1
Artysta muzyk
Kod klasyfikacji: 2453
Rozdział klasyfikacji: Sztuka i projektowanie artystyczne
Klasa klasyfikacji: Muzyka i taniec
Zadania i czynności
Praca artysty muzyka polega głównie na publicznym wykonywaniu utworów muzycznych na koncertach, przedstawieniach teatralnych, operowych i baletowych, a także na nagrywaniu utworów muzycznych dla mediów i przemysłu fonograficznego.
W zawodzie muzyka istnieje wiele specjalności. Wśród wykonawców, a więc „czynnych” muzyków, wyróżniamy instrumentalistów (osoby grające na instrumentach), wokalistów (osoby śpiewające) oraz chórmistrzów (osoby kierujące i nadzorujące pracę śpiewaków). Instrumentalistami są soliści, kameraliści (muzycy pracujący w niewielkich, kilkuosobowych zespołach) oraz muzycy orkiestrowi. Wokaliści pracują jako soliści, członkowie zespołów kameralnych oraz chórów.
Efektem pracy instrumentalistów i wokalistów jest publiczny występ, który poprzedza faza przygotowań. Przygotowanie do prezentacji utworu polega na samodzielnym oraz zespołowym zapoznaniu się z zapisem nutowym danego utworu, często nauczeniu się go na pamięć oraz doprowadzeniu do sprawnego wykonania. Wykonanie to powinno być nienaganne pod względem technicznym i artystycznym. Całość pracy nadzoruje dyrygent (w wypadku orkiestry) lub chórmistrz. Ten ostatni odpowiada za przygotowanie zespołu wokalnego do samodzielnego wykonania utworu przez chór lub do współpracy z orkiestrą (w utworach, które tego wymagają).
Odrębne zagadnienie stanowi praca artysty muzyka, będącego nauczycielem-instruktorem, którego zadaniem jest przygotowywanie dzieci i młodzieży do wykonywania zawodu artysty muzyka poprzez przekazanie niezbędnej wiedzy i umiejętności w czasie zajęć dydaktycznych. Zajęcia te mają na celu przyswojenie wiedzy z zakresu historii i teorii muzyki, stylów muzycznych, interpretacji właściwej epoce, z której pochodzi utwór, formy muzycznej, czyli budowy utworu itp.
Nauczyciel-instruktor prowadzi także praktyczne zajęcia gry na określonym instrumencie. Nauczycielami-instruktorami są przeważnie czynnie pracujący muzycy.
Środowisko pracy
materialne środowisko pracy
Praca artysty muzyka odbywa się w salach prób i w salach koncertowych, czasem w studiach nagraniowych, jak również wszędzie tam, gdzie odbywają się imprezy muzyczne (festiwale, przeglądy itp.). Nauczyciel-instruktor pracuje dodatkowo także w szkole.
Z pracą artysty muzyka wiąże się zwiększone ryzyko schorzeń i dolegliwości zdrowotnych, powodowanych nadmiernym wysiłkiem (np. przewlekłe choroby narządu głosu, takie jak niedowład strun głosowych czy guzki śpiewacze u wokalistów oraz nauczycieli), lub niewygodną pozycją przyjmowaną w czasie pracy (choroby kręgosłupa u skrzypków i pianistów).
Częstą dolegliwością muzyków grających na instrumentach dętych jest rozedma płuc. Uciążliwym czynnikiem występującym w czasie pracy jest hałas.
warunki społeczne
Praca artysty muzyka ma charakter zarówno indywidualny i samodzielny (np. soliści, chórmistrz, przygotowujący występy solistyczne, samodzielne ćwiczenie własnych partii danego utworu), jak i zespołowy (muzycy orkiestrowi, wokaliści śpiewający w chórze).
W pracy muzyka niezbędne są kontakty społeczne. Dyrygent i chórmistrz współpracują z solistami i z zespołem, muzycy grający w orkiestrze lub członkowie chóru wzajemnie dopasowują się do siebie tak, aby móc zgodnie zagrać w trakcie występu.
