Istota polityki pieniężnej
Ø Polityką pieniężną nazywamy działalność banku centralnego prowadzoną w imieniu państwa, a polegającą na wyborze pieniężnych celów makroekonomicznych i ich realizacji przez regulowanie podaży pieniądza i popytu na pieniądz, za pomocą wykorzystania wybranych instrumentów.
Ø Polityka pieniężna to najprościej sztuka rządzenia pieniądzem
Rodzaje polityki pieniężnej
Kryteria podziału:
· kształtowanie celów i realizacji polityki pieniężnej,
· horyzont czasowy,
· charakter oddziaływania na gospodarkę,
· koszt pieniądza w gospodarce.
Kryterium: kształtowanie celów i realizacji
Ø polityka pieniężna ustrojowa
o reguluje w ramach istniejącego systemu walutowego stosunki między walutą krajową a walutami obcymi oraz w ramach ustroju pieniężnego –zasady gwarantowania gospodarce odpowiedniej ilości pieniądza.
Ø polityka pieniężna procesowa
rozumiana jest jako kombinacja celów i środków polityki pieniężnej dla sterowania procesem gospodarowania pieniądzem. Polityka pieniężna procesowa charakteryzuje się znaczną dynamiką, gdyż winna być wrażliwa na zmiany po stronie popytu na pieniądz i podaż pieniądza. Zadaniem polityki procesowej jest realizacja, w ramach polityki ustrojowej, celów polityki pieniężnej poprzez bieżące dostosowywanie narzędzi polityki pieniężnej do istniejących warunków ogólnogospodarczych. Polityka pieniężna procesowa –może w ramach danego ustroju pieniężnego –rozwijać określoną strategię polityki pieniężnej.
Kryterium: horyzont czasowy
Ø politykę krótkookresową, nastawioną na realizację zadań bieżących, doraźnych, wynikających z konieczności elastycznych dostosowań do zmieniających się warunków ekonomicznych kraju, w trakcie przebiegu cyklu koniunkturalnego,
Ø politykę średniookresową – skoncentrowaną na realizacji wzrostu gospodarczego i neutralizowaniu skutków odchyleń od wyznaczonej ścieżki wzrostu,
Ø politykę wieloletnią (strategiczną)–określającą drogę dochodzenia do stabilizacji siły nabywczej pieniądza
Kryterium: charakter oddziaływania na gospodarkę
Ø politykę restrykcyjną, ograniczającą, preferującą metody i środki administracyjne regulacji obiegu pieniądza,
Ø politykę ekspansywną, wspomagającą aktywność gospodarczą, liberalizującą istniejące ograniczenia administracyjne,
Ø politykę neutralną, gdy pieniądz spełnia jedynie rolę ewidencyjną, obrachunkową, pasywną, pozostawiając rynkowi swobodę działania.
Kryterium: koszt pieniądza w gospodarce
Ø polityki taniego pieniądza, mającej stymulować system gospodarki,
Ø polityki drogiego pieniądza, mającej za zadanie hamowanie nadmiernego ożywienia gospodarczego.
Systematyka celów polityki pieniężnej
Kryterium klasyfikacji
Rodzaje celów
Przykładowe cele
skala oddziaływania
mikroekonomiczne
wzrost gospodarczy, stabilność cen, wysokie zatrudnienie, stabilność rynków finansowych, stabilność stóp procentowych
makroekonomiczne
wywoływanie pożądanych reakcji podmiotów gospodarczych
przedmiotowe
pieniężne
kształtowanie siły nabywczej pieniądza i sprawności jego obiegu, relacje kursowe
ogólnogospodarcze
restrukturyzacja gałęzi gospodarki, polityka zatrudnienia, stymulowanie rozwoju gospodarczego
podmiotowe
własne cele banku centralnego
kształtowanie emisji pieniądza, rezerw walutowych, stóp procentowych banku centralnego
cele całego systemu bankowego
kształtowanie polityki depozytowo-kredytowej banków komercyjnych, usprawnianie systemu rozliczeń międzybankowych, zasad funkcjonowania rachunków banków
horyzont czasowy
aktualne
wynikające z pilnego, bieżącego zapewnienia potrzeb gospodarki od strony pieniężnej
przyszłe
związane z ryzykiem i niepewnością co do przyszłych zdarzeń wewnętrznych i zewnętrznych, mających związek z bezpieczeństwem obiegu
krótkookresowe
bieżący poziom stóp procentowych, kursu walutowego
strategiczne
(wieloletnie)
stabilizacja siły nabywczej pieniądza, konsolidacja systemu bankowego, kreowanie stosownej polityki informacyjnej i stosunków z organami władzy i mediami
sposób określenia i realizacji polityki
ujęcie tradycyjne, triada celów
cele finalne, pośrednie, operacyjne
ujęcie nowoczesne, wieloparametryczne
bezpośredni cel inflacyjny, brak konkretyzacji celów polityki pieniężnej
Strategia polityki pieniężnej
Ø Jest to sposób ustalania i realizacji polityki pieniężnej
Ø Rozróżniamy:
· Strategie tradycyjne, np. triada celów
· Strategie nowoczesne
o Strategia bezpośredniego celu inflacyjnego
o Strategia eklektyczna
Tradycyjna strategia polityki pieniężnej –triada celów
Cel finalny banku centralnego
Cel pośredni banku centralnego
Cel operacyjny banku centralnego
Triada celów
Cel finalny
Cele pośrednie
Cele operacyjne
Tradycyjna strategia polityki pieniężnej –cele operacyjne
Istota: wielkości kontrolowane w układzie dziennym, powiązane z celami pośrednimi polityki.
Cechy:
Ø oddziaływuje się na nie za pomocą instrumentów polityki pieniężnej
Ø są łatwe w obserwacji i łatwo mierzalne
Ø nie mogą służyć do oceny skuteczności polityki pieniężnej
Rodzaje celów operacyjnych stosowanych w praktyce:
· kontrola krótkoterminowych stóp procentowych (jednodniowych do 3-miesięcznych),
· kontrola wąskiego agregatu pieniężnego (M0, wolne rezerwy banków komercyjnych).
Tradycyjna strategia polityki pieniężnej –cele pośrednie
Cel pośredni powinien być łatwo mierzalny
Ø łatwo kontrolowany przez bank centralny
Ø mieć przewidywalny wpływ na cel finalny
Najczęściej wykorzystywane cele pośrednie to: Kontrola kursu walutowego
Ø Kontrola agregatów pieniężnych
Ø Kontrola stóp procentowych
Triada celów – kontrola stóp procentowych
Zalety
Wady
Ogranicza wahania popytu globalnego i produkcji
Łatwy w obserwacji
Duży wpływ banku na ten parametr
Dobry regulator, łatwy w kontroli
Mała elastyczność popytu na pieniądz wg monetarystów
Samodzielnie stosowana niezmiernie rzadko ze względu na fakt, że jest elementem praktycznie każdej innej strategii…
Triada celów –kontrola agregatów pieniężnych
Prostota wymowy agregatów
Łatwy w odbiorze społecznym
Łatwa w prezentacji
Przejrzystość polityki pieniężnej
Zmniejsza oczekiwania inflacyjne
Załamanie związku między agregatami a inflacją
Niemożność prowadzenia polityki sztywnych kursów walutowych
Pojawienie się substytutów pieniądza
iwena