gajda.doc

Magda Gajda

ŻACHWY (Phallusia mammillata):

Jest otwarty. Między żołądkiem a jamą około skrzelową znajduje się serce, z którego wychodzą dwa krótkie naczynia – tętnica skrzelowa i jelitowa. Krew z naczyń tych wylewa się do zatok będących pozostałościami pierwotnej jamy ciała. Serce tłoczy krew raz w jedną, raz w drugą stronę.

MINOG (minog rzeczny Lampetra fluviatilis):

Jest zamknięty i przypomina układ krwionośny lancetnika. Przez serce przepływa wyłącznie krew żylna, nie zawierająca tlenu. Krew z zatoki żylnej przechodzi do przedsionka, potem do komory, a następnie do stożka tętniczego, od którego odchodzi rozdwajająca się aorta brzuszna. Od obu jej gałęzi odchodzi 8 tętnic skrzelowych. Tętnicami tymi krew płynie do worków skrzelowych. Utlenowana krew w workach skrzelowych zbierana jest przez tętnice skrzelowe odprowadzające, które uchodzą do parzystych korzeni aorty. Dają one 2 tętnice głowowe oraz aortę grzbietową, ciągnącą się ku tyłowi ciała zwierzęcia. Od aorty grzbietowej odchodzą naczynia do narządów wewnętrznych. Krew odtleniona z tylnej części ciała zbiera się w żyle ogonowej, dzielącej się na 2 żyły główne. Wpadają one do zatoki żylnej w pobliżu serca. Krew z jelita zbiera się w żyle wrotnej wątroby. Po przejściu przez wątrobę krew uchodzi do zatoki żylnej. Do niej uchodzą również parzyste żyły główne (jarzmowe górne) prowadzące krew z górnej części głowy i jarzmowe dolne – z dolnej części głowy.

RYBY CHRZĘSTNOSZKIELETOWE (rekinek psi Scylliorhinus canicula):

Przypomina układ krwionośny minoga. Krew odtleniona przepływająca przez serce jest tłoczona jest przez pulsujący stożek tętniczy do aorty brzusznej, która dzieli się na 5 tętnic skrzelowych doprowadzających, łączących się w parzyste korzenie aorty. Dają one tętnice dogłowowe oraz łączą się w aortę grzbietową ciągnącą się do ogona i rozgałęziającą się w naczynia doprowadzające krew do narządów wewnętrznych. Krew z tylnej części ciała zbiera się w żyłę ogonową, dzielącą się na 2 żyły główne tylne. Przechodzą one przez nerki dzieląc się na naczynia włosowate i wytwarzając układ wrotny nerek. Zbierają się znów w żyły główne tylne. Na wysokości serca każda z tych żył łączy się z odpowiadającą sobie żyłą główną przednią (jarzmową górną) biegnącą w części głowowej, w przewód Cuviera. Dwa takie przewody (prawy i lewy) uchodzą do zatoki żylnej. Do przewodów Cuviera wpadają też żyły jarzmowe dolne oraz żyły boczne z płetw parzystych. Do zatoki żylnej wpada także żyła wątrobowa zbierająca krew z jelita i wytwarzająca w swym obiegu układ wrotny.

RYBY KOSTNOSZKIELETOWE (okoń rzeczny Perca fluviatilis):

Za komorą znajduje się silnie zredukowany stożek tętniczy, który przechodzi w aortę , której pierwszy odcinek jest silnie umięśniony i tworzy nabrzmienie tętnicze (opuszkę tętniczą). Krew płynąca przez serce jest odtlenowana. Aorta brzuszna wychodząca z serca daje 4 skrzelowe tętnice doprowadzające. Krew natlenowana w skrzelach zbiera się w 4 tętnicach odprowadzających. Łączą się one w dwa korzenie aorty, które przechodzą w jedną aortę grzbietową. W części przedniej łączą się ze sobą, wytwarzając charakterystyczny dla ryb kostnoszkieletowych zamknięty pierścień tętniczy. Z pierścienia odchodzą ku głowie tętnice głowowe. Od aorty grzbietowej biegną naczynia doprowadzające krew do narządów wewnętrznych.

W tylnej części ciała krew zbiera się w żyle ogonowej, rozdzielającej się na prawą i lewą tylną żyłę główną. Lewa wytwarza w nerce układ wrotny, prawa biegnie bezpośrednio do przewodu Cuviera uchodzącego do zatoki żylnej. Lewa żyła główna po opuszczeniu nerki uchodzi także do odpowiedniego przewodu Cuviera . Okoń nie ma żył bocznych odprowadzających krew z płetw parzystych – naczynia odchodzą bezpośrednio do żył głównych tylnych. Do przewodów Cuviera uchodzą też żyły główne przednie, zbierające krew z głowy. Bezpośrednio do zatoki żylnej wpadają ponadto żyły: wątrobowa (z jelit, tworząca układ wrotny) i szyjna ((prowadzi krew z dolnej części głowy).

PŁAZY (żaba wodna Rana esculenta):

Cechą charakterystyczną jest istnienie dwóch obiegów krwi (małego i dużego).

