15. BAROK.docx

Barok i rokoko

1.   Chronologia

2.   Malarstwo             

- pokrycie ścian rozległą, iluzjonistyczną dekoracją malarską (optyczne powiększanie pomieszczeń)

- malarstwo iluzjonistyczne było monumentalne, charakteryzowało się teatralnością, ruchem, chęcią oddania nieskończoności

- w malarstwie iluzjonistycznym zacierały się granice między obrazem a architekturą

- techniki: światłocień, kontrasty barw i świateł, skróty perspektywiczne

- tematyka: wydarzenia z życia świętych, władców, herosów, postaci mityczne i mitologiczne; obrazy zbiorowe. Z czasem charakter malowideł uległ zmianie – stały się one jaśniejsze, bardziej radosne i wyreżyserowane; erotyka. Sensualizm panował zarówno w ujęciach przyrody, przedmiotów, jak i ludzkiego ciała oraz emocji; sceny zmysłowe, nierzadko perwersyjne, opatrywano tytułami mitologicznymi lub biblijnymi. Stałym motywem sztuki była makabreska, brzydota. Większość barokowych dzieł opartych była na zasadzie symbolu i alegorii; motyw vanitas  – czyli śmierci i przemijania (na obrazach zaczęły pojawiać się motywy klepsydry i czaszki)

ANNIBALE CARRACCI (1560-1609)

     Włoski malarz, jeden z pierwszych mistrzów baroku. Uczeń Lodovico Carracciego, studiował dzieła Federico Barocciego, Tintoretta, Antonio Campiego, Veronesa i Correggia. Był współtwórcą tzw. bolońskiej szkoły eklektycznej przeciwstawiającej się zarówno wpływom manieryzmu jak i stylu Caravaggia.

                 Freski w pałacu Farnese w Rzymie (Triumf Bachusa i Ariadny), 1597-1604                           Jupiter i Junona                                                     Venus i Anchises

ARTEMISIA GENTILESCHI MERISI (1593-1652)

     Włoska malarka, córka Orazia Gentileschi, przedstawicielka nurtu zwanego caravaggionizmem. Niezwykła kobieta o tragicznym losie, który miał niewątpliwy wpływ na mroczny, ekspresyjny styl. Pierwsza artystka utrzymująca się z malarstwa traktowanego jako zawód. Prowadziła własną pracownię malarską i podejmowała - w odróżnieniu od innych współczesnych kobiet malarek, tematykę zastrzeżoną wówczas dla mężczyzn - historyczną i religijną.

Judyta i Holofernes, 199 × 162 cm, Museo nazionale di Capodimonte, Neapol

CARAVAGGIO/MICHELANGELO MERISI (1571-1610)

     Włoski malarz barokowy, najwybitniejszy przedstawiciel nurtu ekspresyjno-naturalistycznego w malarstwie barokowym. Twórca stylu wyróżniającego się silnie skontrastowanym oświetleniem (chiaroscuro) i emocjonalnością, co było prawdopodobnie odbiciem jego niespokojnej, konfliktowej natury. Jego malarstwo wywarło wielki wpływ na znaczną grupę artystów zwanych caravaggionistami, ale styl pozbawiony emocjonalnego napięcia i psychologicznej autentyczności szybko zmienił się w manierę i został zarzucony. Dopiero w XX wieku Caravaggio zaliczony został do grona wielkich mistrzów.

                           Kosz z owocami, 1599                                Powołanie św. Mateusza, 1599–1600                  Męczeństwo św. Mateusza, 1599–1600              Złożenie do grobu, 1602–1603

                                      Pinacoteca Ambrosiana, Mediolan                                     322×340 cm, Kaplica Contarellich,                    323×343 cm, San Luigi dei Francesi, Rzym       300×203 cm, Pinakoteka Watykańska

                                                                                             San Luigi dei Francesi, Rzym

                                Wieczerza w Emmaus, 1601,                            Wróżąca Cyganka (Koło fortuny), 1596                          Koncert, 1595–1596

                           139 cm × 195 cm, National Gallery, Londyn,               115 x 150 cm, Musei Capitolini, Rzym  92×118,5 cm,          Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork

,

                                                      Śmierć Marii, 1606,                           Nawrócenie Szawła, 1600                             Bachus chory, 1593

               369×245 cm, Luwr, Paryż                   230×175 cm, Santa Maria del Popolo, Rzym         67 x 53 cm, Galleria Borghese, Rome

GUIDO RENI (1575-1642)

     Malarz włoski, uczeń Denysa Calvaerta. Początkowo tworzył w stylu wzorowanym na malarstwie Rafaela, później przeniósł się do pracowni Lodovico Carracciego, malując w eklektycznym stylu szkoły bolońskiej. Uważa się, że Reniemu udało się połaczyć harmonię Rafaela z naturalizmem Caravaggia.

