Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl
Wstęp
Rozdział I. BEZROBOCIE - DEFINICJE, PRZYCZYNY, CECHY
Rozdział II. RODZINA - PODSTAWOWE POJĘCIA, FUNKCJE,
PRZEMIANY I ZAGROŻENIA WSPÓŁCZENEJ
RODZINY
1. Podstawowe pojęcia rodziny
1.1 Definicje rożne ujęcia rodziny
2. Funkcje wypełniane przez rodzinę, klasyfikacja
2.1 Klasyfikacja funkcji rodziny
2.2 Funkcje rodziny- definicje
3. Przemiany i zagrożenia współczesnej rodziny
3.1 Zagrożenia rodziny
3.2 Przemiany życia rodzinnego
Rozdział III. METODOLOGIA BADAŃ
1. Postawienie problemu badawczego, hipotezy badawcze.
2. Metody i techniki badawcze.
3. Charakterystyka zmiennych
4. Teren badań
Rozdział IV
Od początku lat dziewięćdziesiątych bezrobocie stało się bardzo ważną kwestią społeczną, jak też dużym wyzwaniem dla polskiej gospodarki zupełnie nowej sytuacji w gospodarce naszego państwa, jak i w życiu wielu rodzin. Sytuacja ta wywołuje w ludziach poczucie strachu
i niepewności, budzi lęk i niepokój.
Następstwa bezrobocia można odnieść do całego społeczeństwa, jak i do jednostki, do rodziny. Uważam, że ograniczenie możliwości materialnego zabezpieczenia rodziny wpływa destrukcyjnie na pełnienie przez nią podstawowych funkcji. W niniejszej pracy chcę określić, jakie skutki wywołuje bezrobocie dla funkcjonowania rodziny w społeczeństwie. Uważam, że problem ten jest bardzo istotny, a w ostatnich latach nabrał dużego, znaczenia, gdyż bezrobocie obejmuje swoim zakresem coraz większą liczbę polskich rodzin, co powoduje, że staje się problemem społecznym.
Rozdział I . BEZROBOCIE- DEFINICJE, PRZYCZYNY, CECHY
POLSKIEGO BEZROBOCIA.
1. Różne ujęcia pojęcia ,, bezrobocie,, .
Istnieje wiele propozycji definiowania bezrobocia oraz kryteriów definiowania osoby bezrobotnej. Inaczej definiują to zjawisko socjologowie, psychologowie, ekonomiści. Zjawisko to jest bowiem złożone, wielowymiarowe, na co zwraca uwagę wielu badaczy. Według wielkiej Encyklopedii Powszechnej PWN bezrobocie to ,,zjawisko braku pracy zarobkowej dla osób zdolnych do pracy i poszukujących jej. 1
Według słownika polityki bezrobocie to ,, zjawisko społeczno- ekonomiczne, które polega na pozostawieniu bez pracy pewnej części ludności w wieku produkcyjnym, gotowej do jej podjęcia na typowych warunkach istniejących w gospodarce,, .2 Natomiast w stosunku socjologicznym bezrobocie ujęte jest jako,, sytuacja społeczna, w której podaż osób chcących pracować przewyższa popyt na pracowników oraz rzeczywiste zapotrzebowanie gospodarki, stąd pewna liczba ludzi pozostaje bez pracy,, .3
- bezrobocie odnosi się do osób pozostających bez pracy- nie wykonujących pracy najemnej i na własny rachunek
- dotyczy osób zdolnych do pracy i pragnących podjąć ją na typowych warunkach występujących w gospodarce
- bezrobocie odnosi się do ludzi, którzy poszukują pracy
Natomiast w ujęciu normatywnym, zgodnie z Ustawą z dnia 14 grudnia 1994 o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu ,,pod pojęciem bezrobotnego należy rozumieć osobę niezatrudnioną i nie wykonującą innej pracy zarobkowej, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy, nie uczącą się w szkole w systemie dziennym, zarejestrowana we właściwym dla miejsca zameldowania( stałego lub czasowego) rejonowym urzędzie pracy, jeżeli nie jest właścicielem gospodarstwa rolnego oraz prowadzi działalności gospodarczej,, 4
Bezrobocie jako zjawisko społeczne i gospodarcze ma wiele istotnych aspektów, dlatego może być rozpatrywane z różnych punktów widzenia. Poniżej przedstawię definicje bezrobocia w aspekcie ekonomicznym, socjologicznym oraz psychologicznym.
- ,,... oznacza straconą produkcje jako również trudną sytuacje tych, którzy nie maja pracy. Oprócz zmniejszenia produkcji bezrobocie wywołuje wyższe wydatki urzędu na zasiłki dla bezrobotnych i ramy pomocy społecznej,, (Kolmerschen, 1991, s.142)
- ,,...jest marnotrawstwem czynników wytwórczych. Dobra i usługi, które mogłyby być wyprodukowane przez bezrobotnych, stracone są na zawsze. Zwiększona produkcja nie nadrobi tego, co mogłoby być wyprodukowane, gdyby bezrobotni pracowali,, ( Stanke, 1992, s.320)
- ,,...jest negacja zatrudnienia i oznacza przesunięcie części zasobów pracy ze sfery aktywności zawodowej do sfery bierności zawodowej ( Wieloński, 1993)
- ,,...jest to liczba osób zarejestrowanych jako poszukujące pracy i jednocześnie nie zatrudnionych,, ( Begg, 1995,t.2,s.15)
- ,,...bezrobocie jako zjawisko społeczne, to taka sytuacja, kiedy ilość osób zdolnych do pracy i poszukujących przewyższa ilość miejsc pracy,, ( Bierkowski, 1995, s.57)
- ,,...proces społeczno- ekonomiczny i kulturowy o charakterze zewnętrznym i wewnętrznym, oddziałaujacym na warunki życia, potrzeby i aspiracje bezrobotnych, ich rodzin i całych społeczności, powodujący znaczne zmiany, zwłaszcza o charakterze negatywnym, w różnych sferach życia bezrobotnych,, ( Woźniak, 1995, s.11)
III. definicje psychologiczne
- ,,...stan, w którym człowiek w dramatyczny sposób pozbawiony jest stałych dochodów jako ekwiwalentu za wykonywana pracę i którzy znacznie ograniczą wykorzystanie własnych umiejętności zawodowych,, ( Terlak, 1992, s. 267)
- ,,...utrata dochodów, utrata dobrowolnej wymiany przywilejów i zobowiązań, utrata zależności instytucjonalnej, utrata pracy kontraktowej,,( Banka, 1992, s.27)
- ,,...bezrobocie jest sytuacja o krańcowej presji życiowej zmuszającą jednostkę do funkcjonowania bez dalszej perspektywy egzystencjalnej. Łatwo zatem o utratę sensu życia z wszystkimi wynikającymi z tego konsekwencjami zdrowotnymi i dewiacyjnymi,,( Ossowska, 1993)
- ,,...jest zatem zarówno dla dotkniętych nim osób, jako i dla społeczeństwa (...). stanowi ono swoisty test zaradności i bezradności, samodzielności, bierności zarówno dla państwa, jak i obywateli,,( Raczkowska, 1994).
Jak wynika z przedstawionych powyżej definicji bezrobocia, inaczej definiują to zjawisko ekonomiści, inaczej socjologowie, inaczej psychologowie. W definicjach ekonomicznych bezrobocie rozpatrywane jest bardziej przedmiotowo, jako kategoria rynku pracy, natomiast w definicjach socjologicznych, jako zjawisko społeczne, w psychologicznych rozpatrywane jest od strony jednostek, w nim uczestniczących, czy w kategorii podmiotowej. 5
2. Przyczyny powstawania bezrobocia w Polsce.
W latach powojennych bezrobocie w Polsce nie jest problemem ani społecznym, ani gospodarczym. ” W Polsce Ludowej doktryna zatrudnienia stała się jednym z elementów ideologii socjalistycznej” 6 w formie jawnej całkowicie zlikwidowano bezrobocie, co najwyżej przybierało postać ukrytą. W wielu zakładach pracy zatrudniano więcej osób niż było potrzebne, łatwo było uzyskać pracę, jednak wiązało się to z małą wydajnością pracy oraz niską efektywnością przedsiębiorstwa. „W gospodarce centralnie planowanej, zgodnie z założeniami socjalizmu o powszechnym prawie i obowiązku pracy, mnożono liczbę miejsc pracy bez względy na rzeczywiste zapotrzebowanie. Ukryte bezrobocie w postaci nieracjonalnego zatrudnienia, biurokracja, wysoka fluktuacja kadr, mniejsza efektywność powodowały liczne zdecydowane negatywne skutki ekonomiczne. W sferze psychologicznej jednak taka sytuacja zapewniła komfortowe poczucie bezpieczeństwa, gdyż stracić pracę było niezwykle trudno, a znaleźć inną łatwo.”7
Po gwałtownej zmianie ustrojowej, która nastąpiła w 1998r. sytuacja uległa radykalnej zmianie. Na początku lat dziewięćdziesiątych podjęto reformy, które zmierzały do przekształcenia gospodarki centralnie planowanej w gospodarkę rynkową. Reformy, które miały za zadanie zlikwidować inflacje, doprowadziły do spadku popytu i ograniczenia produkcji. Dramatycznie zmieniła się sytuacja na krajowym rynku pracy, gdzie nadmierny popyt na pracę, który występował w gospodarce planowej, został zastąpiony przez zjawisko przeciwne – przez nadmierną podaż pracy. W ten sposób pojawiło się w Polsce zjawisko masowego bezrobocia. T. Borkowski zauważa, iż „ ... zmieniające się propozycje zatrudnienia w różnych działach gospodarki oraz spadek popytu na prace stanowiły widoczne oznaki zmian na rynku pracy. Największą zmianą było jednak pojawienie się masowego bezrobocia.”8 Sądzono, iż bezrobocie będzie miało niewielkie rozmiary, będzie eliminować z zakładów nadmiar siły roboczej, zmusi ludzi do lepszej pracy, większej wydajności i dyscypliny pracy. „ Kiedy podejmowano 1989r. proces transformacji ustrojowej zakładano pojawienie się bezrobocia, lecz miało ono być konsekwencją przekształceń strukturalnych, racjonalizacji zatrudnienia i eliminacji zatrudnienia nadmiernego oraz miało sprzyjać efektywności gospodarowania i podniesienia konkurencyjności polskiej gospodarki”9. Ponieważ bezrobocie jest jednym z nieodłącznych elementów każdej, gospodarki wolnorynkowej, toteż pojawienie się ludzi bezrobotnych w skutek restrukturyzacji gospodarki, ekonomiści potraktują jako coś normalnego. Jednak rozmiary bezrobocia zaskoczyły prawie wszystkich. Lawinowe narastanie liczby bezrobotnych zaskoczyło nie tylko ludzi, ale i władzę. Nikt w Polsce nie był bowiem na to przygotowany do masowego bezrobocia, brak było doświadczeń, jak walczyć z tym zjawiskiem, brak było wzorów postępowania, brakowało gotowych wypracowanych i sprawdzonych w kraju wzorów radzenia sobie ze zjawiskiem bezrobocia, do których można byłoby nawiązać. Trafnie ujęła to J. Reszke pisząc: „ Charakterystyczne dla polskiego bezrobocia była jego nowość, nagłość pojawiania się, kontrast z okresem minionym i wielka dynamika (...) w pośpiech uchwalano pierwszą dotyczącą go ustawę i organizowano urzędy pracy”10.
Poszczególni autorzy wymieniają kilka różnych przyczyn powstawania bezrobocia w Polsce. Poniżej przedstawię przyczyny bezrobocia według A. Bańki, J. Reszke, E. Kundery oraz K. Monek.
A. Bańka stwierdza, że do powstania bezrobocia doprowadził zespół zmiennych – splot przyczyn, procesów i skutków, przyczyny to:
- uwarunkowania kulturowe wewnętrzne tj. wypalanie się kolektywistycznego modelu kultury i dynamizacja kultury indywidualistycznej;
- zewnętrzne, czyli kontakt i współzawodnictwo z systemem kultury opartej na indywidualizmie;
- uwarunkowanie psychologiczne, czyli osobowościowe wyznaczniki, które w przypadku polski oznaczają naturalną skłonność do indywidualizmu;11
A. Bańka stwierdza, że te wyznaczniki spowodowały uruchomienie kilku procesów: ekonomicznej modernizacji( czego przejawem jest reforma gospodarczej, psychologicznej akulturacji- czyli nakładania się i łączenia się kultur ( czego przejawem jest proces dopasowywania się do standardów EWG ) oraz procesy psychologicznej asymilacji czyli dostosowywania się przez jednostkę do zmieniających się okoliczności( czego jednostkę do zmieniających się okoliczności - czego przejawem jest m.in. zmiana stosunku do pracy i nie pracy). Natomiast konsekwencje tych uwidaczniają się na dwóch poziomach:
- społecznym – w postaci konkretnych zmian ekonomicznych, własnościowych, ustrojowych
- indywidualnych- w postaci zmian poznawczych, emocjonalnych behawioralnych
I. Reszke na przyczynę bezrobocia wskazuje na:12
,, przekształcenie całego systemu gospodarczego i różnicowanie się rynku pracy oraz nałożenie się nowych stosunków, rynkowych na starą strukturę gospodarczą i rządzące w nie mechanizmy.” Ponadto podaje się do wzrostu bezrobocia.
- ,,- zahamowanie eksportu do krajów byłej RWPG( Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej)
- konkurencja importowanych dóbr zmniejszająca popyt na towary krajowe
- różnego rodzaju przeszkody uniemożliwiające szybkie przystosowanie się państwowych warunków
- wyż demograficzny- liczniejsze roczniki młodzieży wchodziły na rynek pracy i wzrosła liczba ludności w wieku produkcyjnym.
Podobne przyczyny powstania bezrobocia w Polsce podaje E. Kundera: 13
- rozpad RWPG
- załamanie się handlu z byłym Związkiem Radzieckim
- przejście na rozliczenia dolarowe między krajami Europy wschodniej i Środkowej
- upadek sektora militarnego
- uwolnienie cen, liberalizacja handlu zagranicznego
- przestarzały majątek produkcyjny, nieodpowiednia struktura kwalifikacji, przyrosty zatrudnienia- przyczyna miejskiej konkurencyjności produkcji.
Natomiast K. Mlonek uważa, iż bezrobocie było następstwem kilku czynników:
- demograficznych- od początku lat dziewięćdziesiątych zanotowano w Polsce wzrost liczby ludności w wieku produkcyjnym, który był odzwierciedleniem wyżu demograficznego, zasobów siły roboczej;
- ekonomicznych- głównym źródłem bezrobocia w początkowym okresie transformacji w Polsce była głęboka recesja gospodarcza, którą pogłębiły kryzys z lat 1989- 1991- skutki to spadek popytu na prace, a w konsekwencji spadek liczby pracujących;
- społeczno-prawnych- do wzrostu bezrobocia na początku transformacji przyczyniły się dwa akty prawne podjęte w końcu 1989r.: ustawa o szczególnym trybie zwalniania pracowników z przyczyn dotyczących zakładów pracy oraz ustawa o zatrudnieniu; pierwsza z nich umożliwia redukcję zatrudnienia w trybie zwolnień grupowych, co spowodowało dynamiczny przyrost bezrobocia podobnie jak druga ustawa, którą zamiast aktywnych metod przeciwdziałania bezrobociu zdominowały postanowienia osłonowo-socjalne- w praktyce zasiłki wypłacono wszystkim bezrobotnym, niezależnie od powodów, poszukujące pracy.14
Jak wynika z powyższego, bezrobocie nie jest następstwem jednego, ale wielu czynników. Każdy z przedstawionych powyżej autorów wymienia kilka przyczyn powstania bezrobocia w Polsce, ale można stwierdzić, iż w głównej mierze masowe bezrobocie zapoczątkowane zostało zmianami strukturalnymi i gospodarczymi ustrojowej, a pozostałe przyczyny albo przyczyniły się do dokonania się owej transformacji, albo są jej skutkami.
3.Cechy bezrobocia.
...
gotowce.prace