Odejście od teorii dedukcyjnych w latach 60.
Pierwotnie termin sekularyzacja odnosił się do zwalniana duchownych ze ślubów.
We wczesnej nowożytności sekularyzacja oznaczała oddzielanie się instytucji politycznych i gospodarczych od religijnych.
Zróżnicowanie strukturalne – religa prestaje by wszechobejmującym kodem w społeczeństwach na wyższym poziomie rozwoju.
Poglądy empirycystyczne i naukowe – używanie nauki do pokazywania irracjonalności wiary.
Dynamika religii.
Liberalne wizje porządku społecznego.
Marksizm.
Freudyzm.
Dyskusje o sekularyzacji miały podłoże ideologiczne.
Shiner – sześć znaczeń sekularyzacji:
• upadek religii;
• przystosowanie do praw tego świata;
• odejście społeczeństwa od religii;
• trasformacja przekonań i instytucji religijnych;
• desakralizacja świata;
• przejście od społeczeństwa „świętego” do „świeckiego”;
Glasner – socjologiczny mit sekularyzacji – socjologowie stosują badania, które potwierdzą ich tezę.
Martin – trzy podstawowe modele sekularyzacji, rozumianej jako zmniejszanie się:
• potęgi instytucji religijnych;
• liczby wyznawców;
• oporu wobec sekularyzacji;
Dobbelaere – trzy zjawiska podciągane pod termin sekularyzacji:
• laicyzacja;
• przemiany religijne;
• zaangażowanie religijne;
Bell – nowe miejsce/funkcja religii w społeczeństwach funkcjonalnych.
Chaves – religia nie jest niczym więcej niż inne instytucję. Wycofuję się więc ona do swojej pierwotnej roli.
Racjonalizacja – nieustanna pogoń za efektywnymi realacjami pomiędzy celem, a środkiem.
Racjonalność jako wykluczająca religijne myślenie vs. Racjonalność współgrająca z religią.
Modernizacja – złożona konfiguracja społecznych, prawnych, gospodarczych, politycznych i kulturowych przemian, które sprzyjają:
• umacnianiu się państw w ramach coraz bardziej zintegrowanego systemu państw międzynarodowych;
• nieustannej pogoni za wydajnością gospodarczą i władzą na poziomie narodowym i międzynarodowym;
• wykorzysytwaniu wiedzy teoretycznej i umiejętności praktycznych do podnoszenia wydajności;
• ustanawianiu demokratycznych form rządenia i uprawiania polityki;
• podnoszeniu poziomu edukacji oraz wolności słowa i przekonań;
• postępującej urbanizacji;
• kształtowaniu się idei dotyczących indywidualnej podmiotowości oraz godności i praw jednostki;
Moderniacja doprowadziła do znacznego odejścia od zinstytucjonalizowanych form religii. Mimo to modernizacja może prowadzić do tworzenia nowych form religii.
Metamorfoza religii, odchodzenie od zinstytucjonalizownych form religii, nie oznaca wygasania religii.
Davie – wiara bez przynależności.
Casanova – formy deprywatyzacji:
• mobilizacja religijna w obronie tradycyjnych sposobów życia przeciw kolonizacji państw lub rynków;
• walka z dominacją państw i rynków;
• podtrzymywanie wizji dobra wspólnego dla zrównoważenia indywidualizmu nowoczesnego liberalizmu;
Tezy Casanovy pasują jedynie do ponadnardowych, globalnych ruchów religijnych jak kościół rzymskokatlicki.
Stark i Finke – ludzie próbują dokonać jak najbardziej racjonalnego wyboru ich zdaniem również na polu religii. Uważają oni także, że tam gdzie panuję pluralizm religijny, religia nie chyli się ku upadkowi.
Teza o powszechności religii – religia jest naturalnym elementem życia człowieka, wynika z jego biologicznej natury, bądź uwarunkowań kulturalnych.
Trzy aspekty publicznego wymiaru religii:
• stopień zróżnicowania religijnego;
• poziom akceptacji rozmaitych grup religijnych;
• poparcie dla poszerzenia znaczenia religii;
Pięć form zróżnicowania religijnego:
1. ilość odrębnych organizacji religijnych;
2. większa liczba organizacji zdolnych do przyciągnięcia do siebie znaczącej liczby ludzi;
3. liczba tradycji wyznaniowych w danym kraju;
4. liczba jednostek łączących różne tradycje religijne;
5. podział jednolistej wcześniej tradycji religijnej;
Słowo pluralizm zazwyczaj jest stosowane jako ideologicznie pozytywne zjawisko.
Różne znaczenia pluralizmu:
1. zaaprobowane zróżnicowanie wspólnot religijnych;
2. możliwośc indywidualnego wyboru tradycji religijnej;
3. zdolnośc jednostek do łączenia elementów różnych tradycji religijnych;
Pluralizm zdaniem Beckforda – stanowisko zgodnie z którym zróżnicowanie poglądów i wspólnot religijnych jest, w pewnych granicach, korzystne, a pokojowe współistnienie wspólnot religijnych jest rzeczą pożądaną.
Nie definiowanie pluralizmu z powodu prac Bergera i Luckmanna.
Nieprzystawanie poglądów Bergera do faktów empirycznych.
Sfera prytwatna to ta, z której władza postanawia się wycofać.
maciekarendal