Referat : „Gospodarowanie odpadami”
1. Ramy prawne
Gospodarowanie odpadami opiera się na ramach prawnych, którymi są:
· umowy międzynarodowe
-Konwencja o ochronie środowiska morskiego, obszaru morza Bałtyckiego – konwencja regulująca sprawy badań stanu środowiska morza Bałtyckiego oraz jego ochrony przez poszczególne kraje i we współpracy międzynarodowej. Główną ideą konwencji jest poprawa czystości wód przez ograniczenie dopływu zanieczyszczeń z lądu i wykluczenie zanieczyszczenia morza przez statki.
- Konwencja bazylejska o kontroli transgenicznego przemieszczania i usuwania odpadów niebezpiecznych – ma na celu ochronę zdrowia ludzkiego i środowiska przed szkodliwymi skutkami wynikającymi z wytwarzania, zarządzania, transgenicznego przemieszczania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych. Państwa które są stronami konwencji mają zminimalizować ilość odpadów przemieszczanych przez granicę. Konwencja reguluje odpady m. in. odpady biomedyczne, oleje, zużyte akumulatory kwasowo ołowiowe.
- Międzynarodowa konwencja o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki - wprowadziła ona konieczność zmian w budowie statków i w urządzeniach portu.
- Konwencja o zapobieganiu, zanieczyszczaniu mórz przez zatapianie odpadów i innych substancji –
· Prawo Uni Europejskiej:
Pierwsza dyrektywa w sprawie odpadów tzw. Dyrektywa ramowa, została przyjęta ponad 30 lat temu.
- Dyrektywa w sprawie odpadów niebezpiecznych
-Dyrektywa w sprawie spalania odpadów
· Prawo polskie:
- Ustawa o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji
- Ustawa o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym
- Ustawa o międzynarodowym obrocie odpadami
- Ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych
- Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach
2. Rodzaje odpadów:
„Odpady oznaczają każdą substancję lub przedmiot należący do jednej z kategorii, określonych w załączniku nr 1 do ustawy, których posiadacz pozbywa się, zamierza pozbyć się lub do ich pozbycia się jest obowiązany.” ( Ustawa o odpadach)
Odpady niebezpieczne –Są to substancje i przedmioty, które po przedostaniu się do środowiska naturalnego mogą stanowić zagrożenie dla dóbr środowiskowych. Na podstawie prawa Unii Europejskiej Są to odpady stanowiące lub materiały zawierające substancje anatomiczne, farmaceutyczne, konserwujące, oleje, farby, kleje, tłuszcze, sole, katalizatory, osady, ścieki (osady ściekowe), baterie itp. Aby zaliczyć dany odpad do tej grupy, musi on charakteryzować się np. właściwościami wybuchowymi, utleniającymi, palnymi, toksycznymi, korozyjnymi, rakotwórczymi, ekotoksycznymi.
Właściwości odpadów określa się na podstawie odpowiednich testów wykonanych wg procedur określonych w odpowiedniej dyrektywie.
Europejski Katalog Odpadów - na podstawie informacji zawartych w danych aneksach dają informację o tym czy dany odpad powinien tam się znaleźć.
Odpady Komunalne – (def obowiązująca w UE) są to pozostałości domowe, handlowe, usługowe lub inne, których skład lub ich cechy są podobne do odpadów domowych.
3. Odzyskiwanie i unieszkodliwianie odpadów:
a) Spalanie odpadów
Spalanie odpadów – jest to termiczne przekształcanie odpadów, w określonych rodzajach spalarni odpadów niebezpiecznych, komunalnych oraz innych niż niebezpieczne i komunalne.
Dyrektywa w sprawie spalania odpadów ma zastosowanie nie tylko do instalacji do spalania odpadów stałych lub ciekłych, lecz również do współspalarni.
Z zakresu dyrektywy są wyłączone instalacje doświadczalne mające na celu usprawnienie procesu spalania, w których przetwarza się mniej niż 50 ton odpadów rocznie oraz instalacje przetwarzające wyłącznie : odpady roślinne z rolnictwa i leśnictwa, roślinne odpady z przetwórstwa spożywczego, jeśli wytworzona energia cieplna jest odzyskiwana, niektóre odpady drewna, odpady korka, odpady radioaktywne, padłe zwierzęta, odpady z eksploatacji ropy i gazu spalone w instalacjach morskich.
b) Składowanie odpadów
Składowanie odpadów
Wyróżniamy następujące typy składowisk odpadów:
- składowisko odpadów niebezpiecznych,
- składowisko odpadów obojętnych,
- składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne.
Minister do spraw środowiska określa w drodze rozporządzenia miejsce lokalizacji, budowy, eksploatacji składowisk odpadów.
Szczególne miejsca składowania odpadów potrzebują dodatkowej zgody np.
w pobliżu lotnisk - zgoda organów administracji lotniczej.
w pobliżu obiektów zabytkowych – zgoda wojewódzkiego konserwatora zabytków,
w pobliżu portów morskich – zgoda dyrektora urzędu morskiego.
Nie można składować odpadów, które występują w postaci ciekłej i zawierają powyżej 95% masy całkowitej wody, odpadów o właściwościach wybuchowych, żrących, łatwopalnych, odpadów medycznych i weterynaryjnych , opon.
Składowanie stałych odpadów niebezpiecznych, które po procesie przekształcenia nie wchodzą w reakcje z innymi odpadami, mogą być składowane na wydzielonych częściach składowisk odpadów. Do składowania tego typu odpadów potrzebna jest dodatkowe zezwolenie wydane przez starostę.
c) Magazynowanie odpadów
Magazynowanie odpadów może odbywać się na terenie, do którego posiadacz odpadów ma tytuł prawny. Miejsce to nie wymaga wyznaczenia zgodnie z zagospodarowaniem przestrzennym. Odpady które są przeznaczone do odzysku lub unieszkodliwienia mogą być magazynowane nie dłużej niż przez okres 3 lat. Natomiast odpady przeznaczone do składowania mogą być magazynowane nie dłużej niż przez rok ale tylko w celu uzbierania odpowiedniej ilości przeznaczonej do późniejszego transportu na składowisko.
Okres magazynowania odpadów liczony jest łącznie dla wszystkich kolejnych posiadaczy tych odpadów.
4. Instrumenty prawne gospodarowania odpadów:
a) Zasady gospodarowania odpadami:
Będąc wytwórcą odpadów jesteśmy zobowiązani do zastosowania produkcji lub form usług oraz surowców i materiałów, które pozwolą zapobiec powstawaniu odpadów lub wyprodukować możliwie najmniejszą ich ilość, oraz musimy ograniczyć negatywne ich oddziaływanie na środowisko, życie lub zdrowie ludzi. W pierwszej kolejności jesteśmy zobowiązani do próby ich odzysku. Jeśli proces odzysku jest nie możliwy wytwórca musi odpady unieszkodliwić.
„4. Ministrowie właściwi do spraw: gospodarki, budownictwa, gospodarki prze-strzennej i mieszkaniowej, gospodarki morskiej, łączności, transportu, zdrowia, rolnictwa, wewnętrznych oraz Minister Obrony Narodowej, każdy w zakresie swoich kompetencji, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw środowi-ska mogą określić, w drodze rozporządzeń, szczegółowy sposób postępowania z niektórymi rodzajami odpadów, kierując się potrzebą zapewnienia prawidłowe-go postępowania z odpadami.]” ( Ustawa o odpadach)
Zakazuje się zbierania i przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych, odpadów zielonych, pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania poza regionem gospodarki odpadami na którym zostały wytworzone.
Nie wolno mieszać odpadów niebezpiecznych z innymi rodzajami odpadów, ale w przypadku gdy poprawiłoby to poprawę bezpieczeństwa procesów odzysku lub unieszkodliwiania dopuszcza się takie czynności.
Minister właściwy do spraw środowiska może określić w drodze rozporządzenia warunki odzysku.
b) Zadania samorządu terytorialnego w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi
c)Plany w gospodarowaniu odpadami:
Plany gospodarki odpadami opracowywane są po to aby osiągać określone cele w polityce ekologicznej państwa oraz po to aby dążyć do stwarzania sieci instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów.
Plany te określają aktualny stan gospodarki odpadami, prognozowane zmiany w tej dziedzinie, działania, które mają na celu poprawienie obecnej sytuacji i instrumenty finansowe służące realizacji określonych celów, informacje dotyczące systemu monitoringu oraz oceny realizacji określonych celów.
Plany takie mogą być opracowywane na szczeblu krajowym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym. Krajowy plan gospodarki odpadami opracowuje minister środowiska, a uchwalany przez Radę Ministrów. Plan wojewódzki opracowuje zarząd województwa, plan powiatu – zarząd powiatu, a plan gminny – zarząd gminy. Przedsięwzięcia zawarte w planach gospodarki, które na celu mają unieszkodliwianie odpadów mogą być współfinansowane przez fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej.
d)Pozwolenia i zgłoszenia
e) ewidencja odpadów
Posiadacz odpadów zobowiązany jest do przeprowadzenia ich ewidencji, zgodnie z przyjętym katalogiem odpadów i listą odpadów niebezpiecznych. Ewidencja powinna obejmować sposoby gospodarowania odpadami i dane skąd pochodzą oraz o miejscu przeznaczenia. Osoby fizyczne, jednostki organizacyjne nie wykorzystujące odpadów na własne potrzeby nie mają obowiązku prowadzenia ewidencji. Dokumenty dzięki, którym prowadzona jest ewidencja to: karty ewidencji odpadu oraz karty przekazania odpadu.
5. Odpady szczególne –
6. Utrzymanie czystości i porządku w gminach
Utrzymanie czystości i porządku w gminach leży w obowiązkach gminy. Gminy zapewniają czystość i porządek na swoim terenie i tworzą warunki niezbędne do ich utrzymania np. prowadzenie działań informacyjnych, edukacyjnych w zakresie gospodarowania odpadami, lub stworzenie punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych, zapobiegają zanieczyszczeniu ulic, placów, terenów otwartych, przystanków, zapewniają także zbieranie i transport i unieszkodliwianie zwłok bezdomnych zwierząt lub ich części oraz współdziałają z przedsiębiorstwami podejmującymi działalność w tym zakresie.