W środowisku artystów często mamy do czynienia z rywalizacją, która może rodzić sytuacje konfliktowe. Przeważnie dotyczą one relacji między dyrygentem (chórmistrzem) a zespołem lub dyrygentem (chórmistrzem) a solistami.
warunki organizacyjne
Muzyk pracuje od 6 do 9 godzin dziennie. Czas pracy nie jest jednak stały i zależy od planów artystycznych danego zespołu, które z kolei determinują rozkład prób i koncertów. Praca odbywa się w dzień (próby, koncerty), w nocy (koncerty, nagrania) a także w dni świąteczne. Dość często organizowane są krótkie lub dłuższe wyjazdy również poza granice kraju.
Wymagania psychologiczne
Ze względu na specyfikę zawodu artysty muzyka, jako najważniejsze i niezbędne cechy należy wymienić odporność emocjonalną i samokontrolę. Istotą tego zawodu są publiczne występy, które z natury są sytuacjami powodującymi duże napięcie. Trema nie może jednak utrudniać czy uniemożliwiać wykonywania pracy, zatem muzyk musi panować nad swymi odczuciami.
W przypadku wokalistów często wykonujących role aktorskie (np. w operze) niezwykle istotną jest umiejętność wczuwania się i rozumienia przeżyć i emocji bohatera, w którego wciela się artysta, oraz umiejętność żywego i pełnego ekspresji przedstawienia jego postaci.
Niewątpliwie duży wysiłek psychiczny i fizyczny, związany z przygotowaniami do koncertu oraz koniecznością skupienia się i napięciem emocjonalnym podczas całego, trwającego nawet kilka godzin, występu wymagają od artysty muzyka odporności na zmęczenie.
W trakcie prób i przygotowań dużą rolę odgrywa także dokładność i cierpliwość w doprowadzaniu wykonawstwa do jak najwyższego poziomu oraz umiejętność pracy w szybkim tempie.
Istotną cechą w zawodzie muzyka jest także dobra pamięć, pozwalająca opanować obszerny materiał muzyczny i zdolność koncentracji, bez której nie jest możliwe dobre wykonanie utworu muzycznego.
Wymagania fizyczne i zdrowotne
Praca artysty muzyka zalicza się do prac lekkich. W zawodzie tym wymagana jest jednak ogólna sprawność organizmu, doskonały słuch, wydolność układu mięśniowego (jest to istotne przy grze na instrumentach), układu oddechowego (wymagana u muzyków grających na instrumentach dętych oraz wokalistów), a także narządu głosu (u wokalistów i nauczycieli). W zawodzie tym praktycznie nie ma możliwości zatrudnienia osób niepełnosprawnych
Warunki podjęcia pracy w zawodzie
Do podjęcia pracy w zawodzie artysty muzyka konieczne jest zdobycie wykształcenia wyższego z odpowiednią specjalizacją, a w wypadku nauczyciela-instruktora - również uprawnień pedagogicznych. Teoretycznie do wykonywania tego zawodu uprawnia już wykształcenie średnie (ukończenie średniej szkoły muzycznej), w praktyce jednak, z uwagi na likwidację wielu placówek kulturalnych, orkiestr itp., a co za tym idzie dużą konkurencję, bardzo trudno znaleźć pracę bez dyplomu ukończenia studiów. Młodzi muzycy kształcą się dodatkowo na kursach specjalistycznych (np. kurs interpretacji, muzyki kameralnej, współczesnej itp.).
Możliwości awansu w hierarchii zawodowej
W zawodzie muzyka nie ma możliwości awansu, rozumianego jako osiąganie kolejnych stopni w hierarchii organizacyjnej. Awans oznaczać może osiągnięcie ważnej funkcji w zespole (np. koncertmistrza), zatrudnienie w cenionej orkiestrze lub rozwój kariery solistycznej.
Możliwości podjęcia pracy przez dorosłych
Pracę w zawodzie podejmują ludzie młodzi (do 30 lat). Na stanowiskach chórmistrza i nauczyciela można podjąć pracę później, jednak górna granica wieku nie powinna przekraczać 50 lat.
Polecana literatura
Informacje będą sukcesywnie uzupełniane.
Źródło danych: Przewodnik Po Zawodach, wyd. II, MPiPS
jmichno0