H
istoria narkotyków rozpoczęła się kilka tysięcy lat przed naszą erą. Prawdopodobnie naj wcześniej poznano specy
ficzne właściwości opium, czyli wysuszonego soku mlecznego z makówek.
Od niepamiętnych czasów Indianie z Ameryki Południowej żuli liście koki, andyjskiego krzewu, w celu poprawy samopoczucia, zmniejszenia uczucia głodu i podniesienia wytrzymałości.
Również w czasach starożytnych znano psychoaktYwne właściwości substancji zawartych w konopiach, co wykorzystywano w rytuałach religijnych i społecznych.
Na przykładach tych widać, że bystry zmysł obserwacyjny naszych przodków umożliwił im wykorzystywanie niektórych roślin do uśmierzania bólu, wywoływania oszołomienia lub euforii i powstawania wizji. Z czasem praktyki
takie coraz bardziej się rozpowszechniły, by pod koniec XX wieku przybrać wymiar współczesnej narkomanii.
Słowo "narkotyk" jest pochodzenia greckiego i oznacza po prostu środek odu
-.. rzający. Narkotyk jest więc związkiem chemicznym działającym na ośrodko
wy układ nerwowy, szczególnie na ko
rę mózgową. W zależności od rodzaju
_ Zgodnie z legendą mak, z którego robi się opium, wyrósł na Ziemi w miejscu, na które Budda rzucił
swoje powieki odcięte w walce z ogarniającą go sennością. Zgodnie z prawdąfarmakologiczne właściwości maku znano już4000 lat p.n.e.
ił' Krzew kokainowy jest rozpowszechnionym gatunkiem, rosnącym w tropikalnych rejonach Ameryki Południowej
Narkotyki
Rozwój cywilizacji, tak bardzo ułatwiającej ludziom życie, niesie ze sobą także wiele zagrożeń. Kwaśne deszcze, dziura ozonowa i efekt cieplarniany to współczesne plagi środowiska naturalnego. Pośpiech, stres i złe odżywianie to zagrożenie dla człowieka. Istnieje również problem, który choć nie jest nowy, teraz właśnie stał się palącą sprawądo rozwiązania w wielu bogatych
i wysoko rozwiniętych społeczeń
stwach. Są nim uzależnienia,
a wśród nich najgorsze
uzależnienie od narkoty
ków, prowadzące do fi
zycznej, psychicznej
i duchowej degradacji
człowieka.
_ Od tysięcy lat wyciąg z makówek maku lekarskiego był wykorzystywany przez lu
dzi jako środek uspokajający
i przeciwbólowy. Informa
cje o tym można znaleźćw starożytnych dokumentach pochodzących z Egiptu, Grecji, Rzymu
czy Persji
substancji i wchłoniętej dawki może wywołać w organizmie różne reakcje, takie jak likwidacja bólu, sen, wizje, euforia, depresja lub szaleństwo, a nawet śmierć.
Narkotyki mogą być związkami naturalnymi, zawartymi w roślinach i grzybach (rzadziej w zwierzętach), lub pochodnymi syntetycznymi, wytwarzanymi w laboratoriach chemicznych. Dzieli się je zwykle na kilka grup, z których najważniejsze to:
- marihuana i haszysz,
- stymulanty naturalne i syntetyczne,
- środki psychodeliczne (halucynogeny), - alkaloidy opium.
Marihuana i haszysz
Marihuana i haszysz są nazwami preparatów otrzymywanych z konopi indyjskich.
W Europie hodowano różne gatun
ki i odmiany konopi, ponieważ
włókno tych roślin stanowi cenny surowiec przemysłowy. Odurzające właściwości substancji zawartych w konopiach prawdopo
261
dobnie pierwsi odkryli starożytni Chińczycy, którzy stosowali wyciągi z tych roślin w celach leczniczych. Hindusi używali wyciągu z konopi podczas medytacji. W krajach muzułmańskich w okresie średniowiecza wyciąg z konopi stał się powszechnie używany, jednak część ówczesnych uczonych uważała, że roślinę tę na Ziemię sprowadził szatan, aby zniszczyć fizyczne i moralne podstawy społeczeństwa. W niektórych krajach arabskich używanie ziela konopi było zabronione i surowo karane. Kiedy w 1799 roku Napoleon Bonaparte opanował Egipt, wydał dekret zakazujący używania haszyszu na całym terytorium tego kraju. Pragnął w ten sposób uchronić swoją armię przed zgubnymi skutkami uzależnienia. W XX wieku kolejne kraje na różnych kontynentach zakazywały używania marihuany.
