ewol.odt

·   Herbert Spencer (1820-1903), Edward Burrnett Tylor (1832-1917), Lewis Henry Morgan (1818-1881), John Jakob Bachofen (1815-1887), Adolf Bastian (1826-1905), John Ferguson McLennan (1827-1881), John Lubbock (1834-1913), William Robertson Smith (1846-1894), James George Frazer (1854-1941), Edvard Alexander Wastermarck (1862-1939);

·   ewolucjoniści byli pozytywistami – jedność świata i wiedzy o nim, metoda pozytywna;

·   ludzki świat podlega przyrodniczym prawom, nie zaś przypadkom;

·   szczególną wagę przykładali do wykrywania zależności genetycznych, mniemając, że wyjaśnić zjawisko to przede wszystkim wskazać jego genezę;

·   mimo nieustannych zmian w świecie są pewne cechy trwałe – niezmienna w pewnych granicach ludzka natura;

·   tym co wymaga wyjaśnienie nie jest sam fakt ewolucji, ile to, że w dziejach zdarzają się sporadyczne okresy bezruchu i zastoju, zmiana jest wszechobecna;

·   zmiana w jakiejkolwiek dziedzinie społecznej pociąga za sobą zmiany we wszystkich innych stając się zmianą globalną;

·   zmiana jest zmianą ukierunkowaną i tożsamą z postępem, nie wykluczali możliwości czasowych regresów;

·   wszystkie społeczeństwa podlegają tym samych prawom ewolucji i rozwijają się w tym samym kierunku, ale tempo nie jest równomierne;

·   zmiana społeczna nie ma w normalnych warunkach charakteru gwałtowanego i wyższe szczeble ewolucji oddziela zwykle od niższych wiele szczebli pośrednich;

·   zmiana zachodzi głównie na skutek wewnętrznych potrzeb danego społeczeństwa;

·   metoda porównawcza – obserwacja pewnych zjawisk współczesnych pozwala formułować wnioski odnośnie do zjawisk, które zaszły gdzie indziej dawno temu.

System socjologiczny Spencera

autor m.in. Wstępu do socjologii, A System of Synthetic Philosophy;

·   wyróżnił trzy rodzaje ewolucji: nieorganiczną, organiczną i ponadorganiczną (społeczną);

·   człowiek powoli stawał się zwierzęciem społecznym, był to jednak proces przyrodniczy, przez nikogo nie zaplanowany;

·   głównym czynnikiem powstania społeczeństw był przyrost ludności;

·   instytucje społeczne są tym, dzięki czemu dokonuje się przystosowanie niespołecznego z natury człowieka do – równie naturalnego – współdziałania z innymi ludźmi, które staje się niezbędne w miarę tego, jak ziemia się zaludnia;

·   żadnej z nich nie można traktować jako czegoś co zostało wymyślone i świadomie wprowadzone w życie, zrozumienie i wyjaśnienie ich działania jest niemożliwe bez uwzględnienia ich genezy i przemian jakim uległy, wszystkie są ze sobą powiązane, tworząc jeden system, którego funkcjonowanie zależy od funkcjonowanie wszystkich podsystemów, każda z nich pełni określone i sobie właściwe funkcje;

·   podobieństwa między organizmami biologicznymi a społecznymi:

–    cechuje je wzrost masy;

–    w czasie dokonuje się różnicowanie części i kompilowanie budowy wewnętrznej;

–    w jednych i drugich ma miejsce zróżnicowanie funkcji;

–    poszczególne części są od siebie zależne.

·   różnice:

–    organizmy społeczne nie mają określonego kształtu, określonej formy zewnętrznej;

–    są całościami nieciągłymi, rozproszonymi przestrzennie;

–    różnicowanie funkcji jest ograniczone, gdyż nie wykształca się w nich i nie może wykształcić żaden organ, w którym skupiałaby się świadomość.

–    dzielił społeczeństwa na militarne i industrialne.

Ewolucjonistyczna antropologia społeczna

·   Edward Tylor, autor Cywilizacji pierwotnej;

·   pierwszym krokiem badacza kultury powinno być rozłożenie jej na części i zakwalifikowanie tych elementów do odpowiednich grup;

·   badał ewolucję poszczególnych elementów kultury;

·   Lewis Morgan, autor Społeczeństwa pierwotnego;

·   wprowadził do teorii ewolucji społecznej problematykę rozwoju techniki i gospodarki jako jednej ze zmiennych podstawowych;powiązał sprawę genezy organizacji politycznej ze sprawą rozwoju własności prywatnej;

·   podjął próbę ustalenia korelacji między przemianami różnych rodzajów instytucji;

·   podzielił rozwój cywilizacji na:

–    dzikość (podokres pierwszy – zbieranie owoców i orzechów, drugi – łapanie ryb i ogień, trzeci – łuk i strzała)

–    barbarzyństwo (podokres pierwszy – wyroby z gliny, drugi – oswojenie zwierząt, budownictwo z kamienia, trzeci – narzędzia żelazne)

–    cywilizacja (alfabet fonetyczny i pismo).

9. Psychologizm i psychosocjologia

·   taka orientacja w socjologii która za punkt wyjścia bierze psychiczne cechy jednostki, czyni z nich zmienne, po czym stara się zinterpretować zjawiska społeczne jako ich przejawy lub zjawiska pochodne;

·   Lester Frank Ward (1841-1913), Benjamin Kidd (1858-1916), Alfred Fouilée (1838-1912), Piotr Ławrow (1823-1900), Nikołaj Michajłowski (1842-1904), Zygmunt Balicki (1858-1916), Edward Abramowski (1868-1918);

·   wyjaśnienie procesów społecznych jest możliwe tylko wtedy gdy poznamy trwałą naturę jednostek – ich skłonności, motywy, reakcje, instynkty;

·   sprowadzanie faktów humanistycznych do faktów psychicznych nie oznaczało uznania ich za jakościowo odmienne od faktów badanych przez nauki przyrodnicze;

·   nie był koniecznie antyewolucjonizmem;

·   trzymał się zasad nominalizmu, indywidualizmu metodologicznego;

·   zakładał istnienie cech psychicznych wcześniejszych od wszelkiej interakcji społecznej.