Konstytucja marcowa.pdf

W imię Boga Wszechmogącego!

My, Naród Polski, dziękując Opatrzności za wyzwolenie nas z półtorawiekowej niewoli,

wspominając z wdzięcznością męstwo i wytrwałość ofiarnej walki pokoleń, które najlepsze

wysiłki swoje sprawie niepodległości bez przerwy poświęcały, nawiązując do świetnej

tradycji wiekopomnej Konstytucji 3-go Maja, dobro całej, zjednoczonej i niepodległej

Matki-Ojczyzny mając na oku, a pragnąc jej byt niepodległy, potęgę i bezpieczeństwo oraz

ład

społeczny utwierdzić na wiekuistych zasadach prawa i wolności, pragnąc zarazem zapewnić

rozwój wszystkich jej sił moralnych i materialnych dla dobra całej odradzającej się ludzkości,

wszystkim obywatelom Rzeczypospolitej równość, a pracy poszanowanie, należne prawa i

szczególną opiekę Państwa zabezpieczyć - tę oto Ustawę Konstytucyjną na Sejmie

Ustawodawczym Rzeczypospolitej Polskiej uchwalamy i stanowimy.

Rozdział I. Rzeczpospolita

Art.1. Państwo Polskie jest Rzecząpospolitą.

Art.2. Władza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej należy do Narodu. Organami Narodu

w zakresie ustawodawstwa są Sejm i Senat, w zakresie władzy wykonawczej - Prezydent

Rzeczypospolitej łącznie z odpowiedzialnymi ministrami, w zakresie wymiaru

sprawiedliwości - niezawisłe Sądy.

Rozdział II. Władza ustawodawcza

Art.3. Zakres ustawodawstwa państwowego obejmuje stanowienie wszelkich praw

publicznych i prywatnych i sposobu ich wykonania

Nie ma ustawy bez zgody Sejmu, wyrażonej w sposób regulaminowo ustalony.

Ustawa uchwalona przez Sejm zyskuje moc obowiązującą w czasie przez nią samą

określonym.

Rzeczpospolita Polska, opierając swój ustrój na zasadzie szerokiego samorządu

terytorialnego, przekaże przedstawicielstwom samorządu właściwy zakres ustawodawstwa,

zwłaszcza z dziedziny administracji, kultury i gospodarstwa, który zostanie bliżej określony

ustawami państwowymi.

Rozporządzenia władzy, z których wynikają prawa lub obowiązki obywateli, mają moc

obowiązującą tylko wtedy, gdy zostały wydane z upoważnienia ustawy i z powołaniem się na

nią.

Art.4. Ustawa państwowa ustala corocznie budżet Państwa na rok następny.

Art.5. Ustalanie stanu liczebnego wojska i zezwalanie na coroczny pobór rekruta może

nastąpić jedynie na drodze ustawodawczej.

Art.6. Zaciągnięcie pożyczki państwowej, zbycie, zamiana i obciążenie nieruchomego

majątku państwowego, nałożenie podatków i opłat publicznych, ustanowienie ceł i

monopolów, ustalenie systemu monetarnego, jakoteż przyjęcie gwarancji finansowej przez

Państwo - może nastąpić tylko na mocy ustawy.

Art.7. Rząd przedstawi corocznie zamknięcie rachunków państwowych do parlamentarnego

zatwierdzenia.

Art.8. Sposób wykonania parlamentarnej kontroli nad długami Państwa określi oddzielna

ustawa.

Art.9. Do kontroli całej administracji państwowej pod względem finansowym, badania

zamknięć rachunków Państwa, przedstawiania corocznie Sejmowi wniosku o udzieleniu lub

odmówieniu rządowi absolutorjum - jest powołana Najwyższa Izba Kontroli, oparta na

zasadzie kolegjalności i niezależności sędziowskiej członków jej kolegjum, usuwalnych tylko

uchwałą Sejmu większością 3/5 głosujących. Organizację Najwyższej Izby Kontroli i sposób

jej działania określi szczegółowo osobna ustawa.

Prezes Najwyższej Izby Kontroli zajmuje stanowisko równorzędne ministrowi, nie wchodzi

jednak w skład Rady Ministrów, a jest za sprawowanie swego urzędu i za podległych mu

urzędników odpowiedzialny bezpośrednio przed Sejmem.