                                    Rzeź niewiniątek, 1611                                                           Aurora, 1613-1614

     olej na płótnie 268 170 cm, Pinakoteka Nazionale Bolonia          fresk, Palazzo Pallavicini Rospigliosi, Rzym

ANDREA DEL POZZO (1642-1709)

     Malarz włoski, członek Zakonu Jezuitów, uczeń Palmy Giovane. Reprezentant malarstwa iluzjonistycznego i techniki zwanej quadratura, zacierającej, dzięki zastosowaniu precyzyjnie kreślonej perspektywy, róznicę między realną przestrzenią budowli a przestrzenią obrazu. W 1681 r. wykonał pierwszy fresk w rzymskim kościele Il Gesu, a w latach 1685–1694 dzieło życia, iluzjonistyczną dekorację kościoła św. Ignacego. Działał również jako architekt projektując jezuickie kościoły.

Andrea del Pozzo, 1694, plafon w kościele świętego Ignacego w Rzymie

PIETRO DA CORTONA

Gloryfikacja rządów Urbana VII (fresk w Pałacu Barberini w Rzymie)

JACOB JORDAENS (1593-1678)

     Malarz flamandzki, uczeń Adama van Noorta. Od 1615 r. w gildii św. Łukasza. Obok Rubensa i van Dycka najważniejszy artysta flamandzkiego baroku, różniący się od nich zamiłowaniem do rubaszności i dosadności w przedstawianiu scen rodzajowych. Nawet sceny mitologiczne i religijne umieszczał w realiach współczesnej mu Flandrii. Początkowo ulegał wpływowi Caravaggia, z czasem upodobnił technikę malarską do rubensowskiej.

                                                               The King Drinks, 1638                                                                          The King Drinks 1638

                              olej na płótnie Musées Royaux des Beaux Arts, Brussels,     olej na płótnie, 156 x 210 cm, Musées Royaux des Beaux-Arts, Brussels

DAVID TENIERS II MŁODSZY (1610-1690)

     Malarz flamandzki, uczeń ojca, Davida Teniersa Starszego. Wybitny malarz scen rodzajowych pozostający pod wpływem Adriena Brouwera. Nawet w kolejnych wersjach słynnego tematu religijnego Kuszenie św. Antoniego wplatał wątki rodzajowe zaczerpnięte z życia współczesnej Flandrii. Obrazy o tematyce fantastycznej zwykle miały charakter ikonograficznie kodowanego moralitetu.

Palacze i pijacy

PIETER PAUL RUBENS (1577-1640)

     Malarz flamandzki, jeden z głównych przedstawicieli sztuki barokowej. Wszechstronnie wykształcony, malarstwo studiował w Antwerpii u Tobiasa Verhaechta,  Adama van Noort i Otto van Veena. Kopiował dzieła Holbeina i Rafaela. Od 1598 r. w gildii św. Łukasza jako samodzielny malarz. Rubens był nie tylko malarzem, ale również designerem, dyplomatą, a przede wszystkim trendsetterem w dziedzinie dzisiaj nazywanej life-style. Wpłynął m.in. na styl meblarstwa i wyposażenia wnętrz.W malarstwie jest postacią wybitną nie tylko ze względu na mistrzostwo warsztatowe, ale i fakt, iż należąc do nurtu wielkiej, kontrreformacyjnej sztuki barokowej, obok tematyki religijnej podejmował również tematykę mitologiczna i świecką, tworząc w aktach ideał puszystej, "rubensowskiej" kobiecości.

            Autoportret z Izabelą Brandt, 1609 – 1610                           Porwanie córek Leukippa, 1618,              ,                                   Trzy gracje, 1637 – 1638              Przybycie Marii Medycejskiej do Marsylii, 1622-1625

                         Stara Pinakoteka, Monachium                                      Stara Pinakoteka, Monachium                                                            Prado, Madryt                                           394 × 295 cm, Luwr, Paryż

,

                                                    Podniesienie Krzyża, 1610–11,                                                             Zdjęcie z krzyża, 1612-14                                         Sąd Ostateczny, 1617

                                                 Cathedral of Our Lady, Antwerpia,                                    421 x 311 cm, O.-L. Vrouwekathedraal, Antwerpia      606 x 460 cm, Alte Pinakothek, Munich

Helena Fourment w futrze           Krajobraz z tęczą, 1632 - 1635,                                            Bitwa amazonek, 1616 - 1618                       Wenus z lustrem, 1615,

                                                                 Ermitaż, Petersburg                                                     Stara Pinakoteka, Monachium            Museo Thyssen-Bornemisza, Madryt

...