czerwiec2011.pdf

Centralna Komisja Egzaminacyjna

Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu.

WPISUJE ZDAJĄCY

Miejsce

na naklejkę

z kodem

KOD

PESEL

dysleksja

EGZAMIN MATURALNY

Z JĘZYKA POLSKIEGO

POZIOM PODSTAWOWY

CZERWIEC 2011

Instrukcja dla zdającego

1. Sprawdź, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 16 stron.

Ewentualny brak zgłoś przewodniczącemu zespołu

nadzorującego egzamin.

2. Rozwiązania zadań zamieść w miejscu na to

przeznaczonym.

3. Pisz czytelnie. Używaj długopisu/pióra tylko z czarnym

tuszem/atramentem.

4. Nie używaj korektora, a błędne zapisy wyraźnie przekreśl.

5. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie będą oceniane.

6. Możesz korzystać ze słownika poprawnej polszczyzny

i słownika ortograficznego.

7. Na karcie odpowiedzi wpisz swój numer PESEL i przyklej

naklejkę z kodem.

8. Nie wpisuj żadnych znaków w części przeznaczonej

dla egzaminatora.

Czas pracy:

170 minut

Liczba punktów

do uzyskania: 70

Część I – 20 pkt

Część II – 50 pkt

MPO-P1_1P-113

Egzamin maturalny z języka polskiego

Poziom podstawowy

Część I – rozumienie czytanego tekstu

Przeczytaj uważnie tekst, a następnie wykonaj zadania umieszczone pod nim. Odpowiadaj

tylko na podstawie tekstu i tylko własnymi słowami – chyba że w zadaniu polecono inaczej.

Udzielaj tylu odpowiedzi, o ile jesteś proszona/y.

NIESŁUSZNIE POSŁUSZNI

1. łynny pisarz i publicysta Walter Lippman powiedział: Gdzie wszyscy myślą tak samo,

nikt nie myśli zbyt wiele . Dlaczego tak się dzieje? Przy podejmowaniu decyzji, jak postąpić,

szukamy wygodnej dla nas drogi na skróty. Myślimy: jakieś zachowanie jest poprawne o tyle,

o ile inni również tak postępują. Szukamy społecznego dowodu słuszności swojego

zachowania. Stosowanie tej zasady z jednej strony dostarcza nam gotowych schematów

zachowania, z drugiej – czyni nas podatnymi na manipulację.

2. Jednym z przykładów wykorzystywania zasady społecznego dowodu słuszności jest

reklama informująca nas o tym, iż dany produkt osiąga największą sprzedaż na rynku. Dzięki

temu otrzymujemy od autorów reklamy komunikat, że nie muszą oni nas wprost przekonywać

o jakości produktu. Robią to za nich piękne wykresy ilustrujące wielkość sprzedaży.

Nie powinien zatem dziwić fakt, iż autorzy reklam chętnie wykorzystują również wizerunki

znanych osób, aktorów, polityków czy też prezenterów telewizyjnych w celu kreowania

społecznego dowodu popularności i jakości własnego produktu.

3. O tym, że moc oddziaływania społecznego jest niezwykle silna, przekonali się

również inicjatorzy różnego rodzaju akcji charytatywnych. Skoro obojętnie mijamy zbieraczy

datków, postanowili do nas dotrzeć za pośrednictwem ładnie wydrukowanych ulotek. Oprócz

numeru konta fundacji zawierają one nazwiska znanych opinii publicznej ofiarodawców z ich

własnoręcznymi podpisami. Dzięki tej informacji otrzymujemy kolejny prosty przekaz: Bądź

taki jak oni. Coraz częściej przy wejściach do sklepów lub restauracji umieszczane są

przezroczyste skarbonki z krótką informacją, na jaki cel zostanie przeznaczona zebrana kwota

pieniędzy. Jeśli widząc ilość wrzuconych monet, chętniej sięgamy po nasze, to możemy być

pewni, iż mechanizm społecznego dowodu słuszności właśnie skutecznie zadziałał.

4. Skuteczność przedstawionych narzędzi wpływu społecznego może być jednak

zróżnicowana, gdyż zależy od natężenia poczucia niepewności jednostki. Oznacza to,

że działania innych jesteśmy skłonni uznać za dowód słuszności przede wszystkim wtedy,

gdy sytuacja jest dla nas niejasna i dwuznaczna. W rezultacie skłonność każdej jednostki

do przyglądania się temu, co czynią inni, prowadzi do zjawiska nazwanego niewiedzą wielu,

a powszechnie określanego mianem znieczulicy. To sytuacja, w której grupy widzów

czy przechodniów nie udzielą pomocy ludziom, którzy znajdują się w potrzebie.

