Poradnik_Materiały niebezpieczne wg. ADR.doc

Materiały niebezpieczne według przepisów ADR

Materiałem niebezpiecznym nazywamy materiał, który ze względu na swoje właściwości chemiczne, fizyczne bądź biologiczne może w razie nieprawidłowego obchodzenia się z nim w związku z przewozem lub magazynowaniem spowodować śmierć, uszkodzenie zdrowia, ciała ludzkiego lub dóbr materialnych.

Materiały (towary) niebezpieczne to materiały i przedmioty, których przewóz - na  podstawie przepisów jest zabroniony albo dopuszczony jedynie na warunkach określonych w przepisach ADR

Regulacje prawne:

Transport materiałów niebezpiecznych reguluje Ustawa z dnia 28 sierpnia 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U. z 2002 r. Nr 199 poz. 1671 ze zm.) oraz przepisy ADR

ADR to umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego materiałów niebezpiecznych, sporządzona w Genewie 30 września 1957 r. pod auspicjami Komisji Gospodarczej Narodów Zjednoczonych, opracowana i wydana przez Europejski Komitet Transportu Wewnętrznego, ratyfikowana przez Polskę w 1975r.

Klasyfikacja i identyfikacja materiałów niebezpiecznych:

Wszystkie przedmioty lub substancje posiadające cechy materiałów niebezpiecznych muszą być identyfikowane, klasyfikowane i nazwane unikatowymi standardowymi nazwami używanymi w przepisach ADR o przewozie towarów niebezpiecznych. Pełne nazwy i klasyfikacja znajduje sie w odpowiednich rozdziałach i tabeli w przepisach ADR.

Materiały niebezpieczne objęte tytułem klasy definiowane są na podstawie ich właściwości do odpowiedniej klasy.

Materiały niebezpieczne są klasyfikowane w jednej z 13 klas. Każdy z materiałów posiada własną pozycję oznaczoną czteroliterowym numerem UN i jest przydzielony do jednej z trzech grup pakowania (PG).

Materiały niebezpieczne są klasyfikowane na podstawie następującego uszeregowania pierwszeństwa stwarzanego zagrożenia:

1.     materiały klasy 7 (z wyjątkiem materiałów promieniotwórczych w sztukach przesyłki wyłączonych, gdzie pierwszeństwo mają inne właściwości niebezpieczne);

2.     materiały klasy 1;

3.     materiały klasy 2;

4.     materiały wybuchowe, ciekłe i odczulone klasy 3;

5.     materiały samo reaktywne i materiały wybuchowe, stałe i odczulone klasy 4.1;

6.     materiały piroforyczne klasy 4.2;

7.     materiały klasy 5.2;

8.     materiały klasy 6.1 lub klasy 3, które, na podstawie ich toksyczności inhalacyjnej, powinny być zaliczone do I grupy pakowania. Materiały spełniające kryteria klasyfikacyjne klasy 8 i mające toksyczność inhalacyjną dla pyłów i mgieł (LC50) w zakresie I grupy pakowania a toksyczność doustną lub dermalną tylko w zakresie III grupy pakowania lub mniejszą, powinny być kierowane do klasy 8;

9.     materiały zakaźne klasy 6.2.

Jeżeli materiały lub przedmioty należące do różnych podklas klasy 1 załadowane są do tej samej jednostki transportowej, całość ładunku powinna być traktowana tak, jakby należał on do najniebezpieczniejszej z tych podklas (według następującego porządku: 1.1, 1.5, 1.2, 1.3, 1.6, 1.4).
Jeżeli materiały sklasyfikowane jako 1.5D przewożone są w tej samej jednostce transportowej z materiałami lub przedmiotami podklasy 1.2, to cały ładunek powinien być traktowany podczas przewozu tak, jakby należał do podklasy 1.1.

Klasa 1 : Materiały i przedmioty wybuchowe
Materiały wybuchowe: materiały stałe lub ciekłe (lub mieszaniny materiałów) mogące wydzielać w wyniku reakcji chemicznej gazy o takiej temperaturze i ciśnieniu i z taką szybkością, że mogą powodować zniszczenia w otaczającym środowisku.
Materiały pirotechniczne: materiały lub mieszaniny materiałów przewidziane do wytwarzania efektów cieplnych, świetlnych, dźwiękowych, gazu lub dymu lub kombinacji tych efektów w wyniku bezdetonacyjnej, samopodtrzymującej się egzotermicznej reakcji chemicznej.

Podklasa 1.1 : Materiały i przedmioty, które stwarzają zagrożenie wybuchem masowym.
Podklasa 1.2 : Materiały i przedmioty, które stwarzają zagrożenie rozrzutem, ale nie wybuchem masowym.
Podklasa 1.3: Materiały i przedmioty stwarzające zagrożenie pożarem i małe zagrożenie wybuchem lub rozrzutem lub oba te zagrożenia, ale które nie stwarzają zagrożenia wybuchem masowym.
Podklasa 1.4 : Materiały i przedmioty, które stwarzają tylko małe zagrożenie w przypadku zapalenia lub zainicjowania podczas przewozu.
Podklasa 1.5:  Materiały bardzo mało wrażliwe stwarzające zagrożenie wybuchem masowym, które są na tyle niewrażliwe, że istnieje małe prawdopodobieństwo ich zainicjowania lub przejścia od palenia do detonacji w normalnych warunkach przewozu.
Podklasa 1.6: Przedmioty skrajnie niewrażliwe, które nie stwarzają zagrożenia wybuchem masowym.

Klasa 2: Gazy
Klasyfikacja gazów obejmuje czyste gazy, mieszaniny gazów, mieszaniny jednego lub więcej gazów z jednym lub więcej innymi materiałami i przedmiotami zawierającymi takie materiały.Gazami są materiały, które w temperaturze 50° C mają prężność par większą niż 300 kPa (3 bary) lub są całkowicie w stanie gazowym w temperaturze 20° C pod ciśnieniem normalnym 101,3 kPa.
Oznaczenia właściwości niebezpiecznych gazów:

A duszące, O utleniające, F palne, T trujące, TF trujące, palne, TC trujące, żrące, TO trujące, utleniające, TFC trujące, palne, żrące, TOC trujące, utleniające, żrące.

Podklasa 2.1: gazy palne (odpowiadające grupom oznaczonym literą F);
Podklasa 2.2: gazy niepalne, nietrujące (odpowiadające grupom oznaczonym literami A lub O);
Podklasa 2.3: gazy trujące (odpowiadające grupom oznaczonym literą T, tzn. T, TF, TC,TO, TFC i TOC).

Klasa 3: Materiały ciekłe zapalne
Obejmuje materiały i przedmioty ciekłe oraz stopione materiały stałe o temperaturze zapłonu wyższej niż 61oC, które są przewożone lub dostarczone do przewozu w stanie podgrzanym do temperatury równej lub wyższej niż ich temperatura zapłonu. Materiały takie klasyfikowane są do UN 3256. Klasa 3 obejmuje również materiały wybuchowe ciekłe odczulone, czyli materiały wybuchowe, które są rozpuszczone lub zawieszone w wodzie lub innych materiałach ciekłych w celu utworzenia homogenicznej ciekłej mieszaniny o zredukowanych właściwościach wybuchowych.

Klasa 4: Materiały stałe zapalne:

Podklasa 4.1: Materiały stałe zapalne, materiały samo reaktywne i materiały wybuchowe stałe odczulone

Podklasa 4.2: Materiały i przedmioty zapalne, materiały wybuchowe odczulone oraz materiały samo reaktywne ciekłe lub stałe.
 

