1

Instrukcja BHP

Alarm człowiek za burtą

Udzielanie pierwszej pomocy tonącemu

Wiadomości z prawa wodnego

a.               Mały statek to jednostka pływająca która posiada długość kadłuba mniejszą niż 15metrów.

b.              Krótki dźwięk trwa około: jednej sekundy.

c.               Seria bardzo krótkich dźwięków oznacza serię: przynajmniej sześciu dźwięków.

d.              Noc oznacza okres od: zachodu do wschodu słońca.

e.               Wypadek żeglugowy oznacza: zdarzenie związane z ruchem lub postojem statków wskutek którego nastąpiła śmierć lub trwała utrata zdrowia człowieka albo uszkodzenia mienia lub poważne zakłócenie ruchu. 

f.               Będąc w pobliżu miejsca wypadku prowadzący jednostka pływająca zobowiązana jest udzielić pomocy przy zachowani bezpieczeństwa własnej załogi.

g.              Zataczanie kręgów flagą lub światłem oznacza: wzywam pomocy.

h.              Seria bardzo krótkich dźwięków oznacza: niebezpieczeństwo zderzenia.

i.                Seria podwójnych krótkich dźwięków oznacza: człowiek za burtą.

Człowiek za burtą

a.               Nie panikuj. 

b.              Ktoś z załogi cały czas śledzi wzrokiem osobę w wodzie.

c.               Rzucacie koło ratunkowe w pobliże człowieka w wodzie, ale nie na niego (zwykle koło ratunkowe jest przygotowane, przywiązane długą liną do łodzi).

d.              Kapitan prowadzi łódź zbliżając się do człowieka, unikając zagrożenia jego życiu. Silnik musi znajdować się jak najdalej od niego, a łódź powinna być ustawiona pod prąd, aby nie posuwała się naprzód.

e.               Zmniejszenie prędkości nie jest konieczne, ale zwiększa bezpieczeństwo.

f.               Kapitan zatrzymuje silnik

Alarm "człowiek za burtą"

1.              Alarm "człowiek za burtą" ogłasza okrzykiem żeglarz, który pierwszy zauważył za burtą człowieka wymagającego pomocy. Zobowiązany jest rzucić tonącemu koło ratunkowe z pławką świetlną i do chwili zluzowania przez innego obserwatora lub wyłowienia rozbitka obserwować go na morzu, wskazywać jego położenie oraz głośno informować o jego zachowaniu i odległości od statku.

2.              Manewr "człowiek za burtą" przeprowadza kapitan. Po wyrzuceniu środków ratunkowych zaczyna manewr zmiany kursu o 2700 (tzw. pętla Butakowa, w sprzyjających warunkach może to być także metoda poszukiwań) lub poprzez zacieśniającą się cyrkulację z holowanym za rufą kołem na lince dł. ok. 50m. Człowiek zostanie wtedy "zagarnięty" przez linę lub ją uchwyci, a w końcu zostanie przyciągnięty do burty.

3.              Podjęcie ratowanego na pokład powinno odbywać się na burcie zawietrznej, z niewielką prędkością (ok. 0,5-1w), przy niepracującej śrubie napędowej. Podjęcie człowieka może mieć miejsce na rufie o ile posiadamy tam drabinkę, kokpit otwarty czy stopień powyżej wodnicy.

4.              Jeśli rozbitek jest bardzo osłabiony może okazać się konieczne wysłanie mu na pomoc ratownika, który powinien być ubrany w kapok, pasy bezpieczeństwa i połączony z motorówką co najmniej dwoma linami asekuracyjnymi.

Mechanizmy anatomopatologiczne tonięcia

1.              W zasadzie należy przyjąć dwie przyczyny śmierci w utonięciu. Pierwsza ma charakter odruchowy, a druga mechaniczny. Z mechanizmem odruchowym mamy do czynienia w 10-15 proc. przypadków. U tych zmarłych nie stwierdza się zmian chorobowych w narządach. Zgon jest przyczyną zaburzeń czynnościowych, najprawdopodobniej w wyniku skurczu górnego odcinka dróg oddechowych.

2.              W 85-90% przypadków mamy do czynienia z przepełnieniem dróg oddechowych wodą. Tonący wciąga do płuc tym więcej wody, im głębiej oddycha pod wodą. Zachowanie się wody w drogach oddechowych jest uzależnione od zawartości w niej elektrolitów (roztworów soli, zasad i kwasów). Woda słodka zawiera mało elektrolitów i szybko ulega przemieszczeniu do krwi, w której jest dużo elektrolitów. Ten ruch płynów w ustroju prowadzi do wypełnienia naczyń krwionośnych, znacznego podwyższenia ciśnienia krwi i zatrzymania pracy serca. Wystarczy na to 2-5 minut.

3.              W czasie tonięcia w wodzie morskiej, mamy do czynienia z nieco innym mechanizmem. Następuje wtedy krążenie płynów tlenkowych w kierunku wnętrza pęcherzyków płucnych, część płynna krwi trafia do pęcherzyków, a sama krew ulega zagęszczeniu. Do światła pęcherzyków wnikają również białka krwi, które po zmieszaniu z powietrzem i przedostającą się z zewnątrz wodą tworzą pianę.

4.              W zależności od mechanizmu śmierci – wygląd topielców jest różny. W wypadku śmierci na tle odruchowym skóra i błony śluzowe są blade. Z ust i nosa wydobywa się pienisty płyn. Zmarłych tych nazywa się „topielcami białymi".

5.              W razie zalania dróg oddechowych wodą, skóra i błony śluzowe są sine. Żyły szyjne są zwykle przepełnione. Ciało sprawia wrażenie obrzękłego. Zmarli noszą nazwę „topielców sinych".

Udzielanie pomocy tonącemu

1.              Obowiązkiem każdego człowieka jest niesienie pomocy tonącemu, reagowanie na każde wołanie o ratunek i na ruchy świadczące o wzywaniu pomocy.

2.              Bezpośrednie udzielanie pomocy tonącemu wymaga wielu umiejętności. Trzeba dobrze pływać, nurkować, sprawnie posługiwać się sprzętem ratunkowym i znać zasady udzielania tonącemu pomocy w wodzie i na brzegu.

3.              Umiejętność zastosowania różnych sposobów ratowania jest konieczna tak ze względu na osobiste bezpieczeństwo ratującego, jak i ze względu na tonącego. W większości przypadków tonący zachowuje się agresywnie, wpada w panikę, traci przytomność umysłu itp., co nie tylko utrudnia jego ratowanie, ale także przede wszystkim stwarza w wodzie dalej od brzegu duże niebezpieczeństwo dla ratującego. Przez nieumiejętne ratowanie można tonącemu wyrządzić krzywdę lub przyczynić się do jego śmierci.

4.              Ratowanie jest uzależnione od tego, czy tonący jest przytomny, czy znajduje się w stanie poważnych zaburzeń podstawowych czynności życiowych, a nawet śmierci klinicznej, która następuje po 3-4 minutach od zatrzymania oddychania i krążenia krwi.

5.              Gdy chory jest przytomny, należy go uspokoić i ogrzać. Najpierw zdejmuje się mokrą odzież, wyciera chorego, przebiera w suchą bieliznę i suchą odzież, względnie owija kocem. Następnie podaje się środki rozgrzewające, jak np. ciepłą herbatę lub kawę, oraz leki uspokajające – preparaty bromowe, krople walerianowe itp. Chorzy tacy nie wymagają umieszczenia w szpitalu.

6.              Jeżeli chory jest nieprzytomny, ale ma zachowane tętno i oddychanie, wykonuje się oddychanie wspomagane, usuwa się płyn z dróg oddechowych. Nieprzytomnym nie podaje się płynów doustnie, aby uniknąć zakrztuszenia się i uduszenia. Aby zastosować oddychanie wspomagane, układa się chorego na tzw. noszach wahadłowych, które umieszcza się w połowie długości na podpórce o wysokości 1,20 mi szerokości 1 m. Dzięki temu można rytmicznie unosić mu raz głowę, raz nogi. Tego rodzaju kołysanie wspomaga oddychanie dzięki przemieszczeniu narządów jamy brzusznej oraz wywieraniu ucisku bądź rozluźnieniu przepony. Wdech i wydech ulega wówczas pogłębieniu. W czasie opuszczania głowy następuje samoistne wypływanie wody z dróg oddechowych. W celu po­budzenia oddychania można podawać amoniak na wacie. W ciężkich przypadkach nieodzowna jest pomoc lekarska, w celu wstrzyknięcia środków pobudzających krążenie i oddychanie oraz zapobiegania zachłyśnięciu się wodą.

