Nitroceluloza.pdf

Nitroceluloza, czyli wybuchowa wata.

Nitroceluloza – mieszanina estrów celulozy i kwasu azotowego(V) – azotanów(V)

celulozy, jej ogólny wzór sumaryczny to: [C6H7O2(ONO2)3]n. Do każdej reszty

glukozowej dołączone są grupy –NO2 (od jednej do trzech, w zależności od stopnia

znitrowania), pochodzące od kwasu azotowego. Maksymalna zawartość azotu w

nitrocelulozie wynosi teoretycznie 14,14% (w praktyce zwykle mniej). Jest

substancją łatwopalną oraz wybuchową.

Odkryto ją w 1845 roku

Pewnego dnia skromny aptekarz z miasteczka Valognes we Francji, Teodor Julian

Pelouze, zauważył dziwne zjawisko. Wata zwilżona kwasem azotowym, przemyta

w wodzie i starannie wysuszona nie zmieniała wyglądu, natomiast stawała się

ciałem o zupełnie innych własnościach. Mianowicie: gdy Pelouze przytknął do

kawałka takiej waty rozżarzony węgielek, spłonęła w okamgnieniu, nie wydając

przy tym swędu i nie pozostawiając popiołu. Aptekarz nie mógł sobie

wytłumaczyć, co zaszło. Nie podejrzewał też, że przypadkowe odkrycie

zrewolucjonizuje w przyszłości technikę fabrykacji materiałów wybuchowych.

Stawszy się uczniem Gay-Lussaca, zwierzył się przed mistrzem ze swych

obserwacji, ale i ten nie wiedział, czemu należałoby przypisać niezrozumiałe

zjawisko.

Wiele lat minęło, nim chemicy poznali wreszcie niezwykłe własności

nitrocelulozy. Żmudne badania pozwoliły ustalić, że wybucha gwałtownie w

zamkniętej przestrzeni, wydzielając gazy, przewyższające pod względem

zajmowanej przestrzeni 760 razy objętość ładunku. Zrozumiano wreszcie

niesłychaną doniosłość odkrycia.

Nitrocelulozę otrzymuje się poprzez estryfikację bawełny (składającej się głównie

z celulozy) mieszaniną nitrującą. Czasami bawełnę zastępuje się oczyszczoną

celulozą drzewną (tzw. celulozą uszlachetnioną).

Sucha nitroceluloza zawierająca więcej niż 10% azotu jest substancją wybuchową,

wykorzystywaną do produkcji bawełny strzelniczej i kolodionowej. Poza tym

nitrocelulozę wykorzystuje się do produkcji lakierów, emalii i klejów

nitrocelulozowych, celuloidu, sztucznej skóry i in.

„Naokoło Świata”, nr 32 z 1926 roku