otto von Bismarck zaczęto zwiększać wydatki na armię i realizować politykę zjednoczenia Niemiec. Wojska niemieckie w sojuszu z Austrią pokonały wojska duńskie w walce o prowincję Schlezwik Holstein. Rozbieżności między sojusznikami doprowadziły do wojny pod Sadową 3 lipca 1866r., którą Austria przegrała. W 1867r. powstało cesarstwo Austro- Węgierskie. Bismarck zmusił Austrię do rezygnacji z przewodnictwa w Związku Niemieckim. Na jego miejsce powstał Związek Północno –Niemiecki, który objął wszystkie państwa niemieckie na płn. Od Menu. Do związku nie weszły Bawaria i Wittenbergia- państwa katolickie. Przeciwnikiem ich wejścia była Francją broniąca przed Prusami wszystkie niemieckie państwa katolickie. W 1870 Bismarck wysłał do Francji depeszę emską, prowokując konflikt zbrojny, który Francja przegrała (wrzesień 1870 - maj 1871). W wyniku tej wojny Niemcy zostały zjednoczone w pierwsze Cesarstwo Niemieckie( II Rzesza). Król Prus koronował się na Cesarza Niemieckiego. I Kanclerzem Cesarstwa został Bismarck. Cesarstwo obejmowało wszystkie kraje niemieckojęzyczne z wyjątkiem Austrii i kilku kantonów w Szwajcarii. W skład Niemiec weszła również Alzacja i Lotaryngii.
14. Rozwój kolonializmu brytyjskiego w Azji w I połowie XIX w.
Brytyjczycy już od XVIII w. Dążyli do kolonizacji Indii. Działająca Kapania Wschodnioindyjska oprócz celów handlowych, zaczynała stawać się instytucją polityczno -woskową nastawioną na zdobywanie nowych terytoriów i administrowanie nimi (ułatwiało to rozbicie Indii na księstwa rywalizujące ze sobą). Anglia zawierając tzw. Umowy subsydialne z księstwami, które ograniczały ich suwerenność. W efekcie w końcu XVIII w niemal całe południowe Indie dostały się pod panowanie brytyjskie (Delhi, Cejlon). Mając natomiast mocne poparcie w południowych Indiach, Brytyjczycy nasilali w pierwszej połowie XIX w. Ekspansję na pozostałych obszarach półwyspu.
W 1824 Anglia wywołała wojnę z Birmą, w wyniku, której dołączyła prowincję Assam. W lutym 1843 r. rozbito natomiast armię Sindu, a emirat w całości zaanektowano. Po krwawej wojnie w 1845 z armią Pendżabu, zawarto traktat, w 1846, który formalnie pozostawiał Pendżab pod zarządem rady regencyjnej, ale w rzeczywistości podporządkowywał kraj dowódcy garnizony brytyjskiego. Ostateczna aneksja Pendżabu w marcu 1849, w wyniku, czego granice posiadłości brytyjskich doszły aż do Afganistanu. W I poł. XIX w. Indie zostały praktycznie skolonizowane przez Brytyjczyków, Kilkaset drobnych księstw, gł. W środkowej części kraju, które formalnie były jeszcze niezależne, podporządkowywano władzy brytyjskiej za pomocą umów subsydialnych.
Wielka Brytania usiłowała podporządkować swoim wpływom nie tylko imperium osmańskie, ale również Iran, Afganistan i Chiny. W ekspansji tej napotykała konkurencję rosyjską i na tym tle dochodziło do ostrych nieraz konfliktów. Rząd carski starał się nie dopuścić, by tereny Azji Środkowej dostały się w angielską strefę wpływów. Zwycięstwo w wojnie krymskiej umożliwiło Anglii i Francji rozpętanie nowych wojen we wschodniej Azji. Rozbicie przez Anglię powstania narodowego w Indiach Wschodnich w latach 1857-1858 i wojny prowadzone w Chinach w latach 1856-1858 oraz 1860 umocniły jeszcze bardziej przewagę kolonialną Wielkiej Brytanii. W latach 1862-1864 Anglicy i Francuzi wraz z Ameryka-nami dokonali interwencji w Chinach przeciwko powstaniu taipingów. Wcześniej wojska angielskie zbombardowały Kanton i zdobyły oraz zburzyły rezydencje cesarskie pod Pekinem. Anglia wzięła poważny udział w zdobyciu siłą wpływów europejskich w Chinach i uzyskała zdecydowaną kontrolę nad handlem zagranicznym Chin, a także w ekspansji krajów zachodnich na Japonię, uzyskując w 1854 r. dostęp do kilku portów japońskich oraz przywileje dla swoich obywateli w tym kraju. W 1865 r. Wielka Brytania narzuciła Japonii nowy korzystny dla siebie układ handlowy, po uprzednim zbombardowaniu kilku portów japońskich.