Substancją czynną konopi jest mieszanina alkaloidów zwanych kannabinoidami (kannabi
]yppwy pąpieros z marihuaną (skręt, joint) zawiera około 300-400 miligramów suszu z konopi indyjskich. Dawka czystego THC w jednym papierosie wynosi, w zależności od jakości surowca, kilka lub kilkanaście miligramów, z których tylko częśćjest wchłaniana przez organizm. Ponieważjednak dawka progowa dla THC to około 2 miligramów, zwykle wypalenie nawet jednego skręta daje efekt narkotyczny, odczuwany już po kilku minutach i trwający do kilku godzin.
nolami), z których naj aktywniej szy okazał się D9-tetrahydrokannabinol (THC). Najwięcej alkaloidów znajduje się w żywicy, którą wydzielają kwiatostany żeńskie. Ta substancja żywiczna jest nazywana haszyszem. Jako narkotyku
Fot. BE&W. EM
1065
_ W wielu ubogich krajach świata zbiór surowców do produkcji narkotyków jest dla miejscowej ludności warunkiem przeżycia
267
używa się też pociętych i wysuszonych wierzchołków kwiatostanów żeńskich, a nawet liści i pędów. Taki susz, umożliwiający palenie go w papierosach, nazywa się marihuaną. Haszysz i marihuana uważane są przez niektóre środowiska za nie groźne narkotyki. Stwierdzenie takie jest dalekie od prawdy.
We współczesnym świecie zaczęły rozpowszechniać się opinie o niewielkiej szkodliwości palenia marihuany. Nie jest to co prawda uzależnienie fizyczne, jednak uzależnienia psychicznego także nie należy lekceważyć. Fałszywe jest również przekonanie, że marihuana nie
ił- Niektóre rośliny i grzyby wytwarzają substancje halucynogenne, które są również silnymi truciznami
Stymulanty
Naturalne i sztuczne stymulanty zwiększają wydolność organizmu. Niestety, dzieje się to kosztem zdrowia, a nierzadko i życia. Najbardziej znanym stymulantem jest kokaina - alkaloid występujący w liściach krzewu kokainowego (Erythroxylon coca). Związek ten w czystej postaci został wydzielony z rośliny w 1859 roku i z powodu swoich właściwości szybko znalazł zasto
sowanie w licznych środkach pobudzających, a także jako medyczny preparat znieczulający.
W latach sześćdziesiątych XIX wieku zaczęto produkować we Francji wino (Vin Mariani), które zawierało około 30 miligramów kokai
ny w litrze. Wino to szybko
stało się popularne w innych krajach europejskich, a w roku 1885 dotarło do Stanów Zjednoczonych. Nawet do popularnej coca-coli zaczęto dodawać kokainę w ilości około 10 miligramów na litr. Dopiero w 1903 roku kokainę zastąpiono innym pobudzającym alkaloidem (ale o wiele mniej groźnym) - kofeiną. Początkowo wydawało się, że kokaina ma tylko dodatnie działanie. Wcześnie jednak zrozumiano, że narkotyk ten szybko uzależnia, co prowadzi do wyniszczenia organizmu. Dłuższe używanie kokainy powoduje nieodwracalne uszkodzenia nerwów i drobnych naczyń krwionośnych w mózgu. Kokainę zażywa się w postaci proszku wdychanego do nosa, wstrzykuje do żył albo pali w postaci specjalnych papierosów.
Przykładem narkotyku należącego do syntetycznych stymulantów jest amfetamina. Synteza tego związku została przeprowadzona po raz pierw
wpływa trwale na psychikę. Badania wykazały, że kannabinoidy poważnie zaburzają pracę mózgu, a tym samym psychikę. Zwolennicy używania tzw. miękkich narkotyków argumentują, że palenie marihuany nie stwarza bezpośredniego niebezpieczeństwa. Okazało się jednak, że w większych dawkach kannabinoidy wywołują wyraziste halucynacje, które mogą powodować upadki z dużej wysokości i wypadki drogowe. Papierosy z marihuaną zawierająznacznie więcej substancji smolistych niż zwykłe papierosy. Poza tym kannabinoidy są słabo rozpuszczalne w wodzie, za to doskonale rozpuszczają się w tłuszczach. Z tego powodu w komórkach tłuszczowych i komórkach glejowych mózgu utrzymują się przez dłuższy czas, wywierając szkodliwe działanie. Po wypaleniu kilku skrętów obecność kannabinoidów można wykryć w moczu i krwi nawet po miesiącu.