Art.10. Prawo inicjatywy ustawodawczej przysługuje Rządowi i Sejmowi. Wnioski i projekty

ustaw, pociągające za sobą wydatki ze Skarbu Państwa, muszą podawać sposób ich zużycia i

pokrycia.

Art.11. Sejm składa się z posłów, wybranych na lat pięć, licząc od dnia otwarcia Sejmu, w

głosowaniu powszechnem, tajnem, bezpośredniem, równem i stosunkowem.

Art.12. Prawo wybierania ma każdy obywatel polski bez różnicy płci, który w dniu ogłoszenia

wyborów ukończył lat 21, używa w pełni praw cywilnych i zamieszkuje w okręgu wyborczym

przynajmniej od przedednia ogłoszenia wyborów w Dzienniku Ustaw. Prawo głosowania

może być wykonywane tylko osobiście. Wojskowi w służbie czynnej nie mają prawa

głosowania.

Art.13. Prawo wybieralności ma każdy obywatel, mający prawo wybierania do Sejmu, nie

wyjmując wojskowych w służbie czynnej, niezależnie od miejsca zamieszkania, o ile

ukończył lat 25.

Art.14. Nie mogą korzystać z prawa wyborczego obywatele skazani za przestępstwa, które

określi ordynacja wyborcza, jako pociągające za sobą czasową lub stałą utratę prawa

wybierania, wybieralności, a także piastowania mandatu poselskiego.

Art.15. Państwowi urzędnicy administracyjni, skarbowi i sądowi nie mogą być wybierani w

tych okręgach, w których pełnią swą służbę. Przepis nie dotyczy urzędników pełniących swą

służbę przy władzach centralnych.

Art.16. Pracownicy państwowi i samorządowi z chwilą wyboru na posła otrzymują na czas

trwania mandatu poselskiego urlop. Przepis ten nie dotyczy ministrów, podsekretarzy stanu i

profesorów wyższych uczelni. Lata spędzone na wykonaniu mandatu poselskiego liczą się do

lat służby.

Art.17. Poseł obejmujący płatną służbę państwową traci mandat; przepis ten nie dotyczy

powołania na stanowiska ministrów, podsekretarzy stanu i profesorów wyższych uczelni.

Art.18. Bliższe postanowienia o wyborach posłów do Sejmu określi ordynacja wyborcza.

Art.19. Sejm sprawdza ważność wyborów niezaprotestowanych. O ważności wyborów

zaprotestowanych rozstrzyga Sąd Najwyższy.

Art.20. Posłowie są przedstawicielami całego Narodu i nie są krępowani żadnemi

instrukcjami wyborców.

Posłowie składają na ręce Marszałka wobec Izby następujące ślubowanie:

"Ślubuję uroczyście, jako poseł na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, wedle najlepszego mego

rozumienia i zgodnie z sumieniem, rzetelnie pracować wyłącznie dla dobra Państwa

Polskiego jako całości".

Art.21. Posłowie nie mogą być pociągani do odpowiedzialności za swoją działalność w

Sejmie, lub poza Sejmem, wchodzącą w zakres wykonywania mandatu poselskiego, ani w

czasie trwania mandatu, ani po jego wygaśnięciu. Za przemówienia i odezwania się, tudzież

manifestacje w Sejmie posłowie odpowiadają tylko przed Sejmem. Za naruszenie prawa

osoby trzeciej mogą być pociągnięci do odpowiedzialności sądowej, o ile władza sądowa

uzyska na to zezwolenie Sejmu.

Postępowanie karno-sadowe, karno-administracyjne lub dyscyplinarne, wdrożone przeciw

posłowi przed uzyskaniem mandatu poselskiego, ulegnie na żądanie Sejmu zawieszeniu aż do

wygaśnięcia mandatu.

Bieg przedawnienia przeciw posłowi w postępowaniu karnem ulega przerwie na czas trwania

mandatu poselskiego.

