haduch.docx

Mateusz Haduch

Zatoka żylna (sinus venosus) – tylny pęcherzyk serca, otrzymuje krew z całego ciała wlewaną z obu boków przez dwa przewody Cuviera (ductus Cuvieri) i od tyłu przez żyłę wątrobową (vena hepatica). Zatoka przekazuje zawartość swoją do przedsionka (atrium) otworem umieszczonym w jego tylnej ścianie.

Ewolucja zatoki żylnej u kręgowców:

Bezżuchwowce:

- zatoko żylna otwiera się do przedsionka od nie od tyłu lecz od spodu

Ryby:

- model budowy nie odbiega od przedstawionego w definicji

- zatoka żylna może być mniej lub bardziej wyciągnięta na boki

- u latimerii do zatoki żylnej otwiera się poza typowymi dla ryb żyłami także żyła płucna, która odchodzi od uwstecznionych parzystych płuc

- u dwudysznych dobrze rozwinięta zatoka żylna otwiera się do  prawej części przedsionka, natomiast żyła płucna do jego lewej części; odległość pomiędzy dwoma ujściami stwarza możliwość oddzielenia krwi żylnej od tętniczej (o stopniu tego rozdziału decyduje przegroda serca w postaci wysokiego fałdu łącznotkankowego)

Płazy:

- zatoka żylna przeszła zdecydowanie na prawą stronę przedsionka i straciła na rozmiarach (wypływ dwu ewolucyjnych  tendencji: do podziału pomiędzy prawym sercem żylnym a lewym tętniczym oraz zaniku zatoki żylnej i stożka tętniczego jako samodzielnych pęcherzyków)

- u bezogonowych zatoka żylna proporcjonalnie mniejsza spoczywa na grzbiecie obu głównych odcinków serca

Gady:

-zatoka żylna ulega postępującej redukcji

Ptaki:

- resztka zatoki żylnej zostaje stopniowo wciągnięta w prawy przedsionek (jako samodzielny pęcherzyk występuje jedynie u strusi, rei i kazuarów)

Ssaki:

- zatoka żylna w całości tkwi w ścianie przedsionka

Ze względu na rodzaj stymulacji serca dzielimy na miogenne oraz nerogenne:

Mięczaki:

U mięczaków występuje serce miogenne. Oznacza to, że mięsień sercowy kurczy się spontanicznie, również po kompletnym odizolowaniu go od aparatu nerwowego. Jest więc od niego zależny.  U mięczaków brak ośrodka inicjującego skurcz, a właściwość tę ma każda okolica serca. System nerwowy reguluje jednak intensywność pracy serca na drodze neurosekrecji. Acetylocholina ma działanie hamujące a serotonina pobudzające. Ponadto u ślimaków i głowonogów w sercu znajdują się komórki nerwowe modyfikujące rytm jego pracy.

Stawonogi:

U stawonogów spotykamy zarówno serca miogenne, które uważane są za bardziej pierwotne, jak i nerogenne, mające własny węzeł nerwowy. U raka składa się on z  pięciu dużych neuronów motorycznych i czterech małych, warunkujących spoczynek serca. Neurony spoczynkowe pracują spontanicznie, a motoryczne są od nich uzależnione. Serce pozbawione operacyjnie małych neuronów w ogóle nie pracuje. Włókna nerwowe regulujące natężenie pracy serca, wybiegają z centralnego systemu nerwowego. Wykształcenie serca neurogennego jest cechą postępowa owadów i skorupiaków.

Kręgowce:

Serca wszystkich kręgowców są miogenne. W sercu dojrzałych osobników niektóre okolice mają zdolność do samoczynnego skurczu. Stanowią one ośrodki automatycznie wyzwalające  skurcze całego serca. Intensywność pracy serca podlega jednak regulacji nerwowej: nerw błędny dziaął hamująco a współczulny pobudzająco.