5. Podczas seminarium z socjologii jedna ze słuchaczek powiedziała: Gdy robiłam

zakupy przy dość zatłoczonej ulicy, młody chłopak wyrwał mi torebkę. Krzyczałam, prosiłam

o pomoc i z żalem muszę przyznać, iż nikt z gapiów nie próbował go zatrzymać . Klasyczny

przypadek znieczulicy. Niemal każdy, kto wysłuchał tej historii, starał się podać

przekonywające przyczyny, które spowodowały, że nikt z nich nie udzielił pomocy.

Najczęściej podawanym wyjaśnieniem było stwierdzenie: Bali się reakcji napastnika . Takie

wyjaśnienie nie wydaje się wystarczające.

6. Nastąpiło tutaj coś zupełnie innego. Otóż – po pierwsze – szanse udzielenia pomocy

przez świadków jakiegoś wydarzenia maleją, jeżeli są oni w towarzystwie innych świadków.

Mamy tu do czynienia ze zjawiskiem rozproszenia odpowiedzialności: jeżeli mogących

pomóc osób jest wiele, to zmniejsza się osobista odpowiedzialność każdej z nich

za udzielenie tejże pomocy. (Może ktoś inny zatrzyma tego chłopca?). Po drugie, zadziałało

tu także zjawisko niewiedzy wielu. Sytuacja bowiem, kiedy należy udzielać pomocy,

Egzamin maturalny z języka polskiego

Poziom podstawowy

nie zawsze jest jednoznaczna. Przykładowo, widzimy mężczyznę leżącego na ziemi: Czy jest

pijany, czy może zasłabł? Skoro inni przechodzą obojętnie, to zapewne jest pijany.

Zapominamy o tym, że inni również poszukują społecznych dowodów słuszności. Ponieważ

wszyscy chcą uchodzić za powściągliwych i zrównoważonych, nie dajemy poznać po sobie

braku pewności i nie podejmujemy żadnych działań w celu udzielenia pomocy.

7. Często wydaje się nam, iż w tłumie jesteśmy bezpieczni – nic bardziej błędnego.

Badania przeprowadzone przez uczonych wykazują, że potrzebując pomocy, łatwiej ją

uzyskamy od pojedynczego świadka niż od grupy ludzi. Zasada ta jest znamienna przede

wszystkim dla dużych miast. Hałas, duża liczba ludzi oraz obcość świadków zdarzenia

skutecznie utrudniają jednostce podjęcie odpowiedniego działania.

8. Reguła społecznego dowodu słuszności z większą mocą działa wtedy,

gdy obserwujemy zachowanie ludzi podobnych do nas samych. Tendencja ta występuje

również u dzieci. Agatka sama wchodzi na zjeżdżalnię, to czemu ja nie mogę? – usłyszałam

od mojej trzyletniej córki. Ogromny wpływ, jaki wywiera na jednostkę postępowanie tych,

którzy są do niej podobni, może być przyczyną wielu irracjonalnych zachowań.

9. Jest jeszcze jedna sytuacja, w której reguła społecznego dowodu słuszności

wprowadza nas w błąd. To sytuacja, w której przypadkowa omyłka spowoduje narastającą

liczbę dowodów społecznych popychających nas w kierunku złej decyzji.

10. Pewnego czerwcowego dnia postanowiłam kupić trochę truskawek. Wśród kilkunastu

znużonych swoją pracą sprzedawców tylko jeden mógł się cieszyć z ustawionej przed nim

kolejki. Co ciekawe, zarówno cena, jak i wygląd owoców były takie same. Teraz rozumiem

przyczyny dość dziwacznego zachowania się ludzi, którzy pomimo upału woleli stać

w ogonku. Wystarczyło, że z dwóch osób jedna zaczęła kupować, a w ciągu kilkunastu

sekund większość z grupy obojętnych przechodniów ustawiła się w kolejce do wspomnianego

sprzedawcy. Byli bowiem przekonani, że truskawki właśnie od tego pana są najsmaczniejsze,

a już na pewno tańsze.