7.              Najwięcej uwagi wymagają stany znacznych zaburzeń oddychania i krążenia, śmierci klinicznej i pozornej, czyli sprolongowanej klinicznej, trwającej 5-10 minut. Współczesna reanimacja wymaga zestawu instrumentów, takich jak rurki ustno-gardłowe, aparaty ręczne do odsysania wydzieliny i wody z dróg oddechowych, aparaty ręczne do sztucznego oddychania i elektrycznego pobudzania akcji serca przez powłoki ciała.

8.              Niezależnie od tego należy sobie zdać sprawę z bardzo dużego znaczenia tzw. reanimacji bez przyrządowej w ramach pierwszej pomocy, tzn. ułożenia zapewniającego drożność dróg oddechowych, sztucznego oddychania metodą „usta-usta" lub „usta-nos" oraz zewnętrznego masażu serca. Ożywienie w sposób specjalistyczny zapewniają karetki reanimacyjne, względnie wypadkowe pogotowia ratunkowego oraz punkty pomocy medycznej dla tonących i oddziały szpitalne intensywnej terapii, jeżeli pierwsza pomoc przywróciła zasadnicze czynności życiowe.

Zasady udzielania pomocy tonącemu:

1.              Szybkie zorientowanie się w sytuacji, włączenie do akcji ratunkowej innych, znajdujących się w pobliżu osób, przyniesienia przedmiotów, które mogą służyć jako sprzęt lub przybory ratunkowe, czy też zażądanie pomocy w akcji ratunkowej z brzegu lub łodzi, a nawet skłonienie umiejących pływać do towarzyszenia i pomagania podczas ratowania bezpośrednio w wodzie.

2.              Rozsądne postępowanie, ograniczające do minimum niebezpieczeństwo, w jaki sposób najszybciej i najskuteczniej przyjść tonącemu z pomocą, uwzględniające przede wszystkim najłatwiejsze i najbezpieczniejsze formy ratowania, tzn.:

a.               z brzegu,

b.              z łodzi,

c.               bezpośrednio z wody.

Udzielanie pomocy z brzegu

1.              Jeżeli wypadek tonięcia zdarzył się blisko brzegu, a tonący nie stracił jeszcze przytomności, udzielić mu pomocy może każdy, niezależnie od tego, czy umie pływać, czy nie. Ratujący, nie skacząc do wody, kładzie się na brzegu, podaje tonącemu jakiś przedmiot, np. kij, żerdź, wiosło, którym przyciągnie go do brzegu. Bezpieczniej jest to zrobić przy pomocy drugiej osoby (rys. 1).

Rys. 1. Udzielanie tonącemu pomocy z brzegu przez podanie tyczki

2.              Gdy ratujący nie ma przy sobie żadnego dłuższego przedmiotu, też kładzie się na brzegu czy pomoście i podając tonącemu rękę, przyciąga go do brzegu. Wskazana jest także pomoc drugiej ratującej osoby.

3.              Jeżeli posiadane przedmioty są za krótkie lub wypadek zdarzył się, dalej od brzegu, ratujący rzuca na wodę np. żerdź, wiosło, piłkę, koło ratunkowe i w ten sposób zabezpiecza ratowanego przed utonięciem, zanim nie zorganizuje skuteczniejszej pomocy.

4.              W podobny sposób postępuje się w przypadkach masowego tonięcia. Rzuca się do wody jak najwięcej pływających przedmiotów.

5.              Ratować należy najpierw tych, którzy znajdują się najbliżej brzegu, ponieważ osoby te widząc, że pomoc nadchodzi nie dla nich, będą przeszkadzać ratującemu, chwytać go i wciągać za sobą pod wodę.

6.              Skuteczną i bezpieczną formą udzielania pomocy jest rzucenie tonącemu linki, rzutki lub koła ratunkowego na lince, za pomocą których można łatwo przyciągnąć go do brzegu (rys. 2).

Rys. 2. Udzielanie tonącemu pomocy z brzegu przez rzucenie linki

7.              Przy rzucaniu wyżej wymienionych przyborów ratunkowych trzeba uważać, by nie uderzyć nimi tonącego, a zarazem trafić tak, by upadły blisko niego, umożliwiając mu ich uchwycenie. Podczas rzucania należy także pilnować, by drugi koniec linki nie wpadł do wody.