15. Rywalizacja rosyjsko – brytyjska w Azji Środkowej w I połowie XIX w.
Anglia zawarła z Iranem nowy układ, w 1814, ale kiedy Iran uwikłał się w wojnę z Rosją, nie udzieliła mu pomocy. Persja przegrała wojnę i obciążona została kontrybucjami na rzecz Rosji, co wywołało duże nastroje antyrosyjskie (zamordowano ambasadora Rosji w Teheranie). Anglia liczyła na wzmocnienie swoich wpływów, jednak w 1838 r. Iran podjął próbę zbrojnego opanowania Heratu, jednego z chanatów afgańskich. Anglia natomiast zmierzała do zdobycia kontroli nad Afganistanem, potępiła więc działania Iranu, natomiast Rosja je poparła. Wyprawa się nieudała, w 1841 zawarto korzystny dla Anglii traktat handlowy z Iranem.
Ponownie Iran próbował zdobyć Herat w październiku 1856, udało się. Anglia wysłała więc wojska na Iran. Po zajęciu części kraju wojna została wstrzymana (Anglia musiała skoncentrować się na Indiach i Chinach). Pokojowe rokowania irańsko-brytyjskie zakończono traktatem 4 marca 1857, w którym Iran zrzekał się wszystkich roszczeń do Heratu.
Dodatkowo Anglia chciała podporządkować Afganistan, w 1839 wojska angielsko-indyjskie wkroczyły do Afganistanu. W 1855 roku zawarto traktat pokojowy i wpływy brytyjskie od tej pory szybko rosły. W 1863 roku dzięki poparciu Anglii włączono do Afganistanu Herat.
· Anglia przeciwdziałała polityce Rosji w Europie i Azji, obawiała się usadowienia się Rosjan nad Bosforem.
· Sprawą pierwszorzędnej wagi było dla Wielkiej Brytanii bezpieczeństwo jej szlaku komunikacyjnego z Indiami (czyli to o czym mowa wyżej)
· Ponadto silne w Turcji polityczne i handlowe wpływy Rosji mogły zagrażać coraz żywiej rozwijającemu się handlowi brytyjskiemu na Wschodzie.
· Konwencja W. Brytanii z 1841 zamykała dla wszystkich statków wojennych Bosfor i Dardanele, co ograniczało przede wszystkim ekspansję rosyjską w tym rejonie. Konwencja londyńska z 1841 r. utwierdzała polityczną i gospodarczą hegemonię Wielkiej Brytanii na Bliskim Wschodzie.
· Niepokój przed ekspansją rosyjską w kierunku Indii skłonił rząd brytyjski i gubernatora angielskiego w Indiach do podjęcia zbrojnej wyprawy do Afganistanu w 1839 r. w celu rozciągnięcia na ten kraj brytyjskiego zwierzchnictwa
· Starania Kompanii Wschodnioindyjskiej o nabycie Singapuru, uwieńczone pomyślnym skutkiem w 1819 r. Natomiast w 1839 r. Anglicy zagarnęli inną odtąd ważną bazę - Aden, a w 1840 r. Hongkong.
· Rywalizacja między Rosją a Anglią i Francją na Bliskim Wschodzie doprowadziła do wybuchu wojny krymskiej (1853-1856)
16. Polityka mocarstw europejskich wobec Chin. Wojny opiumowe.
W XVIII w. Anglia wyprzedziła zdecydowanie kupców hiszpańskich portugalskich i holenderskich w handlu z Chinami. Stosunki handlowe utrzymywała z nimi tez Rosja. Dopiero w latach 40-tych XIX wieku USA w wyniku wojen opiumowych wymusiła przywileje handlowe takie jak Anglicy. Dopiero w latach 40-tych XIX Francja zaczęła być obecna jako partner handlowy Chin. Chiński jedwab, herbata i porcelana osiągały na rynkach europejskich wysoką cenę. Handel opium był oficjalnie zakazany ale prowadzono go na wielką skale. Ilość opium importowanego Chin wzrosła dziesięciokrotnie w wieku XIX biorąc pod uwagę wiek XVIII wpływało to niekorzystnie na gospodarkę wewnętrzną Chin. W marcu 1839 roku komisarz chiński kazał zniszczyć 20 tys. Skrzynek opium kupców angielskich. 3 listopada 1839 roku brytyjskie okręty zaatakowały flotę chińską. W 1842 roku kolejne korpusy przybywające do Chin zmusiły chińczyków do kapitulacji. Na mocy traktatów Anglicy mogli zacząć handlowa w kilku innych miastach a Chiny musiały wypłacić im odszkodowanie. W lipcu 1844 roku USA i Chiny podpisały traktat o największym uprzywilejowaniu podobnie postąpili Francuzi.
Bezpośrednia przyczyną wybuchu kolejnej wojny opiumowej było skazanie i stracenie francuskiego misjonarza oraz aresztowanie załogi statku pływającego pod brytyjska banderą. W październiku 1856 r. brytyjskie okręty zaczęły ostrzeliwać Kanton(główny ośrodek handlowy). Przewaga wojska angielsko-francuskiego skłoniła Chińczyków do zabiegania o pokój. Anglicy i Francuzi ale także i Amerykanie wymusili na Chińczyk...
LordManganus