Zatoka żylna łączy się z prawym przedsionkiem i doprowadza do serca krew żylną. Stożek tętniczy łączy się z komorą i u płazów bezogonowych przedłuża się, tworząc pień tętniczy, który rozdziela się na 3 pary naczyń zwanych łukami tętniczymi. Pierwszy unaczynia głowę, drugi kończyny przednie i tylne oraz narządy wewnętrzne, a trzeci płuca i skórę. Krew natleniona w płucach jest zbierana przez żyły płucne, które doprowadzają ją do lewego przedsionka. Krew z głowy, skóry i kończyn przednich jest zbierana w żyłach jarzmowych, skórnych oraz podobojczykowych, które łączą się następnie w żyły czcze przednie prowadzące krew do zatoki żylnej. Krew z kończyn tylnych oraz tylnego odcinka ciała zbierają żyły udowe i kulszowe, które łącząc się dają żyły nerkowe, tworzące w nerkach układ wrotny. Żyły wychodzące z nerek łączą się tworząc żyłę czczą tylną, która prowadzi krew do zatoki żylnej. Żyły udowe i kulszowe dają nieparzyste odgałęzienie – żyłę brzuszną, która razem z żyłami wrotnymi wątroby zbierajacymi krew z przewodu pokarmowego tworzy układ wrotny wątroby. Z wątroby krew wpływa do żyły czczej tylnej.

GADY (jaszczurka zwinka Lacerta agilis):

Z prawej części komory (zawierającej krew odtlenowaną) odchodzi tętnica płucna dzieląca się na prawą i lewą. Z lewej części komory (zawierającej krew natlenowaną) odchodzi prawy łuk aorty, zaginający się wokół przełyku do tyłu. Ze środka komory odchodzi lewy łuk aorty zaginający się ku tyłowi. Zawiera on krew mieszaną. Oba łuki łączą się pod kręgosłupem w nieparzystą aortę grzbietową, podążającą ku tyłowi ciała zwierzęcia. Odchodzą od niej naczynia od narządów wewnętrznych, a sama aorta daje w pobliżu miednicy 2 duże tętnice biodrowe i jako tętnica ogonowa przebiega w ogonie. Prawy łuk aorty daje w swym początkowym biegu, przed zagięciem 2 tętnice szyjne wspólne, które łączą się tzw. Przewodami szyjnymi zarówno z prawym, jak i lewym łukiem aorty. Od tętnic szyjnych wspólnych odchodzą właściwe tętnice szyjne. Z prawego łuku aorty odchodzi wspólna tętnica podobojczykowa, rozdzielająca się na dwie i unaczyniająca kończyny przednie.

Prawa i lewa żyła płucna, prowadzące krew natlenowaną, otwierają się do lewego przedsionka serca (stąd do lewej części komory). Krew z ogona zbiera się w żyle ogonowej, która dzieli się na 2 żyły miednicowe. Dochodzą do nich żyły biegnące z tylnych kończyn. Żyły miednicowe oddają parę żył wrotnych nerek, a same łączą się w pojedynczą żyłę brzuszną. Żyła ta przyjmuje szereg naczyń z narządów wewnętrznych, dochodzi do wątroby, rozdzielając się na układ wrotny. Układ ten tworzy także żyła wątrobowa, zbierająca krew z jelit. Naczynia po opuszczeniu nerek zbierają się w nieparzystą żyłę czczą tylną, uchodzącą do zatoki żylnej. Do żyły czczej tylnej wpada też żyła wątrobowa. Z głowy odprowadzają krew żyły szyjne, które łącząc się z żyłami podobojczykowymi  tworzą dwie żyły czcze przednie i uchodzą do zatoki żylnej. Zatoka żylna łączy się z prawym przedsionkiem serca.

PTAKI (gołąb Coluba livia):

Charakteryzuje się całkowitym rozdzieleniem krwi natlenowanej i odtlenowanej.

Z lewej komory serca wybiega prawy łuk aorty (u ptaków zanikają wszystkie łuki tętnicze poza prawym łukiem aorty i ostatniej pary, z której pochodzą tętnice płucne). Od prawego łuku aorty odchodzą wielkie parzyste tętnice bezimienne, dzielące się na tętnice głowowe, piersiowe i ramieniowe (podobojczykowe). Sam łuk aorty zakręca do tyłu, biegnąc wzdłuż kręgosłupa jako tętnica grzbietowa. Daje ona odgałęzienia do narządów wewnętrznych i dzieli się na duże tętnice biodrowe i pośladkowe. Krew żylna z tylnej części ciała zbiera się w niewielkiej żyle ogonowej, rozpadające się na 2 żyły wrotne nerek. Niecała jednak krew przechodzi przez naczynia włosowate. Część jej biegnie przez miąższ nerek specjalnymi naczyniami, które połączywszy się z żyłami udowymi, odprowadzającymi krew z nóg, tworzą parzyste żyły udowe. Łączą się one następnie w nieparzystą żyłę czczą tylną, która biegnie w kierunku serca. Żyła ogonowa zanim podzieli się na żyły wrotne nerek, oddziela od siebie żyłę ogonowo – kreskową, która łączy się z żyłą nadjelitową (prowadzą krew z narządów wewnętrznych), dając żyłę wrotną wątroby. Po przejściu przez wątrobę żyłami wątrobowymi krew wpada do żyły czczej tylnej, która uchodzi do prawego przedsionka serca. Tu również uchodzi para żył czczych przednich, które powstają dzięki połączeniu się żył podobojczykowych, piersiowych i jarzmowych, prowadzących krew odtlenowaną ze skrzydeł, piersi i głowy. Krew z prawego przedsionka serca dostaje się do prawej komory, a stąd wspólnym pniem, rozgałęziającym się na 2 tętnice płucne, przepływa do płuc. Tam utlenia się i żyłami płucnymi wraca do lewego przedsionka serca.