8.              Woda bieżąca (rzeka) szybciej niesie rzutkę lub koło ratunkowe niż człowieka. Trzeba więc rzucić te przybory kilka metrów powyżej niego, tak aby prąd zniósł je do wysokości ratowanego. Rzut będzie precyzyjny, jeżeli rzutka lub koło upadnie nie tylko powyżej ratowanego, ale również na jego linii. Ratujący może wtedy łatwo skierować linką rzutkę (koło) do ratowanego, zapobiegając ewentualnemu rozminięciu się i konieczności ponownego rzucania. Ta ostatnia uwaga dotyczy także rzucania rzutki lub koła ratunkowego na wodach stojących. 

9.              Skuteczną i bezpieczną formą ratowania jest dopłynięcie do ratowanego będąc zabezpieczonym linką. Wskazane jest również wykorzystanie nietonącego przedmiotu, który ułatwia osobie ratującej i ratowanej utrzymanie się na powierzchni wody podczas przyciągania do brzegu. Ta forma, jak również przedstawiona na rysunku 3, stosowana jest przez wyszkolonych ratowników. Jeden z ratujących wchodzi do wody, a pozostali trzymają linkę, którą ratownik jest obwiązany. Gdy zaczyna on płynąć w kierunku tonącego, pozostali unoszą linkę wysoko nad swoje głowy, by w ten sposób ułatwić mu poruszanie się w wodzie. Sami przesuwają się do wody, ale najwyżej na głębokość sięgającą do klatki piersiowej. Po uchwyceniu przez ratownika osoby ratowanej, najlepiej pod ramiona, rozpoczynają szybkie przyciąganie ich do brzegu.

Rys. 3. Udzielanie tonącemu pomocy z brzegu po zabezpieczeniu ratującego linką

Udzielanie pomocy z jednostki pływającej

1.              Jest to najskuteczniejszy i najbezpieczniejszy sposób udzielania pomocy tonącemu w każdym przypadku tonięcia: blisko brzegu, nieco dalej, a szczególnie – daleko od brzegu. Wykorzystuje się go zawsze, gdy tylko istnieje taka możliwość. Posługiwanie się łodzią zapewnia, oprócz większego bezpieczeństwa ratującego, lepsze warunki obserwacji tonącego, większą prędkość dopłynięcia do niego i skuteczniejszą pomoc.

2.              Akcja ratunkowa przy użyciu łodzi składa się z trzech etapów:

a.               dopłynięcia do tonącego,

b.              wciągnięcia ratowanego do łodzi,

c.               udzielenia pierwszej pomocy.

Dopływanie do tonącego

1.              Z chwilą zauważenia osoby tonącej należy bezzwłocznie przystąpić do akcji ratunkowej, gdyż szybkość w dużym stopniu decyduje o jej skuteczności.

2.              Wykorzystując prąd wody i siłę wiatru, wiosłujemy jak najszybciej i dopływamy do tonącego najkrótszą drogą.

3.              W pobliżu tonącego należy zmniejszyć prędkość i dopływać bardzo ostrożnie, by nie uderzyć go wiosłem, dziobem czy burtą, co w dużym stopniu może utrudnić lub nawet zniweczyć dalszą akcję ratunkową.

4.              W odległości około 5-10 m przed tonącym, w zależności od siły wiatru i własnych umiejętności manewrowania łodzią, trzeba obrócić ją rufą do tonącego i zbliżać się ostrożnie.

5.              Przy silnym wietrze i wysokiej fali dopływa się do tonącego od jego zawietrznej strony, gdyż będzie on znoszony na rufę łodzi. Podobnie postępuje się przy dopływaniu łodzią motorową lub większą wiosłową.

6.              Jeżeli tonący nie stracił jeszcze przytomności i reaguje na nasze polecenia, rzucamy mu koło ratunkowe lub inny nietonący przedmiot, dopływamy bliżej, podajemy wiosło i przyciągamy tonącego do łodzi.

Wciąganie ratowanego do łodzi

1.              Po dopłynięciu łodzią wiosłową do tonącego przystępujemy do wciągania go na pokład. Jeżeli tonący jest jeszcze przytomny i reaguje na polecenia, podajemy mu wiosło, linkę, rzutkę, koło ratunkowe itp., przyciągamy do łodzi, pozwalamy uchwycić się rufy i następnie pomagamy mu wejść na łódź.

2.              Gdy ratowany jest nieprzytomny lub nie reaguje na polecenia i nie jest w stanie chwycić podanych mu przedmiotów, trzeba wyciągnąć go z wody przez bezpośredni kontakt z nim.

3.            &#x...