Przez cały czas trwania mandatu posłowie nie mogą być pociągani do odpowiedzialności

karno-sądowej, karno-administracyjnej i dyscyplinarnej, ani pozbawieni wolności bez

zezwolenia Sejmu. W wypadku schwytania posła na gorącym uczynku zbrodni pospolitej,

jeżeli jego przytrzymanie jest niezbędne dla zabezpieczenia wymiaru sprawiedliwości,

względnie dla unieszkodliwienia skutków przestępstwa, władza sądowa ma obowiązek

bezzwłocznego zawiadomienia o tem Marszałka Sejmu dla uzyskania zezwolenia Sejmu na

areszt i dalsze postępowanie karne. Na żądanie Marszałka przytrzymany musi być

niezwłocznie uwolniony.

Art.22. Poseł nie może na swoje ani na obce imię kupować lub uzyskiwać dzierżaw dóbr

państwowych, przyjmować dostaw publicznych i robót rządowych, ani otrzymywać od Rządu

koncesji lub innych korzyści osobistych.

Poseł nie może również otrzymywać od Rządu żadnych odznaczeń, z wyjątkiem wojskowych.

Art.23. Poseł nie może być redaktorem odpowiedzialnym.

Art.24. Posłowie otrzymują djety w wysokości regulaminem określonej i mają prawo

bezpłatnego korzystania z państwowych środków komunikacji dla podróży po całym

obszarze

Rzeczypospolitej.

Art.25. Prezydent Rzeczypospolitej zwołuje, otwiera, odracza i zamyka Sejm i Senat.

Sejm winien być zwołany na pierwsze posiedzenie w trzeci wtorek po dniu wyborów i

corocznie najpóźniej w październiku na sesję zwyczajną celem uchwalenia budżetu, stanu

liczebnego i poboru wojska, oraz innych spraw bieżących.

Prezydent Rzeczypospolitej może zwołać Sejm w każdym czasie na sesję nadzwyczajną

wedle własnego uznania, a winien to uczynić na żądanie 1/3 ogółu posłów w ciągu dwóch

tygodni.

Inne wypadki zebrania się Sejmu na sesję nadzwyczajną określa Konstytucja.

Odroczenie wymaga zgody Sejmu, jeżeli ma być w ciągu tej samej sesji zwyczajnej

powtórzone, lub jeżeli przerwa ma trwać dłużej, niż 30 dni.

Sejm, zwołany w październiku na sesję zwyczajną, nie możne być zamknięty przed

uchwaleniem budżetu.

Art.26. Sejm może się rozwiązać mocą własnej uchwały, powziętej większością 2/3 głosów,

przy obecności połowy ustawowej liczby posłów. Prezydent Rzeczypospolitej może

rozwiązać Sejm za zgodą 3/5 ustawowej liczby członków Senatu.

Równocześnie w obu wypadkach z samego prawa rozwiązuje się Senat.

Wybory odbędą się w ciągu 90 dni od dnia rozwiązania; termin ich będzie oznaczony bądź w

uchwale Sejmu, bądź w orędziu Prezydenta o rozwiązaniu Sejmu.

Art.27. Posłowie wykonywają swe prawa i obowiązki poselskie osobiście.

Art.28. Sejm wybiera ze swego grona Marszałka i jego zastępców, sekretarzy i komisje.

Mandaty Marszałka i jego zastępców trwają po rozwiązaniu Sejmu aż do ukonstytuowania

się

nowego Sejmu.

Art.29. Sposób i porządek obrad sejmowych, rodzaj i ilość komisji, liczbę wicemarszałków i

sekretarzy, prawa i obowiązki Marszałka określa regulamin sejmowy.

Marszałek mianuje urzędników sejmowych, za których działania odpowiada przed Sejmem.

Art.30. Posiedzenia Sejmu są jawne. Na wniosek Marszałka, przedstawiciela Rządu lub 30

posłów może Sejm uchwalić tajność posiedzenia.

Art.31. Nikt nie może być pociągnięty do odpowiedzialności za zgodne z prawdą

sprawozdanie z jawnego posiedzenia Sejmu i komisji sejmowej.

Art.32. Do prawomocności uchwał potrzebna jest zwykła większość głosów, przy obecności

przynajmniej 1/3 ogółu ustawowej liczby posłów, o ile inne przepisy Konstytucji nie

zawierają odmiennych postanowień.