Klasa 5: Materiały samozapalne
Klasa obejmuje materiały piroforyczne, wraz z mieszaninami i roztworami (ciekłymi lub stałymi), które w zetknięciu z powietrzem, nawet w małych ilościach, zapalają się w ciągu 5 minut oraz materiały i przedmioty samonagrzewające się, wraz z mieszaninami i roztworami, które w zetknięciu z powietrzem, bez dostarczenia energii z zewnątrz, są podatne na samonagrzewanie. Materiały te mogą ulegać zapaleniu tylko w dużych ilościach (wiele kilogramów) i po upływie długiego czasu (godzin lub dni).

Klasa 6: Materiały wytwarzające w zetknięciu z wodą gazy palne
Klasa  obejmuje materiały, które reagując z wodą wydzielają gazy palne mogące tworzyć z powietrzem mieszaniny wybuchowe, oraz przedmioty zawierające takie materiały.

Klasa 7: Materiały utleniające
Klasa obejmuje materiały, które same nie zawsze są palne, mogą jednak wskutek wydzielania tlenu powodować zapalenie lub podtrzymywanie palenia innego materiału, oraz przedmioty zawierające takie materiały.

Klasa 8: Nadtlenki organiczne
Klasa obejmuje nadtlenki organiczne i formulacje nadtlenków organicznych. Nadtlenki organiczne podatne są na rozkład egzotermiczny w normalnej lub podwyższonej temperaturze. Rozkład może być inicjowany przez: ciepło, kontakt z zanieczyszczeniami (np. kwasami, związkami metali ciężkich, aminami), tarcie lub uderzenie. Szybkość rozkładu wzrasta wraz z temperaturą i jest zróżnicowana w zależności od formulacji nadtlenku organicznego. W wyniku rozkładu mogą wydzielać się szkodliwe lub palne gazy albo pary.

Podklasa 8.1: Nadtlenki organiczne, bez temperatury kontrolowanej
Podklasa 8.2: Nadtlenki organiczne, temperatura kontrolowana.

Klasa 9:  Materiały trujące
Klasa obejmuje materiały, które są znane z doświadczenia lub które z punktu widzenia badań na zwierzętach można uznać, że w odpowiednio małych ilościach są zdolne podczas jednorazowego lub krótkotrwałego działania do spowodowania uszczerbku na zdrowiu człowieka, lub jego śmierci wskutek wdychania, przenikania przez skórę lub połknięcia.

Klasa 10: Materiały zakaźne
Klasa obejmuje materiały zakaźne. Są one znane lub w uzasadniony sposób podejrzewane, że zawierają patogeny. Patogeny definiowane są jako drobnoustroje (włącznie z bakteriami, wirusami, riketsjami, pasożytami i grzybami) lub drobnoustroje rekombinowane (hybrydy lub mutanty), o których wiadomo lub są w uzasadniony sposób podejrzane, że wywołują choroby zakaźne u ludzi lub zwierząt. Dla potrzeb niniejszej klasy, wirusy, drobnoustroje, jak również przedmioty skażone nimi, powinny być uważane za materiały tej klasy.
 

Klasa 11: Materiały promieniotwórcze
W rozumieniu ADR następujące materiały promieniotwórcze nie należą do klasy 7:

1.   materiały promieniotwórcze, które stanowią integralną część środka transportu;

2.   materiały promieniotwórcze przemieszczane na terenie zakładu, gdzie podlegają one odpowiednim, obwiązującym tam przepisom bezpieczeństwa, jeżeli przemieszczanie ich nie dotyczy dróg publicznych i kolejowych;

3.   materiały promieniotwórcze wszczepione lub wprowadzone do organizmu człowieka lub żywego zwierzęcia, w celach diagnostycznych lub leczniczych;

4.   materiały promieniotwórcze znajdujące się w wyrobach powszechnego użytku, dopuszczonych do stosowania przez organ nadzoru, po ich sprzedaży końcowemu użytkownikowi;

5.   materiały naturalne i rudy zawierające naturalnie występujące izotopy promieniotwórcze, które nie są przeznaczone do przetwarzania w celu wykorzystywania tych izotopów, pod warunkiem, że stężenie promieniotwórcze materiału nie przekracza dziesięciokrotnie wartości określonej pod 2.2.7.7.2.

Sztuki przesyłki i opakowania zbiorcze powinny być zaliczone do jednej z kategorii: I-BIAŁEJ, II-ŻÓŁTEJ lub III-ŻÓŁTEJ, zgodnie z wymaganiami:

1.                  dla określenia kategorii sztuki przesyłki lub opakowania zbiorczego, powinien być uwzględniony zarówno wskaźnik transportowy (TI) jak i poziom promieniowania na powierzchni. Jeżeli wskaźnik transportowy odpowiada warunkom jednej kategorii, a poziom promieniowania na powierzchni odpowiada warunkom innej kategorii, to sztuka przesyłki lub opakowanie zbiorcze powinny być zakwalifikowane do wyższej kategorii. W tym przypadku kategorię I-BIAŁĄ uważa się za najniższą;

2.                  wskaźnik transportowy powinien być określony zgodnie z procedurą podaną pod 2.2.7.6.1.1 i 2.2.7.6.1.2;

3.                  jeżeli poziom promieniowania na powierzchni jest większy niż 2 mSv/h, to sztuka przesyłki lub opakowanie zbiorcze powinno być przewożone na warunkach używania wyłącznego, z uwzględnieniem wymagań podanych pod 7.5.11, CV33(3.5) (a);

4.                  sztuka przesyłki przewożona w warunkach specjalnych powinna być zaliczona do kategorii III-ŻÓŁTEJ;

5.                  opakowanie zbiorcze, zawierające przesyłki przewożone w specjalnych warunkach, powinno być zaliczone do kategorii III-ŻÓŁTEJ.

Kategoria I BIAŁA- Przesyłki o wartości Wskaźnika Transportowego (TI) = 0 i o maksymalnym poziomie promieniowania nie większym niż 0,005 mSv/h.

Kategoria II ŻÓŁTA- Przesyłki o wartości Wskaźnika Transportowego (TI) wyższym niż 0 lecz nie większym od 1 i o maksymalnym poziomie promieniowania wyższym od 0,005 mSv/h lecz nie większym niż 0,5 mSv/h.

Kategoria III ŻÓŁTA- Przesyłki o wartości Wskaźnika Transportowego (TI) wyższym niż 1 lecz nie większym od 10 i o maksymalnym poziomie promieniowania wyższym od 0,5 mSv/h lecz nie większym niż 2 mSv/h.

Kategoria III ŻÓŁTA (przewożone na warunkach używania wyłącznego)- Przesyłki o wartości Wskaźnika Transportowego (TI) większej od 10 i o maksymalnym poziomie promieniowania wyższym od 2 mSv/h lecz nie większym niż 10 mSv/h

Klasa 12:  Materiały żrące
Materiały i przedmioty żrące atakują tkankę nabłonkową skóry lub błony śluzowej, oraz materiały, które w razie wycieku mogą uszkodzić lub zniszczyć inne towary lub środki transportu.

Klasa 13: Różne materiały i przedmioty niebezpieczne
Podział materiałów i przedmiotów niebezpiecznych:

M1 Materiały, które wdychane w postaci drobnego pyłu, mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia
M2 Materiały i przyrządy, które w razie pożaru mogą tworzyć dioksyny
M3 Materiały wydzielające pary zapalne
M4 Akumulatory litowe
M5 Przedmioty ratownicze
M6-M8 Materiały zagrażające środowisku
M9-M10 Materiały o podwyższonej temperaturze
M11 Inne materiały stwarzające zagrożenie podczas przewozu, ale nie odpowiadające definicjom innych klas

Materiały niebezpieczne, które nie są dopuszczone do przewozu są wymienione lub zdefiniowane w podrozdziale 2.2.x.2 przepisów ADR dla każdej klasy.