1066
<=> Konopie siewne (Cannabis satira) są rośliną pochodzącą z Azji Środkowej. Włókna z łodyg służą do wyrobu sznurów i tkanin, nasiona są pokarmem dla drobiu w krajach rozwijających się, wytłacza się z nich również olej. Jedna z odmian zwana konopiami indyjskimi (Cannabis indica) jest surowcem do produkcji narkotyków
szy w 1887 roku, jednak przez następne czterdzieści lat nie testowano na ludziach działania tej substancji. Od 1932 roku siarczan amfetaminy znalazł zastosowanie w medycynie. Używano go w laryngologii jako środka zmniejszającego przekrwienie śluzówki, a także w psychiatrii jako leku przeciwko depresji, apatii i schizotrenii. Wtedy też zauważono uboczne efekty działania amfetaminy w postaci bezsenności. W latach II wojny świato
wej podawano ją żołnierzom wszyst- _
kich armii, żeby zmniejszyć lub wyeliminować u nich zmęczenie. W latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku poznano szkodliwośćamfetaminy i w wielu krajach zakazano handlu tym specyfikiem. Obecnie amfetamina została już całkowicie wycofana z lecznictwa.
ił- Alkaloidy pochłaniane w trakcie pałenia marihuany są wbrew pozorom bardzo toksyczne i wywołują w organizmie człowieka (czego dowodzą liczne badania) wiele nieodwracalnych zmian
Stosowanie amfetaminy jako typowego narkotyku jest właściwie polską specjalnością. To właśnie w naszym kraju żyje bardzo dużo młodych ludzi uzależnionych od tego narkotyku. Pomimo akcji policyjnych ciągle jeszcze w Polsce działa wiele wytwórni amfetaminy, a ich produkty - rozprowadzane także za granicą - mają swoisty "znak jakości".
Fot. BE&W, E. M.ssier, Medium
<=> Gotowa kokaina ma postać śnieżnobiałego proszku, łatwo wchłaniającego się przez śłuzówki, dłatego często jest wdychana bezpośrednio do nosa
Amfetamina, podobnie jak kokaina, łatwo uzależnia. Jest bardzo groźna, ponieważ początkowe stadia brania narkotyku są przyjemne i pozwalają na pełniejsze wykorzystanie własnych możliwości. Amfetamina jest tym bardziej niebezpieczna, że nie ma całkowicie skutecznych metod leczenia osób od niej uzależnionych. W dalszych stadiach narkotyk ten powoduje ciężkie psychozy, stany lękowe, poczucie nieuchronnego zagrożenia i uszkadza narządy wewnętrzne. Znane są przykłady śmiertelnych zatruć po przedawkowaniu amfetaminy.
Hałucynogeny
Środki psychodeliczne, nazywane inaczej środkami halucynogennymi lub halucynogenami, powodują głębokie zmiany w percepcji zmysło
wej, sposobie myślenia i przeżywania emocji. W przyrodzie występuje wiele roślin wytwarzających substancje halucynogenne. Wyciągi z nich używane były od wieków w celach rytualnych, religijnych i w medycynie ludowej. Roślinne środki halucynogenne, odznaczające się wysoką toksycznością, występują m.in. w bieluniu dziędzierzawie czy pokrzyku wilczej-jagodzie. Wyciąg z bielunia powoduje nieprzyjemne halucynacje, na przykład wrażenie tonięcia, palenia na stosie czy zmagań z dzikimi zwierzętami. Aktywną substancją zawartą w wyciągach z tych roślinjest atropina - alkaloid porażający układ przywspółczulny. Hamuje ona wydzielanie potu, śluzu i soku żołądkowego, rozszerza żrenice oczu (z tego powodu jest stosowana w okulistyce). W większych dawkach wywołuje nie tylko halucynacje, ale także poraża nerw błędny i doprowadza do śmierci. Należy pamiętać, że dawka śmiertelna atropiny jest niewiele większa od dawki halucynogennej.
Eksperymenty narkomanów z roślinami halucynogennymi są bardzo niebezpieczne i powodują wiele zatruć śmiertelnych.
Znanym naturalnym środkiem halucynogennym jest meskalina - związek z grupy fenyloalkiloamin, występujący w niektórych kaktusach. Pokrojone w plastry i wysuszone łodygi echinokaktusów, znane jako pejotl (peyotl), zawierające meskalinę, były używane przez Indian zamieszkujących Meksyk i południe Stanów Zjedno
czonych w obrzędach religijnych. Meskalina
substancja narkotyczna praktycznie niedostępna w Polsce, wywołuje bardzo silne wizje, barwne omamy i utratę właściwej oceny czasu. Częste zażywanie meskaliny prowadzi do uzależnienia narkotycznego i zaburzeń psychicznych.
W Polsce rosną grzyby halucynogenne, czyli takie gatunki grzybów, których owocniki zawierająsubstancje wywołujące wizje i omamy. Jedzenie potraw z takich grzybów powoduje barwne wizje,
_ <=> Osoby uzależnione od narkotyków kupują je na czarnym rynku, bardzo dużo płacąc
_ za tzw. działkę. Dealerzy wiedzą, że narkoman na głodzie zapłaci za narkotyk każdą cenę,
...
Automation_Engineering