Rada gminy, po zapoznaniu się z opinią państwowego powiatowego inspektora sanitarnego, uchwala regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie gminy. Jest to akt prawa miejscowego.
7. Międzynarodowy obrót odpadami
Międzynarodowy obrót odpadami:
Polega na możliwości:
- przywozu odpadów z zagranicy na terytorium państwa polskiego
Możliwy jest przywóz odpadów innych niż niebezpieczne jeżeli posiadamy zezwolenie GIOŚ. Z zagranicy nie można przywozić odpadów niebezpiecznych chyba że posiadamy zezwolenie GIOŚ. Ograniczeniom przywozu nie podlegają odpady przekazywane do urządzeń odbiorczych w portach lotniczych, morskich oraz odpady powstałe w wyniku eksploatacji statków morskich, urządzenia i konstrukcje o polskiej przynależności .
- przewozu odpadów przez terytorium państwa polskiego
Możliwy jest przewóz odpadów niebezpiecznych jeżeli posiadamy zezwolenie GIOŚ. Zgoda wydawana jest jeżeli odpady za granicą będą gospodarowane w sposób bezpieczny dla środowiska i państwo przyjmujące odpady wyrazi na tą zgodę.
- wywozie odpadów z terytorium państwa polskiego za granicę.
Zezwolenie na przywóz, wywóz i przewóz odpadów wydaje się na czas oznaczony na wniosek zainteresowanego podmiotu.
8. Sankcje karne i administracyjne
Każdy, kto:
· Oddaje do odzysku lub unieszkodliwiania niesegregowane odpady komunalne, komunalne odpady ściekowe lub oddaje pozostałości z sortowania odpadów komunalnych
· Przeprowadza procesy unieszkodliwiania zakaźnych odpadów medycznych lub weterynaryjnych poza obszarem określonych województw
· Termicznie przekształca odpady, w innym miejscu niż spalarnie odpadów
· Poddaje odzyskowi PBC ( polichlorowane difenyle)
· Jest zobowiązany do przeprowadzania ewidencji, jednak nie wywiązuje się z obowiązku, lub robi to niezgodnie z procedurą
· Jest wytwórcą odpadów wytworzonych w wyniku poważnej awarii nie składa informacji o wytworzonych odpadach oraz o sposobie gospodarowania wytworzonymi odpadami lub składa niekompletną informację
· Zarządzając spalarnią odpadów przyjmuje odpady, w celu ich termicznego przekształcenia, lecz nie ustala ich masy lub nie sprawdza zgodności przyjmowania odpadów z danymi z karty przekazania odpadu; przyjmuje odpady niebezpieczne w celu ich termicznego przekształcenia, nie zapoznaje się z opisem odpadów lub nie pobiera lub nie przechowuje próbek tych odpadów
Podlega karze grzywny albo aresztu.
Nowe zasady gospodarowania i odpadami
Z dniem 1 stycznia 2012 r. weszły w życie nowe przepisy nowelizujące ustawę o utrzymaniu czystości i porządku w gminach nazywane „nowymi zasadami gospodarowania odpadami”, a potocznie „ustawą śmieciową”. Nowy system ma zostać wdrożony do końca czerwca 2013 r. tak by zaczął obowiązywać od 1 lipca 2013 . Głównym założeniem ustawy jest objęcie wszystkich mieszkańców zbiórką odpadów, znaczne zmniejszenie ilości odpadów zmieszanych oraz zwiększenie ilości odpadów segregowanych.
Czego dotyczą zmiany?
Zmiany dotyczą systemu gospodarowania odpadami na poziomie gminy i wyznaczeniem Gminy głównym koordynatorem w zakresie utrzymaniu czystości i porządku danej jednostki terytorialnej.
Przejęcie władzy nad systemem gospodarowania odpadami przez Gminy, zmienia dotychczasowy system umów wywozu odpadów o charakterze dowolności zawieranych pomiędzy mieszkańcem a firmą wywozową zajmująca się odbiorem odpadów.
Czemu służą nowe zasady gospodarowania odpadami?
· stopniowemu ograniczaniu składowania odpadów na wysypiskach;
· zorganizowaniu sprawnego i szczelnego systemu gospodarki odpadami dla mieszkańców;
· zmniejszeniu ilości składowanych odpadów ulęgających biodegradacji;
· zwiększeniu ilości odzyskiwanych surowców wtórnych;
· uporządkowaniu i ściślejszej kontroli system gospodarowania odpadów w skali całego kraju;
· skuteczniejszemu egzekwowanie przestrzegania zasad systemu (za brak wprowadzenia wymaganych ustawami i rozporządzeniami zmian, Gminie grożą kary).
· stopniowemu niwelowania zjawiska pozbywania się odpadów komunalnych w sposób nielegalny i niekontrolowany ( m.in. przez tworzenie dzikich wysypisk w lasach, czy palenie nimi w piecach);
· łatwiejszemu dostępowi do selektywnej zbiórki surowców wtórnych.
alex111