Art.33. Posłowie mają prawo zwracać się z interpelacjami do Rządu bądź do poszczególnych

ministrów w sposób, regulaminem przepisany. Minister ma obowiązek udzielić odpowiedzi

ustnie lub pisemnie w terminie nie dłuższym niż 6 tygodni albo w umotywowanym

oświadczeniu usprawiedliwić brak rzeczowej odpowiedzi. Na żądanie interpelantów

odpowiedź musi być Sejmowi zakomunikowana. Sejm może odpowiedź Rządu uczynić

przedmiotem dyskusji i uchwały.

Art.34. Sejm może wyłaniać i naznaczać dla zbadania poszczególnych spraw nadzwyczajne

komisje z prawem przesłuchiwania stron interesowanych oraz wzywania świadków i

rzeczoznawców. Zakres działania i uprawnień tych komisji uchwala Sejm.

Art.35. Każdy projekt ustawy przez Sejm uchwalony będzie przekazany Senatowi do

rozpatrzenia. Jeżeli Senat nie podniesie w ciągu 30 dni od dnia doręczenia mu uchwalonego

projektu ustawy żadnych przeciwko niemu zarzutów - Prezydent Rzeczypospolitej zarządzi

ogłoszenie ustawy. Na wniosek Senatu Prezydent Rzeczypospolitej może zarządzić

ogłoszenie ustawy przed upływem 30 dni.

Jeżeli Senat postanowi projekt, uchwalony przez Sejm, zmienić lub odrzucić, powinien

zapowiedzieć to Sejmowi w ciągu powyższych 30 dni, a najdalej w ciągu następnych dni 30

zwrócić Sejmowi z proponowanemi zmianami.

Jeżeli Sejm zmiany, przez Senat proponowane, uchwali zwykłą większością, albo odrzuci

większością 11/20 głosujących - Prezydent Rzeczypospolitej zarządzi ogłoszenie ustawy w

brzmieniu ustalonem ponowną uchwałą Sejmu.

Art.36. Senat składa się z członków wybranych przez poszczególne województwa w

głosowaniu powszechnem, tajnem, bezpośredniem, równem i stosunkowem. Każde

województwo stanowi jeden okrąg wyborczy, przyczem w stosunku do liczby mandatów

sejmowych na ilość mieszkańców liczba mandatów do Senatu wynosi 1/4 część. Prawo

wybierania do Senatu ma każdy wyborca do Sejmu, który w dniu ogłoszenia wyborów

ukończył lat 30 i w dniu tym zamieszkuje w okręgu wyborczym przynajmniej od roku; nie

tracą jednak prawa wyborczego świeżo osiedli koloniści, którzy opuścili poprzednie miejsce

zamieszkania, korzystając z reformy rolnej; również nie tracą tego prawa robotnicy, którzy

zmienili miejsce pobytu wskutek zmiany miejsca pracy, oraz urzędnicy państwowi

przeniesieni służbowo. Prawo wybieralności ma każdy obywatel, posiadający prawo

wybierania do Senatu, nie wyłączając wojskowych w służbie czynnej, o ile z dniem

ogłoszenia wyborów ukończył lat 40.

Kadencja Senatu rozpoczyna się i kończy z kadencją Sejmową.

Nikt nie może być jednocześnie członkiem Sejmu i Senatu.

Art.37. Postanowienia artykułów 14, 15, 16, 17, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 27, 28, 29, 30, 31,

32 i 33 stosują się odpowiednio także do Senatu, względnie jego członków.

Art.38. Żadna ustawa nie może stać w sprzeczności z niniejszą Konstytucją, ani naruszać ją.

Rozdział III. Władza wykonawcza

Art.39. Prezydenta Rzeczypospolitej wybierają na lat siedem bezwzględną większością

głosów Sejm i Senat, połączone w Zgromadzenie Narodowe. Zgromadzenie Narodowe

zwołuje Prezydent Rzeczypospolitej w ostatnim kwartale siedmiolecia swego urzędowania.

Jeżeli zwołanie nie nastąpi na 30 dni przed upływem siedmiolecia, Sejm i Senat łączą się z

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: