Osoby z niepełnosprawnością umysłową stanowią grupę bardzo zróżnicowaną, w skład której wchodzą osoby umysłowo upośledzone z niepełnosprawnością intelektualną oraz psychicznie chore z zaburzeniami osobowości i psychicznie chore. Podopieczni z upośledzeniem umysłowym charakteryzują się obniżonym stanem staniem sprawności umysłowej w stosunku do stanu normalnego, niedorozwojem lub zaburzeniami procesów poznawczych, tj.: uwagi, pamięci, myślenia, trudności w przystosowaniu zachowawczym. Zatem są to ludzie u których zaburzone jest funkcjonowanie intelektu i przystosowanie społecznie (funkcjonowanie w społeczeństwie, podejmowanie prace, pełnienie ról społecznych). Samodzielna egzystencja takich osób jest wielce utrudniona lub całkowicie niemożliwa.
Złożoność problemów u chorych cierpiących na choroby psychiczne i upośledzonych umysłowo jest bardzo szeroka. Przewlekła choroba, ból, cierpienie, zaburzenia w procesach poznawczych i czynnościach dnia codziennego są czynnikami, które należy rozpatrywać przy planowaniu opieki pielęgniarskiej. Chorzy ci mają zaburzoną sferę dbania o swój wygląd, higienę osobistą i potrzebę ruchu. W związku z tym osoba z niepełnosprawnością psychiczną stanowi duże obciążenie dla rodziny i opiekunów. Sytuacja jeszcze bardziej się komplikuje, jeśli osobą niepełnosprawną jest dziecko. Obecność dziecka niepełnosprawnego wymaga od rodziców lub opiekunów zmiany ich dotychczasowego sposobu życia. Sprawowanie opieki całodobowej niesie za sobą wiele problemów i obciążeń. Opieka pielęgniarska przy tym rodzaju niepełnosprawności jest niezwykle trudna i wymaga dużego doświadczenia i przygotowania psychologicznego pielęgniarki.
Zadaniem pielęgniarki POZ jest wskazanie rodzinie podopiecznego możliwości zapewnienia mu bezpieczeństwa u komfortu psychicznego oraz wspieranie rodziny. Pielęgniarka musi być ostoją dla podopiecznego i rodziny, źródłem wiedzy i umiejętności przystosowawczych do życia.
Człowiek niepełnosprawny wraz ze swoją chorobą i cierpieniem często staje w obliczu wielu problemów, których sam bez pomocy innych osób nie jest w stanie rozwiązać. Szuka wsparcia rozumianego jako pomoc natury emocjonalnej , materialnej, informacyjnej udzielanej osobie potrzebującej.
Istotnym zadanie dla pielęgniarki środowiskowej jest zaplanowanie programu edukacji w rodzinie osoby niepełnosprawnej. Wskazane jest aby na tym etapie planowania pielęgniarka uwzględniała:
· Sytuacje chorego
· Strukturę rodziny, jej sprawność, wydolność finansową, opiekuńczość, funkcjonowanie społeczne
· Więzi emocjonalne w rodzinie, które mają wpływ na przebieg usprawnienia
Wszystkie te elementy określają wydolność opiekuńczo-pielęgnacyjną rodziny
Polski Związek niewidomych rozróżnia osoby niewidome ze względu na stopień uszkodzenia narządu wzroku. Są to:
· Osoby niewidome, które nie widzą nic od urodzenia lub wczesnego dzieciństwa, nie pamiętają także aby kiedykolwiek widziały
· Osoby ociemniałe, które posługiwały się wzrokiem, lecz utraciły go nagle
· Osoby szczątkowo widzące, które mają bardzo dużą, lecz nie całkowitą utratę wzroku
Kolejną grupą osób z niepełnosprawnością sensoryczną są osoby głuche i niedosłyszące.
Znaczne uszkodzenie słuchu uniemożliwia słyszenie i rozumienie mowy. Większość osób niesłyszących nie jest w stanie opanować języka ojczystego i posługuje się wyłącznie językiem migowym, który nie jest powszechnie znany. Bariera komunikacyjna utrudnia im kontakty ze środowiskiem.
Osoby niesłyszące przeżywają wiele przykrości związanych ze swoim defektem i nie mogą odreagować słownie. Są one bardzo wrażliwie, szczególnie na lekceważenie ich przez inne osoby. Głusi potrzebują pomocy przy nawiązywaniu podstawowych kontaktów społecznych, przy załatwianiu codziennych urzędowych, bytowych, dlatego pomoc pielęgniarki jest niezbędna.
Odrębną grupę osób z niepełnosprawnością sensoryczną są osoby głuchoniewidome, które pozbawione są całkowicie kontaktu słuchowo-wzrokowego z otoczeniem.
Podstawowym zmysłem, który odgrywa znaczącą rolę w nawiązywaniu porozumienia z osobą głuchoniewidomą jest zmysł dotyku. Znalezienia i wskazanie sposobu porozumiewania się z chorym z wykorzystywaniem zmysłu dotyku jest ważnym zadaniem pielęgniarki.
Postępowanie pielęgniarki POZ i opieka nad chorym z niepełnosprawnością sensoryczną polega na zapewnieniu poczucia bezpieczeństwa pacjentowi (podopieczny musi wiedzieć, że ma wsparcie ze strony pielęgniarki). Pielęgniarka rozpoznaje środowisko lokalne w celu pozyskania danych o sytuacji społecznej podopiecznego i rozpoznaje wydolność opiekuńczo-pielęgnacyjną rodziny chorego. Zrozumienie, cierpliwość, znajomość rożnych metod komunikowania się z osobą upośledzoną sensorycznie to wręcz nieodzowne cechy pielęgniarki opiekującej się tymi osobami.
Pielęgniarka POZ włącza do współpracy także rodzinę chorego, udziela poszczególnym członkom rodziny wskazówek jak postępować, z kim się kontaktować w razie trudności i na co szczególnie zwracać uwagę.
Delightful93