Układ oddeechowy 2.docx

UKŁAD ODDECHOWY

Układ oddechowy składa się z:
○ płuca
○ drogi oddechowe
- odcinek oddechowy (jama nosowa, jama ustna i gardłowa oraz krtań)
- odcinek dolny (tchawica, oskrzela główne i ich rozgałęzienia).

OSKRZELA – wraz z kolejnym rozgałęzieniem:
- maleje średnica oskrzeli;
- rośnie sumaryczna powierzchnia przekroju oskrzeli;
- spada prędkość przepływu powietrza;
- zmienia się:
   ~ grubość ścian oskrzeli; zanika tkanka chrzęstna
   ~ rodzaj nabłonka

Wyróżniamy trzy strefy układu oddechowego:
- strefa przewodząca (powietrze ulega nawilżeniu, ogrzaniu i oczyszczeniu)
- strefa przejściowa (częściowa wymiana gazowa)
- strefa oddechowa (wymiana gazowa zgodnie z gradientem stężeń parcjalnych)
 

Fazy oddychania:
● wdech
● wydech

Wdech to zjawisko czynne.
» wentylacja spokojna (5-10 l/min)
   - przepona
   - mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne
» wentylacja intensywna (50-100 l/min)
   + mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy; mięśnie pochyłe
» wentylacja bardzo intensywna (ponad 100 l/min)
   + mięśnie: karku, czworoboczny, grzbietu.

Siły rozwijane przez mięśnie wdechowe muszą:
- pokonać opory nieelastyczne w drogach oddechowych
- pokonać opory elastyczne płuc i klatki piersiowej
- pokonać opór tarcia tkanek przemieszczających się względem siebie w klatce piersiowej
- zrównoważyć ciężar klatki piersiowej.

Opór elastyczny » wynika z retrakcji płuc

                            Stała tendencja do zapadania się,
                            wynik działania sił dośrodkowych,
                            tzw. sił retrakcji.

Siły retrakcji są związane z:
- napięciem powierzchniowym;
- oporem sprężystym zrębu łącznotkankowego płuc + sprężystość żeber i mięśni międzyżebrowych

                                                                                                  Podatność płuc i klatki piersiowej, zmiana             objętości płuc w następstwie zmiany ciśnienia.

Wydech jest w przeciętnych warunkach zjawiskiem biernym.
Proces spokojnego wydechu zachodzi bez udziału mięśni.
Intensywny wydech to zjawisko czynne. Uruchamiane są:
- mięśnie jamy brzusznej
- mięśnie międzyżebrowe wewnętrzne
- przepona
 

Współczynnik wentylacja / przepływ
VA / Q

W pozycji pionowej ciśnienie śródpęcherzykowe ogranicza przepływ krwi w górnych partiach płuc gdzie ciśnienie krwi w naczyniach oplatających pęcherzyki płucne jest – ze względu na działanie sił grawitacyjnych – bardzo niskie: 3-4 mmHg.

Współczynnik VA/Q

Niedobór przepływu w górnych częściach płuc oraz względny niedobór
wentylacji w partiach dolnych może zaburzyć dyfuzję gazów oddechowych.

Uśredniona wartość dla całych płuc: VA/Q ≡ 0,85
 

Nerwowa i chemiczna regulacja oddechowa:
● nerwowa
    - ośrodkowa: KOPM (ze stałym tonicznym napięciem neuronów wdechowych » pobudzanie wdechowe) oraz ośrodkowe korowe
    - obwodowa: odruchy z receptorów swoistych w układzie oddechowym oraz nieswoistych stref receptorowych.
● chemiczna: zależy przede wszystkim od prężności gazów oddechowych we krwi
    - ośrodkowa: chemodetektory (w płynie mózgowym)
    - obwodowa: chemoreceptory (we krwi)

Regulacja oddychania – KOPM:
- KOPM pełni rolę ośrodkowego generatora wzorca oddechowego
- rytm oddychania powoduje dzięki wzajemnie sprężonym synaptycznie sieciom neuronów o działaniu:
   ~ promującym wdech
   ~ wyłączającym pobudzenie wdechowe
   ~ w szczególnych sytuacjach pobudzających aktywny wydech
● Lokalizacje: pień mózgu
       - rdzeń przedłużony
       - most

Chemodetektory (strefa chemowrażliwa): struktury neuronalne odpowiadające za zmiany prężności pCO2 w płynie mózgowo-rdzeniowym.

Chemoreceptory tętnicze (w kłębkach szyjnych i aortalnych):
- struktury odpowiadające za zmiany w zakresie prężności pO2 (także pCO2 i pH) wysyłające impulsację drogą nerwu językowo-gardłowego i błędnego do NTS kompleksu oddechowego.

Receptory dróg oddechowych i płuc:
- C i J – rozmieszczone w tchawicy
- RAR – przeciwdziałanie zmniejszeniu podatności płuc, odruchy obronne, pobudzanie aktywności wdechowej
- SAR
 

Odruchy obronne:
- skurcz krtani (bezdech)
- skurcz oskrzeli
- kaszel
- kichnięcie
- hiperwentylacja
- odruch trzewno-somatyczny z receptorów J prowadzący do zahamowania motoneuronów rdzeniowych aż do zaprzestania wysiłku fizycznego
- zwiększenie produkcji śluzu
 

SPIROMETRIA
Spirometria statystyczna: wartości parametrów zależą od:
- płci
- wieku
- wzrostu

Spirometria to pomiar funkcji płuc, w szczególności pomiaru ilości (objętości) i/lub prędkości przepływu powietrza.