11. Opisane wydarzenie pozwala lepiej zrozumieć nasze czasem niewłaściwe reakcje

na dowód społeczny. Przede wszystkim, gdy obserwujemy reakcje grupy ludzi, zakładamy,

że posiada ona takie informacje, których my nie mamy. Szczególnie w przypadku własnej

niepewności skłonni jesteśmy pokładać zaufanie w zbiorowej mądrości tłumu. Niestety,

często bywa tak, iż poszczególne jednostki robią coś nie z powodu swojej szczególnej

wiedzy, lecz najzwyczajniej naśladują innych. Efekt jest taki, że cały tłum jest w błędzie.

12. Jak bronić się przed narzędziem wpływu, które skutecznie działa na ogromny zakres

ludzkich zachowań? Świadomość istnienia mocy społecznego dowodu słuszności to już

połowa sukcesu. Najlepszą obroną przed błędem i manipulacją jest umiejętność

rozpoznawania fałszu w otrzymywanej informacji. Wówczas możliwe jest przejęcie

świadomej kontroli, która nie polega wyłącznie na zaniechaniu działania, lecz na jego

modyfikacji, wprowadzeniu pewnych niezbędnych poprawek.

13. W sytuacji, gdy sami potrzebujemy pomocy, warto pamiętać, że nie możemy sobie

pozwolić na rozmyślanie o wstydzie i zażenowaniu. Jeśli pomimo twoich próśb o pomoc

nadal jej nie otrzymujesz, usuń wszelkie wątpliwości i, wskazując konkretną osobę z tłumu,

zawołaj: Pani w brązowej bluzce! Proszę, niech pani zadzwoni po policję . To krótkie zdanie

rozwieje wszelkie wątpliwości opóźniające pomoc i zdecydowanie ustawi konkretną osobę

w roli pomagającego. Bo – przypomnijmy – gdzie wszyscy myślą tak samo, nikt nie myśli

zbyt wiele.

Na podstawie: Sylwia Kita, Niesłusznie posłuszni, „Pomocnik psychologiczny”, „Polityka”, 09/02/2008

Egzamin maturalny z języka polskiego

Poziom podstawowy

Zadanie 1. (1 pkt)

Na podstawie akapitu 1. określ, na czym polega zasada społecznego dowodu słuszności.

.......................................................................................................................................................

Zadanie 2. (1 pkt)

W jaki sposób autorzy reklam i organizatorzy akcji charytatywnych wykorzystują zasadę

społecznego dowodu słuszności? Podaj trzy wymienione w tekście przykłady.

.......................................................................................................................................................

Zadanie 3. (1 pkt)

Z akapitu 3. wypisz przykład wypowiedzi pełniącej funkcję impresywną.

.......................................................................................................................................................

Zadanie 4. (2 pkt)

Na podstawie akapitów 4.–6. określ dwa zjawiska społeczne, które wymienia autorka,

aby wyjaśnić zachowanie ludzi obojętnych wobec proszącej o pomoc studentki.

.......................................................................................................................................................

Zadanie 5. (2 pkt)

Określ, jaką funkcję pełnią zdania pytające

a) w akapicie 1.

.......................................................................................................................................................

b) w akapicie 6.

.......................................................................................................................................................

Zadanie 6. (1 pkt)

Na podstawie akapitów 4.–8. wymień dwa czynniki wzmacniające oddziaływanie zasady

społecznego dowodu słuszności.

.......................................................................................................................................................

Egzamin maturalny z języka polskiego

Poziom podstawowy

Zadanie 7. (2 pkt)

W kontekście akapitów 9.–11. wyjaśnij, jakie dwa mechanizmy związane ze społecznym

dowodem słuszności zadziałały w opisanej przez autorkę sytuacji kupowania truskawek.

.......................................................................................................................................................

Zadanie 8. (2 pkt )

Na podstawie akapitu 12. sformułuj w trybie rozkazującym trzy rady dla osoby, która chce

bronić się przed narzędziem wpływu […] skutecznie działającym na ogromny zakres ludzkich

zachowań .

.......................................................................................................................................................

Zadanie 9. (1 pkt)

Jak należy zachować się, gdy będąc w tłumie, sami potrzebujemy pomocy?

.......................................................................................................................................................

Zadanie 10. (2 pkt)

W akapicie 13. autorka posłużyła się zaimkiem i czasownikiem w 2 os. lp.

( twoich, nie otrzymujesz ) i czasownikami w trybie rozkazującym ( usuń, zawołaj) .

Czemu służą te formy językowe?

.......................................................................................................................................................

Zadanie 11. (2 pkt)

Jaką funkcję kompozycyjną pełni w tekście zdanie Waltera Lippmana: Gdzie wszyscy myślą

tak samo, nikt nie myśli zbyt wiele ?

.......................................................................................................................................................

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: