Kpt. Andrzej Czechowicz ujawnia związki Radia Wolna Europa z CIA. Wywiad dla Polskiego Radia (1971).pdf

GODZINA PRAWDY

czyli

radiowa opowieść

kapitana Andrzeja Czechowicza

(stenogram sześciu kilkunastominutowych

rozmów, jakie nadane zostały w programie

Polskiego Radia

między 15 a 23 marca 1971 r.)

Na pierwsze spotkanie umówiliśmy się trzy dni po konferencji

prasowej, która wciąż jeszcze była sensacją dnia. Kiedy witaliśmy się w

hallu powiedziałem do kapitana Czechowicza:

–Znów jest Pan w rozgłośni.

–Tak – uśmiechnął się – ale wie Pan, wiele razy słuchając naszego

radia tam, w Monachium, myślałem sobie, czy przyjdzie czas,

kiedy właśnie przed mikrofonem Polskiego Radia będę mógł

opowiadać o „pracy” w tamtej rozgłośni.

–Teraz chwila ta nadeszła. Czy jest Pan stremowany?

–O nie! Uodporniłem się.

–Czy chciałby Pan omówić jakiś plan naszych rozmów?

–A co interesuje Polskie Radio?

–Właściwie wszystko.

–W takim razie nie ma co, zaczynajmy!

Wchodzimy do studia, siadamy przed mikrofonem. Dyżurny

technik włącza magnetofon. Nad drzwiami do studia zapala się

czerwona lampka. Już kręci się taśma...

Rozmowa I – DROGA DO MONACHIUM

(Zirndorf – Munster – Armia Renu)

–Panie kapitanie, przede wszystkim pragnę wyrazić radość z

goszczenia Pana w naszym studio i od razu spytać, zanim

rozpocznie Pan swoją opowieść. W tej chwili mówi o Panu cała

Polska, mówi Europa, nie mówiąc już o „Wolnej Europie”. Ciekaw

jestem, jak Pan, tak zupełnie prywatnie, przyjmuje to określenie

pod adresem Pańskiej osoby: „as wywiadu”?

–(Uśmiech i dłuższy namysł) No, mnie się wydaje, że to trochę

może zbyt górnolotne...

–Czy to Pana krępuje?

–Tak, zgadł Pan, trochę mnie krępuje to określenie.

–Czyżby nie poczuwał się Pan do tej roli?

–Nie, no oczywiście, to co zrobiłem wymagało koncentracji, często

odwagi a w każdym razie wielu, wielu wyrzeczeń. Także

pokonania wielu trudności, ale z tym „asem wywiadu” to chyba

trochę za dużo. Przyznam się Panu, że to mnie krępuje.

–Cieszę się, że Pan jest skromny. A jeszcze jedno – niektórzy

porównują Pana ze sławnym kapitanem Klossem. Czy Pan zna ten

serial?

–Znam, oczywiście! Będąc w „Wolnej Europie” czytałem to w

odcinkach, w którejś z naszych gazet.

–Ale nie oglądał Pan Klossa w akcji?

–Nie, nie oglądałem, ale znam wszystkie jego wyczyny.

–No, i...?

–(Znowu śmiech i dłuższy namysł) Mimo wszystko nieco inaczej

wygląda to w rzeczywistości. Oczywiście kapitan Kloss działał w

innych warunkach i w innej epoce, ale mimo wszystko sprawy te

wyglądają w praktyce nieco inaczej. Rzeczywistość może jest nie

taka barwna, jest może bardziej prozaiczna, bardziej szara.

Działanie w tych warunkach mniej jest błyskotliwe, zadziwiające

wyobraźnię – jest po prostu bardziej rzeczowe, wyrozumowane,

konkretne.

–Zacznijmy więc naszą opowieść od tych „szarych spraw” i

codziennych dni przyszłego asa wywiadu. Od obozów przez które

wiodła Pańska droga do Monachium. Cofnijmy się więc w czasie i

oddajmy głos odległym już wspomnieniom.

- Zgodnie z otrzymanym przeszkoleniem i instrukcją miałem

udawać uchodźcę politycznego. Pojechałem więc najpierw do

Anglii na prywatne zaproszenie, jako „normalny”, przeciętny

turysta. Ale wracałem przez NRF i to był pierwszy etap

powstałego już w Warszawie planu. Po zatrzymaniu w Kolonii

zgłosiłem się w najbliższym komisariacie policji i poprosiłem o

azyl polityczny. Wysłuchawszy mojej prośby, oficer dyżurny

przede wszystkim... kazał zamknąć mnie w areszcie. Może

dlatego, żebym dobrze przemyślał tę decyzję... Spędziłem tam noc.

Rano do aresztu przyszło dwóch dżentelmenów z podniesionymi

kołnierzami u płaszczy, zupełnie jak na gangsterskich filmach.

Wsadzili mnie do auta i zawieźli do obozu w Zirndorfie. Jechało

się tam dziesięć czy dwanaście godzin. Był już wieczór, kiedy

przejechaliśmy bramę wiodącą w nieznane. Zaspany dyżurny w

portierni bez słowa wręczył mi dwa koce i trzy śmierdzące

materace i wysłał do tzw. „tranzytu”. To był taki olbrzymi pokój ,

w którym spało 30 czy 40 ludzi, już w tej chwili nie pamiętam

dokładnie. W tym „tranzycie” spędziłem trzy dni, zanim zostałem

przydzielony do pokoju, w którym było 6 czy 7 osób. Warunki

były potworne i mimo tego że byłem przygotowany na wszystko,

poczułem się co najmniej nieswojo. Nie tylko jeden drugiemu

kradł koce, bo było zimno (zgłosiłem się tam w listopadzie), ale w

ogóle panowała atmosfera rezygnacji i beznadziejności. Jedzenie

było bardzo kiepskie. Raz na dzień dawali jakąś ciepłą strawę,

jakąś zupkę i z odpadków mięsnych jakieś niby drugie danie.

Następnie pół bochenka chleba, to było konkretnie pół kilograma, i

kawałek kostki margaryny. To miało wystarczyć na cały dzień.

Trzeba było z tego chleba wykroić sobie kawałek na śniadanie i na

kolację. Jeszcze, jeśli wstało się o 6.00 rano, ani minuty później – a

budynek był nieopalany i wszyscy dygotaliśmy pod cienkimi

kocami – wtedy otrzymywało się ciepłą kawę zbożową. To było

wszystko. A oprócz tego ta beznadziejność oczekiwania, te nie

kończące się rozmowy, myśli i rozterki: udzielą azylu, czy nie

udzielą.

Musi Pan wiedzieć, że z tym formalnym aktem wiąże się bardzo

wiele spraw, decydujących o całej przyszłości, o losie każdego z

mieszkańców Zirndorfu. Bo jeśli Pan otrzyma azyl, to Pan jeszcze

jako tako jest traktowany i ma jakieś perspektywy. Ma Pan jakie

takie prawa w tym obcym kraju. Oficjalnie, oprócz kilku

podstawowych, jak prawo głosu czy udziału w wyborach,

teoretycznie uchodźca z azylem ma takie same przywileje jak

obywatel państwa, które udzieliło mu azylu. W praktyce wygląda

to jednak inaczej, ale – powtarzam – z tym azylem można jakoś

żyć. Z tym, że jeśli chodzi o Polaków, to ów wyżebrany dokument

otrzymuje jakieś 15 – 20 procent ubiegających się. Reszta – albo

Fremdenpass albo taki świstek papieru, który trzeba przedłużać co

trzy miesiące, żeby nie być wydalonym przymusowo poza granice

NRF. Wszystko zależy od tego, czy wywiad NRF albo USA uzna

danego osobnika za interesującego albo bezwartościowego.

Kryteria są płynne – stąd niecierpliwość i niepokój oczekiwania w

Zirndorf. Sytuacja tych „bezwartościowych”, którzy otrzymują

jedynie tzw. prawo pobytu, jest nie do pozazdroszczenia. W tej

chwili mamy koniunkturę w NRF, ale gdyby doszło tam do

jakiegoś kryzysu, to ci ludzie jako pierwsi wylądowaliby na bruku.

Zostaliby bez pracy, bez zameldowania, z perspektywą rychłego

opuszczenia kraju. Kto by ich wtedy przyjął, jaki byłby ich dalszy

los. Stad w Zirndorf najbardziej symbolicznym znakiem

wszystkich myśli i poczynań był znak zapytania. Dla

przebywających tam Polaków, Czechów, Węgrów, a nawet

uchodźców z Izraela – bo i z takimi się zetknąłem – Zirndorf jest

jedynym obozem dla cudzoziemców. Natomiast jest kilka innych

obozów dla Niemców lub ludzi, którzy za Niemców się podają.

Olbrzymia większość ludzi przekraczająca bramy tych obozów, a

zwłaszcza bramy Zirndorfu, nie zdaje sobie w ogóle sprawy z

tego, co ich czeka. Podejmują decyzję o zostaniu, nie przeczuwając

nawet, jak ciężkie chmury zawisają nad ich dalszym losem. Sądzą

w swej naiwności, że ktoś czeka na ich przyjście, na ich mózgi i

ręce gotowe do pracy. Że bogate społeczeństwa zachodnie tylko

marzą i myślą o tym, jak pomóc, i jak podzielić się tym, co

posiadają. Odkrycie, że tak nie jest, że jest zupełnie inaczej, staje się

zwykle pierwszym, choć nie ostatnim, tragicznym

rozczarowaniem. Uświadamiają sobie nagle z całą

dramatycznością i nieodwracalnością, że nikt tu na nich nie czeka,

że nikt ich nie wita i nikt nie chce się niczym dzielić. Od pierwszej

chwili na tej obcej, czasem naiwnie wyśnionej i wymarzonej ziemi,

spotykają się ze zwykłą bezwzględną dyskryminacją. Uważa się

ich za nieproszonych gości, za przybyszów z nieznanych stron, za

przybłędów, którzy dobrowolnie stracili miejsce w swojej ojczyźnie

i już go nigdy nie odnajdą. Są gdzieś na szarym końcu w

przestrzeganej skrupulatnie hierarchii społecznej. Jeszcze ludzie

młodzi mają jakieś minimalne szanse, mogą znaleźć pracę do

których potrzeba mocnych rąk, ale ludzie starsi, ci, którzy

skończyli już 40 lat, nie mają czego szukać. Nikt ich nie zatrudni,

nie mówiąc o tym, że nie zatrudni w ich zawodzie, chyba że

chodzi o jakiegoś wyjątkowego specjalistę. W każdym innym

wypadku wszystko kończy się rozczarowaniem, i życiową klęską.

Tak było z dwudziestokilkuletnią dziewczyną, panią Dworniczak.

Pół roku siedziała w Zirndorfie, nie otrzymując żadnej odpowiedzi

na swoje prośby, podania i monity. Nikt nie chciał z nią

rozmawiać, przez sześć miesięcy wokół jej osoby panowało

kompletne milczenie. Pewnego wieczoru zażyła dużą ilość

środków nasennych. Władze obozu nawet w tym krytycznym

momencie nie chciały przyjść z pomocą. Wymusiliśmy na

strażniku, aby zadzwonił po pogotowie. Była widocznie mało

„atrakcyjna” dla wywiadu, a jej ręce były zbyt słabe.

–Gdy zobaczył Pan i zrozumiał to wszystko, czy nie przeżył Pan

własnego, wewnętrznego kryzysu? W co ja się wdałem?

– Muszę przyznać, że przeżyłem tam ciężkie chwile. Pamiętając o

swej roli i swoim zadaniu, nie przejmowałem się oczywiście tym,

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: