est czytania ze zrozumieniem dla uczniów gimnazjum.
Drogi Uczniu
Przeczytaj dokładnie poniższy tekst, a następnie odpowiedz na pytania, które odnoszą się do niego. Do dyspozycji masz 45 min. Pracuj spokojnie, bez pośpiechu, w skupieniu. Powodzenia!
Książka
Książka ma długą tradycję. Początkowo był sam pergamin. Papier zjawił się dopiero później. Wyraz papier pochodzi z łacińskiego papyrus, łaciński zaś wyraz z greckiej nazwy papyros, którą to nazwą określano roślinę rosnącą w błotnistych miejscowościach Egiptu, Abisynii, Palestyny i dającą swe łodygi na zwoje papirusowe. Dawny, prawdziwy pergamin, kojarzący się dziś z jakąś starą, zakurzoną „mądrością”, robiony był ze skóry zwierząt, uchodzących za oznakę głupoty. Najczęściej baraniej, cielęcej, oślej lub wołowej. Sława pergaminu była głośna dzięki miastu Pergamon w Małej Azji, w którym znajdowała się wielka biblioteka. Z kolei ośrodkiem handlu papirusem było miasto Biblos, stąd biblioteka i bibliografia. Arkusze pergaminu, złożone na pół i połączone w coś w rodzaju zeszytu, nosiły nazwę kodeksu. Dziś kodeksem nazywamy tylko zbiór przepisów prawnych, dotyczących jakiejś dziedziny. Starożytny kodeks nazywał się tak bez względu na treść.
O treści książki mówi nam tytuł. Tytuł? Skąd wziął się ten wyraz? Z łacińskiego titulus . Titulus był to w Rzymie starożytnym skrawek kolorowego pergaminu, na którym wypisywano krótką informację o treści dzieła lub nazwę utworu. Ten titulus przytwierdzano do naczynia ze zwojem, bo – pamiętajmy – starożytni Rzymianie książek jeszcze nie mieli. Dzieło mieściło się w puszce mniej lub więcej ozdobnej. Zwój w puszce był najczęściej papirusowy, miał postać taśmy nawiniętej na dwie pałeczki. Czytający odwijał tekst z jednej rolki i nawijał go na drugą, mając przed oczami niewiele tekstu naraz. Dlatego konieczny był na każdej puszce ze zwojem ten informujący titulus.
Z czasem obok rulonów zwiniętych na kijach zaczęły pojawiać się arkusze składane w harmonijkę czy, jak kto woli w księgę. Sam proces powstawania książki przedstawiał się następująco. Autor pisał swoje dzieło na tabliczkach woskowych, później przepisywał je na pergaminie i niósł do wydawcy. Wydawca posiadał niewolników zwanych librariusami, którzy przepisywali dzieło pod jego dyktando. Przepisywaniem ksiąg zajmowali się także zakonnicy po klasztorach. Robili to nie tylko „dla własnego i bliźnich pożytku” , ale i „dla uniknięcia nudy i próżnowania”.
Momentem przełomowym w dziejach książki było wynalezienie druku. Dokonał tego Jan Gutenberg w 1440 roku. Początkowo czcionki Gutenberga miały kształt liter pisanych, książki zaś różniły się od rękopisów tylko techniką wykonania. Wprawdzie ręczne odbijanie druków za pomocą gotowych składów czcionek było już wielkim krokiem w produkcji książki, ale rzeczywisty postęp rozpoczął się dopiero po wynalezieniu maszyny drukarskiej. Wynalazku tego dokonał w 1811 roku niemiecki drukarz Friedrich Koenig.
TEST
Imię i nazwisko ............................................ klasa ........
1. Tekst jest fragmentem: ( 1 pkt )
A. baśni
B. artykułu popularnonaukowego
C. powieści
D. legendy
2. W tekście mowa jest: ( 1 pkt )
A. o rodzajach pisma
B. o powstaniu papieru
C. o dziejach książki
D. o powstaniu biblioteki
3. Wyraz „papyros” jest nazwą: (1 pkt )
A. polską
B. łacińską
C. grecką
D. holenderską
4. Dokończ zdania: ( 2 pkt )
Pergamin wykonany był z ...................................................................
..............................................................................................................
Ojczyzną pergaminu było ....................................................................
5. Arkusze pergaminu połączone w zeszyt nosiły nazwę: ( 1 pkt )
A. kodeksu
B. pergaminu
C. papirusu
D. zwoju
6. Titulus był potrzebny do: ( 1 pkt )
A. udzielenia czytającemu informacji o tym, co znajduje się w danym zwoju,
B. ozdobienia puszki ze starożytnym zwojem,
C. na podstawie tekstu nie można tego wywnioskować.
7. Powiedzenie: „I na wołowej skórze by tego nie spisał” kojarzy się z: ( 1 pkt )
A. ...
poczta.anka