6. Metody oceny ryzyka

6.1 Kryteria oceny ryzyka zawodowego metodą Politechniki        Śląskiej

Szczegółowej ocenie ryzyka czynności roboczych podlegają przede wszystkim następujące rodzaje prac i stanowisk [4]:

·         stanowiska pracy, które zostały zaliczone na podstawie oceny ryzyka do strefy niebezpiecznej, szczególnie niebezpiecznej i krytycznej,

·         prace i miejsca pracy wyróżniające się zwiększoną liczbą wypadków i zdarzeń potencjalnie wypadkowych,

·         prace i miejsca pracy wytypowane do wzmożonej kontroli i nadzoru przez inspektorów nadzoru zewnętrznego,

·         stanowiska pracy wytypowane na podstawie audytu stanowiskowego,

·         prace wykonywane rzadko lub doraźnie.

Ocena ryzyka zawodowego na poziomie czynności roboczych obejmuje 9 następujących procedur realizacyjnych:

·         wytypowanie składu zespołu oceniającego,

·         identyfikacja stanowisk pracy podlegających ocenie,

·         identyfikacja czynności roboczych podlegających ocenie,

·         przyjęcie kryterium oceny ryzyka,

·         sporządzenie rankingu czynności roboczych,

·         sformułowanie wniosków końcowych,

·         poinformowanie pracowników ryzyku,

·         aktualizacja oceny ryzyka.

Wytypowanie składu zespołu oceniającego

W skład zespołu oceniającego czynności robocze powinny wchodzić przede wszystkim osoby związane organizacyjnie z oceniającymi stanowiska pracy. Należy także zapewnić szeroki udział pracowników ocenie.

Członkami zespołu oceniającego mogą być następujące osoby po odpowiednim przeszkoleniu:

·         zatrudnieni pracownicy,

·         społeczni inspektorzy pracy,

·         pracownicy służby bhp,

·         kierownictwo jednostki.

Identyfikacja stanowisk pracy podlegających ocenie

Należy zwrócić uwagę szczegółową na te wszystkie stanowiska pracy, na których:

·         dochodzi do wypadków,

·         zgłaszanie uwagi przez inspektorów nadzoru służby BHP i SIP,

·         niektóre prace o podwyższonym ryzyku są wykonywane okresowo lub sporadycznie,

·         regularnie dochodzi do określonych niebezpiecznych zdarzeń.

Identyfikacja czynności podlegających ocenie

Identyfikacja czynności roboczych polega na rozpoznaniu wszystkich rodzajów prac na poszczególnych stanowiskach pracy, a następnie na określeniu wykonywanych operacji i składowych czynności roboczych. Należy wyodrębnić operacje i czynności robocze właściwe dla poszczególnych rodzajów prac na analizowanych stanowiskach pracy. Każdą pracę bez względu na złożoność można podzielić na operacje oraz określone czynności robocze.

Sporządzanie rankingu czynności roboczych

Na podstawie wskaźnika ryzyka czynności roboczych WRCZ dla danego stanowiska pracy można sporządzić ranking czynności roboczych, w którym będą one ułożone Kryteria kolejności malejącej, tzn. od czynności roboczej z największym wskaźnikiem ryzyka czynności roboczej Kryteria najdłuższym wskaźnikiem czasu trwania czynności roboczej

Na podstawie wskaźnika ryzyka WRCZ można zaliczyć czynności robocze do jednej z pięciu kategorii ryzyka:

·         czynności bezpieczne obejmuje te czynności, które uzyskały wskaźnik ryzyka                   w zakresie od 1,00 do 2,00 Czynności te charakteryzują się ryzykiem minimalnym,

·         czynności prawie bezpieczne obejmuje te czynności, które uzyskały wskaźnik ryzyka w zakresie od 2,01 do 3,00 Czynności te charakteryzują się ryzykiem akceptowalnym,

·         czynności niebezpieczne obejmuje te czynności, które uzyskały wskaźnik ryzyka w zakresie od 3,01 do 6,00 Czynności te charakteryzują się ryzykiem istotnym,

·         czynności szczególnie niebezpieczne obejmuje te czynności, które uzyskały wskaźnik ryzyka w zakresie od 6,01 do 9,00 Czynności te charakteryzują się ryzykiem niepożądanym,

·         czynności krytyczne obejmuje te czynności, które uzyskały wskaźnik ryzyka
w zakresie od 9,01 do 16,00 Czynności te charakteryzują się ryzykiem nieakceptowanym,

·         do oceny ryzyka zawodowego na poziomie czynności roboczych wykonywanych na stanowiskach pracy proponuje się zastosowanie metody Politechniki Śląskiej, w której ryzyko charakteryzuje następujące parametry:

Prawdopodobieństwo wystąpienia niebezpiecznych zdarzeń (P):

·         duże- zdarza się kilka razy w miesiącu, ranga prawdopodobieństwa 4,

·         znaczące- zdarza się kilka razy w roku, ranga prawdopodobieństwa 3,

·         niewielkie- zdarza się raz na kilka lat, ranga prawdopodobieństwa 2,

·         minimalne- teoretycznie możliwe, ranga prawdopodobieństwa 1.

Potencjalne skutki wystąpienia niebezpiecznych zdarzeń (S):

·         krytyczne- wypadek śmiertelny lub wypadek zbiorowy, ranga skutków 4,

·         poważne- wypadek ciężki, ranga skutków 3,

·         nieznaczne- wypadek lekki, ranga skutków 2,

·         zaniedbywane- mikrourazy zawodowe, ranga skutków 1.

Czas trwania czynności roboczej (T) - jest to średni czas wykonywania określonej czynności roboczej w ciągu zmiany, podany minutach.

Częstość wykonywania czynności roboczej (N) - jest to średnia ilość wykonywania określonej czynności roboczej w ciągu tygodnia, którą wyznacza się z prostej zależności:

·         1 raz w tygodniu-1,

·         2 razy w tygodniu-2,

·         3 razy w tygodniu-3,

·         4 razy w tygodniu-4,

·         5 razy w tygodniu-5.

Oszacowanie ryzyka zawodowego - oszacowanie ryzyka zawodowego związanego
z wykonywaniem czynności roboczej określonej kategorii ryzyka zgodnie z przyjętą miarą ryzyka. Należy opracować karty oceny ryzyka czynności roboczych dostosowane do specyfiki wykonywanej pracy, a następnie dokonać wartościowania czynności roboczych, np. metodą grupowego sondażu opinii ekspertów.

Wielkość ryzyka zawodowego określa się przez wyznaczenie wskaźnika:

·         wskaźnik ryzyka czynności roboczej WRCZ

6.2. Europejska ocena ryzyka zawodowego metodą Risk - Score

Jedną z ciekawszych metod oceny ryzyka jest holenderska metoda  „RISK – SCORE”. Wykorzystuje ona 3 parametry:

·         prawdopodobieństwo uaktywnienia się zagrożenia (P),

·         ekspozycja na działanie zagrożenia (E),

·         prawdopodobne skutki zagrożenia (S).

Wskaźnik ryzyka charakteryzujący wielkość ryzyka przyjmuje postać:

R = P · E · S

Kryteria oceny stosowane w metodzie RISK SCORE