Karty oceny ręcznych prac ładunkowych

WPROWADZENIE

Związane z wykonywaniem pracy zaburzenia układu mięśniowo-szkieletowego, w tym obrażenia powstałe przy wykonywaniu ręcznych prac ładunkowych – manual handling  są najczęściej spotykanym typem chorób zawodowych w Wielkiej Brytanii. Zapobieganie im jest dla Urzędu Bezpieczeństwa i Higieny Pracy – Health and Safety Executive sprawą priorytetową. Trzeba pamiętać, iż:

§         zaburzeniom tym można zapobiegać;

§         zapobieganie im jest opłacalne;

§         wszystkim takim zaburzeniom zapobiec nie można, ważne znaczenie ma zatem wczesne informowanie o ich objawach, właściwe leczenie oraz odpowiednia rehabilitacja.

Kroki, jakie należy podjąć

Przepisy o ręcznych pracach ładunkowych z roku 1992 (z poprawkami) ustalają przejrzystą hierarchię przedsięwzięć dla zapobiegania ryzyku przy ręcznych pracach ładunkowych. Przedsięwzięcia te, to:

§         unikanie ryzykownych prac ładunkowych na ile to praktycznie możliwe;

§         dokonanie oceny wszelkich ryzykownych prac ładunkowych, których uniknąć nie można;

§         zmniejszenie ryzyka obrażeń w możliwie najwyższym stopniu

Karta oceny ręcznych prac ładunkowych (Manual Handling Assessment Charts – MAC)

Nowym narzędziem opracowanym po to, aby pomóc inspektorom BHP w ocenie najczęstszych czynników ryzyka przy podnoszeniu (i opuszczaniu), przenoszeniu i zespołowej pracy ładunkowej są KARTY OCENY RĘCZNYCH PRAC ŁADUNKOWYCH – MAC. Pracodawcy, osoby odpowiedzialne za bezpieczeństwo w pracy, społeczni inspektorzy BHP i inne osoby mogą uznać, że karty te przydają się do rozpoznania ręcznych prac ładunkowych o dużym stopniu ryzyka i mogą im pomóc w sporządzeniu ich oceny.

Struktura kart MAC

Za pomocą kart MAC można sporządzić trzy typy oceny:

§         czynności podnoszenia                            strony 1 – 4;

§         czynności przenoszenia                            strony 5 – 8;

§         czynności zespołowe                             strony 9 – 11;

Dla każdego typu oceny istnieje poradnik oraz wykres przepływowy.

Arkusz oceny, który należy wypełnić, znajduje się na stronie 12.

Uwaga:

Karty MAC nie nadają się do oceny wszelkich ręcznych prac ładunkowych, np. takich, które pociągają za sobą konieczność pchania oraz ciągnięcia. Nie służą one też ocenie pełnego ryzyka (patrz: Manual Handling – w rozdziale „Dalsza lektura”). Wypełniając arkusz oceny trzeba uwzględnić uwarunkowania indywidualne i psychosomatyczne. Karty MAC nie służą też do oceny istniejącego w miejscu pracy  ryzyka zaburzeń kończyn górnych (patrz Upper limb disorders in the workplace w rozdziale „Dalsza lektura”).

W jaki sposób wypełnić kartę MAC?

§         Dla upewnienia się, że to, co widzisz przedstawia normalne procedury robocze, poświęć nieco czasu na obserwację wykonywanych zadań. W toku procesu oceny zasięgnij porady pracowników oraz społecznych inspektorów BHP. Tam, gdzie kilku pracowników wykonuje to samo zadanie, postaraj się poznać, jakie wymogi narzuca dana praca z perspektywy wszystkich pracowników. Być może pomocne będzie zarejestrowanie danego zadania na video aby później, jeżeli będzie to konieczne, można było obejrzeć je jeszcze raz, z dala od miejsca pracy.

§         Wybierz właściwy typ oceny (tj. podnoszenia, przenoszenia lub pracy zespołowej). Jeżeli zadanie dotyczy zarówno podnoszenia jak i przenoszenia, weź pod uwagę obie sytuacje.

§         Przed sporządzeniem oceny przeczytaj instrukcję.

§         Określając stopień ryzyka dla każdego z jego czynników kieruj się stosowną instrukcją i wykresem przepływowym. Informacje dotyczące obniżenia stopnia ryzyka możesz znaleźć na stronie internetowej (adres podano poniżej). Klasyfikacja stopnia ryzyka podana jest poniżej:

§         W arkuszu wyników na stronie 12 wprowadź kolor i odpowiednią punktację. Zaliczenie danej czynności do pasma o określonym kolorze pomaga ustalić, które elementy wykonywanego zadania wymagają uwagi.

§         Dodaj całkowitą punktację – pomoże ona określić, na jakie prace należy zwrócić uwagę w pierwszej kolejności, pomoże też sprawdzić, na ile skuteczne są działania naprawcze.

§         Wprowadź pozostałe informacje o wykonywanych zadaniach, zgodnie z arkuszem.

Więcej informacji dotyczących kart MAC, włącznie ze szkoleniem on-line,
zawartych jest na stronie internetowej

http://www.hse.gov.uk/msd

A Waga ładunku/ częstotliwość podnoszenia

Odnotuj wagę ładunku i częstotliwość powtarzania czynności podnoszenia. Odczytaj oznaczenie kategorii ryzyka z wykresu na stronie 4 i wprowadź do arkusza wyników kolor danej grupy oraz punktację. Jeżeli kolor grupy jest purpurowy, zadanie powinno być przeanalizowane bardzo dokładnie, pewne czynności mogą poważnie zagrażać obrażeniami i powinny być wnikliwie zbadane, zwłaszcza wówczas, gdy cały ciężar ładunku utrzymuje jedna osoba. Uwaga: duża częstotliwość ręcznych prac z ładunkami lekkimi mieści się w obrębie strefy ZIELONEJ, ale może łączyć się z problemami z górnymi kończynami. Poradę na temat dalszej oceny możesz znaleźć w publikacji Upper limb disorders in the workplace (patrz: 'Dalsza lektura').

B Odległość rąk od dolnego odcinka kręgosłupa.

Zaobserwuj wykonywanie pracy, zbadaj odległość poziomą między rękami pracownika a  dolną częścią kręgosłupa. Oceniając zawsze zakładaj, że może zdarzyć się to, co najgorsze. Przy ocenie kieruj się poniższymi ilustracjami:

C Podnoszenie w pionie

Zaobserwuj położenie rąk pracownika przy rozpoczęciu podnoszenia i w jego trakcie.

Oceniając zawsze zakładaj, że może zdarzyć się to, co najgorsze. Przy ocenie kieruj się poniższymi ilustracjami:

D Skręcanie tułowia i przechył boczny

Zaobserwuj tułów pracownika w trakcie podnoszenia ładunku. Jeżeli w stosunku do bioder i ud tułów jest skręcony lub gdy pracownik przechyla się przy tym w jedną stronę, oznaczamy tę czynność kolorem bursztynowym a punktacja wynosi 1. Jeżeli w trakcie podnoszenia tułów jednocześnie skręca się i wygina, odpowiedni dla czynności jest kolor czerwony, a punktacja wynosi 2.

E Skrępowanie

Jeżeli ruchy pracownika nie są skrępowane, dla danej czynności odpowiedni jest kolor zielony a punktacja wynosi 0. Jeżeli z powodu niewystarczającego miejsca (np. wąska szczelina pomiędzy paletą ładunku a zsypnią) lub układu przestrzennego stanowiska pracy (np. zbyt wysokie podwieszenie przenośnika), przyjmowana przez pracownika podczas podnoszenia postawa jest skrępowana ograniczeniom, stosowny jest kolor bursztynowy, a punktacja wynosi 1. Jeżeli ruchy są bardzo skrępowane, odpowiednim kolorem jest czerwony, a punktacja wynosi 3 (praca w ciasnym pomieszczeniu jak np. luk bagażowy w samolocie).

F Pochwycenie ładunku