Skrypt ADHD.pdf

Artur Kołakowski, Agnieszka Pisula

Monika Szaniawska, Małgorzata Łuba

Dziecko

z zespołem nadpobudliwości

psychoruchowej

z zaburzeniami

uwagi ( ADHD )

w klasie.

skrypt

do zajęć .

www.cbt.pl

Spis treści

Niepubliczna Placówka

Doskonalenia Nauczycieli

Centrum CBT

Prowadzimy wykłady, szkolenia i warsztaty na terenie całego

kraju adresowane do profesjonalistów w zakresie zdrowia psy-

chicznego (psychologów, lekarzy) oraz nauczycieli, pedagogów,

rodziców i wszystkich zainteresowanych diagnozą, proilaktyką

i terapią problemów wychowawczych, emocjonalnych i zabu-

rzeń psychicznych występujących u dzieci i młodzieży.

1. Przedstawieniezasadobowiązującychnaszkoleniu............................................

2. Wstęp,czylidlaczegodziecizADHDwymagajązmiany

sposobupracydorosłychosób............................................................................... 6

3. Modelnauczaniarównoległego..............................................................................

4. Cechaazachowanie..................................................................................................

5. Objawy,czyliczemudzieckuzADHDtaktrudnojestdostrzec

izaakceptowaćświat ................................................................................................

6. Rozróżnianietrudnychzachowańodobjawów–

–wybóradekwatnychmetoddopracy.................................................................. 7

7. „OkularynaADHD”–specyicznestrategieradzeniasobiezobjawami

zaburzeńkoncentracji,nadruchliwości,nadmiernejimpulsywności ................

8. Skutecznewydawaniepoleceń ................................................................................ 40

9. Podstawowezasadyipojęciapracytechnikamibehawioralnymi ...................... 44

10. Pochwały .................................................................................................................... 55

11. Przywileje,nagrody................................................................................................... 57

12. Systemypunktowe–„Turniejuśmiechniętychtwarzy”,klasyczny

systemżetonowy....................................................................................................... 60

13. Zasadywklasie ......................................................................................................... 65

14. Wyciąganiekonsekwencji ........................................................................................ 69

Załącznik 1. Kryteriadiagnostycznezespołunadpobudliwościpsychoruchowej

ICD–10 .................................................................................................................... 7

DSM–IV–TR ........................................................................................................ 74

Załącznik 2. Kryteriadiagnostycznezaburzeńzachowaniaorazzaburzenia

opozycyjno–buntowniczegoizaburzeńzachowania ........................................ 75

Oferujemy Państwu szeroką gamę szkoleń dotyczących:

•pracyzdziećmizzachowaniamiproblemowymi(ADHD,ODD,

CD,zespółAspergera),

•diagnozypsychologicznejipsychiatrycznejzaburzeńpsychicznych

udzieciimłodzieży,

•komunikacjizrodzicami,motywowaniauczniów,mediacji,

•radzeniasobiezestresemwpracynauczycielskiej.

Szczegółowe informacje:

tel.(022)6284843,

0500197141

e-mail:odn@cbt.pl

www.cbt.pl

ISBN978-83-60813-02-7

Warszawa 007

CentrumCBTsp.zo.o

ul.Piękna68,00-672Warszawa,tel.:0-226213896

1. Zasady obowiązujące na szkoleniu

Ćwiczenie 1.

1. Zajęciazaczynamypunktualnie.

2. Zajęciatrwająokreślonąilośćgodzindydaktycznych.Wykładowcysąrozliczani

zczasutrwaniazajęćzgodnegozumową(niemogąskracaćzajęć).

3. Warunkizaliczeniaszkoleniaiotrzymaniazaświadczeniato:

a. Obecnośćna80%zajęć-podpisynaliścieobecności,wykładowcyspraw-

dzająteżlistęobecności,

b. Oddaniepracpisemnych(domowychorazwykonywanychwczasiewar-

sztatów),

c. Aktywnyudziałwzajęciachwarsztatowych,

d. Pracazaliczeniowairozmowakwaliikacyjna(nawybranychszkoleniach).

4. Listadanychdozaświadczeńmusizawieraćnapisane DRUKOWANYMI LI-

TERAMI:

a. Imięinazwisko,

b. Miejsceidatęurodzenia.

5. Sekretariatniegwarantujepoprawnegoodczytaniaodręcznegopisma.Duplikat

zaświadczeniakosztuje10zł.

6. Wczasiezajęćmówijednaosoba.

7. Obowiązujezasadatajemnicyzawodowej–mówimyodzieciachbeznazwisk

iinnychpoufnychinformacji.

CoPaństwuprzeszkadzawpracyzdziećmi–wkurza,denerwuje?

• Zainteresowanieipomocuczniomwrozwiązywaniuichproblemów,

• Konsekwencjawegzekwowaniunauczycielskichoczekiwań.

[Rutter i Wsp. 1979]

Dzieckonadpobudliwewklasieabsorbujebardzowieleenergiiiczasunauczyciela.

Tasamauwagamożezostaćpoświęconanapomocdzieckuzamiastnanieustannąwal-

kęznim.Niebardzomożnazmienićdziecko,możnamujednakpomócdostosowaćsię

doogólnychwymogówszkoły.Istniejetrochęsposobówpracyzdzieckiemnadpobudli-

wym.Wymagająonezawszewielezaangażowaniazestronynauczyciela.Zatempracując

zdzieckiemnadpobudliwymwarto:

• Poświęcaćmudużouwagi,

• Wzmacniaćwszystkieprzejawypożądanegozachowania,

• Stosowaćzrozumiałedladzieckareguły,

• Byćkonsekwentnym,dawaćkonsekwencje(pozytywneinegatywne)natychmia-

stowo,

• Przekazywaćtreścijasno,prosto,krótko,

• Pomagaćnadpobudliwemudzieckuzorganizowaćświatwokółsiebie,

• Stosowaćzrozumiałydladzieckasystempochwałikar.

Wszelkietezałożeniaznajdująsięwmodelunauczanianazywanym„ parallel te-

aching” – równoległe, jedno czasowe przekazywanie wiedzy szkolnej i zasad

zachowania na lekcji. Tatechnikazakłada,żeroląnauczycielajestnietylkoprzekazy-

waniewiedzy,aletakżenauczeniedzieciprzestrzeganiazasadinormspołecznych.Na-

uczycielwsposóbaktywnymabudowaćkontaktzuczniami–zauważaćiwspieraćich

mocnestrony,aletakżewświadomysposóbpróbowaćpracowaćnadtrudnymizacho-

waniamilubdeicytamiuczniów.Zasadanauczaniaindywidualnegomówioznacznie

posuniętejindywidualizacjipracyzuczniem.

Podczasnauczaniarównoległego,tj.przekazywaniamateriałuszkolnegoijednoczes-

negokierowaniazachowaniemiuwagąuczniów,prowadzącylekcjęnauczycielpowinien

wykorzystywaćspecjalnemetodyinterwencji.Podstawowymisposobamiradzeniasobie

zdziećmidlautrzymaniaichuwagiipowstrzymaniaprzedzaprezentowaniemniepożą-

danychzachowańpowinnybyć:

• Obserwowaniewszystkichuczniówwklasie,

• Włączenieuczniówdouczestnictwawlekcji,

• Wprowadzeniezasadpostępowaniaizachowaniasięnalekcji,

• Dawaniejasnychpoleceń,

• Dawaniekomunikatówzwrotnychdotyczącychzachowaniadziecka,

• Chwalenie,

2. Wstęp, czyli dlaczego dzieci z ADHD wyma-

gają zmiany sposobu pracy dorosłych osób

Temperament dziecka – badania Thomasa i Chess (1977)

Badacześledzililosyponad100dzieciodurodzeniadookresudojrzewania.Napod-

stawieswoichobserwacjiwyróżnilitrzytypytemperamentudzieci:

• Grzeczne dzieci –chętniebawiłysięiłatwoprzystosowywały.Niskieprawdo-

podobieństwopóźniejszychtrudności.

• Trudne, wymagające dzieci –byłynastawionenegatywnieiztrudemsięprzy-

stosowały.Korelacjezpóźniejszymitrudnościamiwprzystosowaniusię.

• Wolno rozgrzewające się dzieci –miałyniskąreaktywnośćiumiarkowanereakcje.

Środowiskotworzoneprzeznauczycieli,optymalnedladzieciojednymtypietempe-

ramentu,możeniebyćoptymalnedladziecioodmiennymtypietemperamentu.Dodat-

kowoWiersoniForehand(1994)twierdzą,żenieposłuszeństwojestzachowaniemwy-

uczonymiwzmacnianymwinterakcjachzinnymiosobamiwotoczeniu.Doroślizwykle

wzmacniająpozytywnietrudnezachowaniaunieposłusznychdzieci,dającimuwagą

wtrakcietychzachowań.Pozatymdzieckootrzymujenegatywnewzmocnienieprzez

to,żerodziceustępujądziecku,abypowstrzymaćjegoprotesty.Tymsamymwzmacniają

zachowanie,któregostarająsięuniknąć.Nieposłuszeństwosłużydzieckudowyjściaze

stresującejsytuacji,np.kiedynauczycieleustępująiwycofująpolecenie.Dodatkowo,jeśli

nauczycielezachowująsięwsposóbniekonsekwentnyizmienny,tokształtująudziecka

silnąreakcjęnieposłuszeństwa,którajestodpornanawygaszanie.

3. Model nauczania równoległego

Badaniazlat70.pokazały,żeistniejebardzowieleczynnikówzwiązanychzfunk-

cjonowaniemszkoły,któremogąprzyczyniaćsiędopowstaniazaburzeńzachowania

udzieci.Naprzykładznaczenieprotekcyjne(ochronne)miałynastępująceczynniki:

• Naciskkładzionynazdobywaniewiedzy,

• Ilośćczasuspędzanegoprzeznauczycielaefektywnienalekcji,

• Stosowanieprzeznauczycielapochwałipozytywnegomotywowaniauczniów,

• Nacisknaindywidualizacjępracyzuczniem,

• Indywidualizacjanagródikonsekwencji,

• Dobrewarunkinauki(czysteklasy,dobrystanmebli,dostępnośćpomocyna-

ukowych),

Wyżejwymienionemetodynauczycielstosujedlaosiągnięcialepszychefektówna-

uczania,czylistosujejetak,jakdobrykucharzprzyprawy.

Wszystkotojestnasilonewporównaniuzdziećmiwtymsamymwiekuorazdoich

rzeczywistegopoziomurozwoju.Zanimjednakskupimysięnaposzczególnychobja-

wachchcielibyśmy,zastanowićsię,codokładnieznaczypoprzedniezdanie:

„… do innych dzieci w tym samym wieku …” – powszechnie uważa się, że

wjednejklasiesądzieciwtymsamymwieku.Jestzupełnieinaczej.Dojednejklasy

traiajądzieci,coprawdaztegosamegorocznika,alezarównoteurodzonewstyczniu,

jakite,któreprzyszłynaświatwgrudniu.Czylipomiędzynajmłodszyminajstarszym

dzieckiemwgrupiemożebyćrokróżnicy.Dladorosłychniematowiększegoznacze-

nia.Jednakdlasześcio–,siedmiolatkówjesttoogromnyfragmentichżycia.Faktemjest,

żeczęśćdzieciniejestjeszczewpełnigotowadopójściadoszkoły.Teróżnicesąnaj-

bardziejwidocznewzerówceiwpierwszejklasie.Wpraktyceoznaczato,żekażdemu

dzieckutrzebastawiaćtrochęinnewymagania.

„… do ich rzeczywistego poziomu rozwoju …”–każdyczłowiekrozwijasię

winnymtempie,dlategoobserwującdwojedzieci,któreurodziłysiętegosamegodnia

zauważymy,żekażdeznichuczysięnowychrzeczywróżnymczasie.Częśćdzieci

rozwijasięwolniej.Zwykleniemawtymnicnieprawidłowego,jednakwmomencie

pójściadoszkołymożeokazaćsię,żewiekkalendarzowydzieckatosiedemlat,ajego

wiekrozwojowypodwzględempewnychspecyicznychfunkcji(należytoodróżnićod

upośledzeniaumysłowego)topięćipółroku,sześćlat.Wymaganiawstosunkudota-

kichdziecipowinnyzostaćpoczątkowoobniżone.Choćby,dlatego,żeichmożliwość

skupieniasięnapracyjestnapoziomiesześciolatka.

4. Cecha a zachowanie

Ćwiczenie 2.

Wpewnymuproszczeniumożemypowiedzieć,żemówimyozachowaniu,jeślina

podstawienaszegoopisumożnanarysowaćcorobidziecko?Prosimyonapisanie

5przykładówzachowańpozytywnychipięciuzachowańnegatywnych

Wskazówka: opisujemy, co dziecko robi, a nie czego nie robi. W opisie za-

chowania nie używamy „nie”.

Zachowania pozytywne

Zachowania negatywne

Nadmierna impulsywność.

Wyobraźmysobiesytuację:dwojedzieciidziewzdłużdrogi.Nagledostrzegająkolo-

rowyprzedmiotleżącypojejdrugiejstronie.Jednoznichprzebieganatychmiast,drugie

przedwejściemnajezdnięuważnierozglądasię,czynienadjeżdżasamochód.

Każdezdziecidążyłodotegosamegocelu.Jednoznichzadziałałopodwpływem

impulsu,niezastanawiającsię,jakiemogąbyćkonsekwencjejegodziałania(wtymwy-

padkuwpadnięciepodnadjeżdżającysamochód).Drugie,rozglądającsię,czyniema

zagrożenianadrodze,przewidziało,jakiemogąbyćskutkijegodziałaniaizaplanowało,

comusizrobić,abyuniknąćniebezpieczeństwa.

Dziecko z ADHD wie, co powinno zrobić, ale nie potrai w sposób rutynowy

robić tego, co wie, że powinno.

Drugiznaszychbohaterówzachowałsięwsposób,jakiegooczekujemyodsiebie

samych,naszychznajomychczywłasnychdzieci.Pierwszyzadziałałpodwpływemim-

pulsu,któregoniebyłwstaniekontrolować.TakwłaśniepostępujądziecizADHD.

5. Objawy, czyli dlaczego dziecku z ADHD tak

trudno jest dostrzec i zaakceptować świat

Objawyzespołunadpobudliwościpsychoruchowejukładająsięwtrzygrupy:

• Kłopotyzkontroląwłasnejimpulsywności,

• Nadmiernąaktywnośćruchową,

• Zaburzeniakoncentracjiuwagi.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: