231390100.pdf

(867 KB) Pobierz

160 Miejsceizjoterapiiwewspółczesnejginekologii

4.8. Fizjoterapia w leczeniu chorych

na raka piersi

Hanna Tchórzewska-Korba

Leczenie chorych na raka piersi

Rak piersi jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym u kobiet w Polsce

i na całym świecie. Wszędzie występują tendencje zwyżkowe zachorowań na ten

rodzaj nowotworu u kobiet (1 na 100 przypadków raka piersi występuje u mężczyzn),

ale dzięki rozwojowi metod leczenia w niektórych krajach nie wzrasta lub wręcz

spada śmiertelność z tego powodu. W Polsce w ostatnich latach wyniki leczenia

pozwoliły na zahamowanie pogarszających się współczynników umieralności. Nadal

jeszcze z powodu raka piersi umiera rocznie ok. 5000 kobiet, a 5‑letnie przeżycia są

rzadsze niż średnie wyniki europejskie. Należy jednak zwrócić uwagę na to, że rów‑

nież w Polsce żyje ok. 60 000 kobiet, u których rozpoznano chorobę nowotworową

gruczołów sutkowych, które przeszły leczenie i chcą żyć możliwie w jak najlepszym

zdrowiu.

Leczenie raka piersi jest leczeniem skojarzonym. Oprócz chirurgii, która zajmuje

pierwsze miejsce w leczeniu chorych z tym rozpoznaniem, stosuje się radioterapię,

chemioterapię, hormonoterapię i inne metody leczenia systemowego (ryc. 4.2).

Leczenie miejscowe

chirurgia

 amputacja prosta wraz z biopsją węzła wartowniczego

 zmodyikowana amputacja radykalna według metody madena polegająca

na usunięciu gruczołu piersiowego wraz z powięzią mięśnia piersiowego

większego i węzłami chłonnymi pachy w jednym bloku tkankowym

 zmodyikowana amputacja radykalna metodą Pateya – usunięcie gruczołu

piersiowego wraz z mięśniem piersiowym mniejszym, powięzią mięśnia

piersiowego większego oraz węzłami chłonnymi pachy

 amputacja radykalna piersi według metody halsteda – usunięcie gruczołu

piersiowego z mięśniem piersiowym większym i układem chłonnym

pachowym w jednym bloku

 zabieg oszczędzający pierś (usunięcie guza wraz z marginesem tkanki

zdrowej lub kwadratektomia

 zabieg diagnostyczno-leczniczy w obrębie węzłów chłonnych (całość

węzłów chłonnych lub węzeł wartowniczy)

 uzupełniająca radioterapia pooperacyjna

 teleradioterapia

 brachyterapia

amputacja piersi w zależności

od stopnia zaawansowania

choroby

Leczenie oszczędzające

raDioTeraPia

Leczenie ogÓLnousTrojowe

chemioTeraPia

hormonoTeraPia

immunoTeraPia

Ryc. 4.2. Leczenierakapiersi.

1004362471.099.png

1004362471.110.png

1004362471.121.png

1004362471.132.png

1004362471.001.png

1004362471.012.png

1004362471.023.png

1004362471.034.png

1004362471.045.png

1004362471.054.png

1004362471.055.png

1004362471.056.png

1004362471.057.png

1004362471.058.png

1004362471.059.png

1004362471.060.png

1004362471.061.png

1004362471.062.png

1004362471.063.png

1004362471.064.png

1004362471.065.png

1004362471.066.png

1004362471.067.png

1004362471.068.png

1004362471.069.png

1004362471.070.png

1004362471.071.png

1004362471.072.png

1004362471.073.png

1004362471.074.png

1004362471.075.png

1004362471.076.png

1004362471.077.png

1004362471.078.png

1004362471.079.png

1004362471.080.png

1004362471.081.png

1004362471.082.png

Leczeniechorychnarakapiersi 161

Na każdym etapie leczenia należy zadbać o możliwie najlepszą jakość życia kobiet.

Dlatego w leczeniu raka piersi rehabilitacja psychoizyczna jest uznana za integralną

część tego procesu.

Rehabilitację kobiet leczonych z powodu raka piersi w Polsce zapoczątkowano

w latach 70. XX wieku, gdy w Instytucie Onkologii w Warszawie został wprowadzo‑

ny program usprawniania po radykalnej operacji raka gruczołu sutkowego. W 1984

roku utworzono Zakład Rehabilitacji Centrum Onkologii Instytutu im. Marii Skło‑

dowskiej‑Curie, w którym program ten był opracowywany i modyikowany do potrzeb

nowoczesnej terapii. Obecnie przedstawiony program jest realizowany w Zakładzie

Rehabilitacji Kliniki Onkologicznej przy ul. Wawelskiej oraz w Klinice Nowotworów

Piersi i Chirurgii Rekonstrukcyjnej Centrum Onkologii i służy pacjentkom leczonym

z powodu nowotworów piersi w całej Polsce.

Ze względu na uszkodzenia wynikające z leczenia chirurgicznego i różnego stop‑

nia deformacje będące tego konsekwencją kobiety po takim leczeniu mogą mieć

zmniejszone poczucie własnej wartości, zaburzenia w pełnieniu wszelkich ról spo‑

łecznych (roli matki, żony, pracownika). Deformacja ciała nie pozostaje bez wpływu

na codzienne życie i generalnie w poczuciu pacjentki ma wpływ na zaburzenia ko‑

herencji społecznej, czyli spójności życia społecznego (ryc. 4.3; p. także rozdz. 6).

Dlatego każda forma pomocy (izjoterapia, psychoedukacja, psychoterapia) ma

ogromne znaczenie dla tej grupy chorych.

Zaburzenia poczucia

wpływu na swój los

Obni enie poczucia

własnej warto ci

DEFORMACJA

CIAŁA

Zaburzenia poczucia

to samo ci płciowej

Poczucie uszkodzenia

ciała

ZABURZENIA KOHERENCJI SPOŁECZNEJ

Ryc. 4.3. Zaburzeniakoherencjispołecznejw związkuz deformacjąciała.

1004362471.083.png

1004362471.084.png

1004362471.085.png

1004362471.086.png

1004362471.087.png

1004362471.088.png

1004362471.089.png

1004362471.090.png

1004362471.091.png

1004362471.092.png

1004362471.093.png

1004362471.094.png

1004362471.095.png

1004362471.096.png

1004362471.097.png

1004362471.098.png

1004362471.100.png

1004362471.101.png

1004362471.102.png

1004362471.103.png

1004362471.104.png

1004362471.105.png

1004362471.106.png

1004362471.107.png

1004362471.108.png

1004362471.109.png

1004362471.111.png

1004362471.112.png

1004362471.113.png

1004362471.114.png

1004362471.115.png

1004362471.116.png

162 Miejsceizjoterapiiwewspółczesnejginekologii

Rak gruczołu sutkowego

Wady postawy

Ograniczenie ruchomo ci

w stawach obr czy

ko czyny górnej

Wtórny obrz k chłonny

Zmniejszenie siły

mi niowej

Ryc. 4.4. Uboczneskutkileczeniarakapiersi.

Celem rehabilitacji psychoizycznej jest przywrócenie stanu psychospołecznego

(rehabilitacja psychiczna i społeczna) oraz stanu czynnościowego (izjoterapia)

z okresu przed leczeniem (a właściwie przed chorobą).

Ze względu na skutki niepożądane leczenia raka piersi (ryc. 4.4):

T zmiany postawy (boczne skrzywienie kręgosłupa, odstająca łopatka),

T ograniczenie ruchomości w stawach obręczy kończyny górnej (barkowej),

T wtórny obrzęk chłonny,

T zmniejszenie siły mięśniowej strony operowanej,

zabiegi izjoterapeutyczne powinny być tak dostosowane, aby zmniejszały lub likwi‑

dowały te skutki.

4.8.1. Proilaktyka przeciwobrzękowa

Ogromną rolę w izjoterapii pacjentek leczonych z powodu raka piersi odgrywa izjo‑

proilaktyka prowadzona w celu zapobiegania wystąpieniu wtórnego obrzęku chłonne‑

go. U wszystkich pacjentek, u których w trakcie leczenia chirurgicznego usunięto

węzły chłonne pachowe, może wystąpić wtórny obrzęk chłonny. Prawdopodobieństwo

obrzęku wzrasta po zastosowaniu w procesie leczenia napromieniania (radioterapii),

wzrasta także u kobiet starszych, otyłych, z zaburzeniami krążenio wymi.

Aby uniknąć (zminimalizować ryzyko) obrzęku, należy:

T w codziennym odpoczynku układać kończynę górną strony operowanej w ele‑

wacji (np. na klinie specjalnie do tego przystosowanym), stosując automasaż

i gimnastykę;

1004362471.117.png

1004362471.118.png

1004362471.119.png

1004362471.120.png

1004362471.122.png

1004362471.123.png

1004362471.124.png

1004362471.125.png

1004362471.126.png

1004362471.127.png

1004362471.128.png

1004362471.129.png

1004362471.130.png

1004362471.131.png

1004362471.133.png

1004362471.134.png

1004362471.135.png

1004362471.136.png

1004362471.137.png

1004362471.138.png

1004362471.139.png

1004362471.140.png

1004362471.141.png

1004362471.142.png

1004362471.002.png

1004362471.003.png

1004362471.004.png

Leczeniechorychnarakapiersi 163

T unikać długotrwałego biernego wysiłku, np. prasowania;

T unikać iniekcji w kończynę po stronie operowanej;

T unikać szarpnięć, np. smyczą psa lub w środkach lokomocji;

T unikać dźwigania, przegrzewania kończyny (stosowania maści rozgrzewających,

gorących kąpieli, opalania);

T nie uciskać kończyny np. zbyt obcisłymi rękawami, bransoletkami, zegarkiem,

aparatem do pomiaru ciśnienia krwi;

T unikać urazów, takich jak użądlenia owadów, ukłucia, skaleczenia, oparzenia;

T unikać spania na operowanym boku;

T dbać o prawidłową masę ciała (otyłość sprzyja obrzękom);

T uprawiać rekreacyjnie sport, dbać o aktywność izyczną – wskazane pływanie,

nordic walking;

T wykonywać masaż wspomagający przepływ chłonki.

Codzienny automasaż zapobiega zastojom chłonki i obrzękom kończyny górnej

po operowanej stronie. Przed przystąpieniem do automasażu trzeba umyć ręce. Na‑

leży używać oliwki lub kremu do masażu. Zabieg trwa 10 min. Każdy ruch powtarza

się 5–10 razy.

Oto następujące po sobie techniki:

T Głaskanie barku całą powierzchnią dłoni – ruch rozpoczyna się od górnej części

ramienia, przez bark w kierunku łopatki z tyłu, a z przodu w kierunku klatki

piersiowej, przechodząc poza linię mostka.

T Rozcieranie ręki – prostymi palcami rozciera się palce ręki, wszystkie razem,

a następnie każdy z osobna. Kostkami zgiętych palców rozciera się okolicę

śródręcza (jest to ruch polegający na zakreślaniu kółek, łączących się w łańcusz‑

ki).

T Głaskanie całej kończyny – od dłoni w kierunku barku.

T Wyciskanie – obejmuje się całą dłonią rękę w okolicy nadgarstka i okrężnym

ruchem wykonuje spiralne głaskania w górę, do barku.

T Ugniatanie – ruchem pulsującym od okolicy nadgarstka ku barkowi. Ruch ten

wykonuje się, ujmując rozluźnione mięśnie kończyny między kciuk a pozostałe

palce, ugniatając je ruchami pulsującymi i „popychając” każde miejsce ku górze.

T Rozcieranie – ruchem kolistym samymi opuszkami palców zakreśla się koła,

rozpoczynając od palców, kończąc na barku.

T Oklepywanie ruchem miotełkowym – ruch ten wykonuje się tylko od spodu

całej kończyny górnej, grzbietem palców, ruchami podobnymi do uderzania

miotełką.

T Wstrząsanie – uniesienie kończyny masowanej ku górze i wykonywanie ruchów

potrząsania.

Uwaga . Masaż lub automasaż nie może być bolesny. Ruchy należy wykonywać

wolno, bez nacisku, tak aby nie sprawiały bólu. W razie wystąpienia bólu, zmian

1004362471.005.png

1004362471.006.png

1004362471.007.png

1004362471.008.png

1004362471.009.png

1004362471.010.png

1004362471.011.png

1004362471.013.png

1004362471.014.png

1004362471.015.png

1004362471.016.png

1004362471.017.png

1004362471.018.png

1004362471.019.png

1004362471.020.png

1004362471.021.png

1004362471.022.png

1004362471.024.png

1004362471.025.png

1004362471.026.png

1004362471.027.png

1004362471.028.png

164 Miejsceizjoterapiiwewspółczesnejginekologii

skórnych, zaczerwienienia lub zasinienia należy niezwłocznie skonsultować to z le‑

karzem.

4.8.2. Fizjoterapia w warunkach szpitalnych

i ambulatoryjnych

Schemat kompleksowego postępowania izjoterapeutycznego w raku piersi przedsta‑

wiono na ryc. 4.5.

Postępowanie izjoterapeutyczne powinno być poprzedzone diagnozą izjotera-

peutyczną . W tym celu stosuje się test Kułakowskiego i Miki dotyczący zakresu

ruchu w stawach obręczy kończyny górnej, stanu obwodów i siły mięśniowej kończyn

górnych, wad postawy wynikających z operacji oraz ogólnej sprawności izycznej.

Pacjentki, u których wykonano mastektomię, przed rozpoczęciem ćwiczeń ambu‑

latoryjnych powinny mieć już odpowiednio dobraną protezę piersi. Zabiegi izjote‑

rapeutyczne dostosowuje się do etapu leczenia raka piersi, w jakim pacjentka traia

na rehabilitację. Odpowiednie dobranie zabiegów z izjoterapii połączone z rehabili‑

tacją psychiczną powinno być stosowane na każdym etapie leczenia onkologicznego:

zarówno w czasie leczenia przyczynowego, jak i w okresie leczenia paliatywnego

(progresja choroby), a nawet – w trakcie leczenia terminalnego. Możliwość wykona‑

nia ruchu stanowi dla pacjentki sprawdzian własnych możliwości, tak ważny szcze‑

gólnie w trudnych fazach leczenia onkologicznego.

Zabiegi izjoterapeutyczne stosowane w warunkach uzdrowiskowych nie odbie‑

gają od dalej przedstawionych.

Okres szpitalny

Zabiegi izjoterapeutyczne rozpoczyna się w pierwszej dobie po operacji. Zakres tych

działań związany jest z rozległością operacji. Wszystkim pacjentkom, u których

usunięto węzły chłonne, układa się kończynę górną strony operowanej na specjalnie

przystosowanym do tego celu klinie pod kątem 45° do podłoża (ryc. 4.6).

Fizjoterapia w tym okresie ma za zadanie poprawę stanu izycznego chorej. Ćwi‑

czenia dotyczą ruchów palców ręki strony operowanej, ruchów nadgarstka oraz

ćwiczeń wspomaganych obu kończyn górnych w zakresie ruchu zgięcia w stawie

ramiennym. W pierwszej dobie po operacji ćwiczenia wykonuje się w pozycji leżenia

tyłem w łóżku pacjentki, w drugiej–trzeciej dobie ćwiczenia grupowe z użyciem lasek

jako przyboru ułatwiającego ruch.

Protezowanie

Przed wyjściem ze szpitala pacjentka po amputacji piersi powinna otrzymać pełne

informacje od izjoterapeuty na temat protezy piersi (ryc. 4.7). Obecnie w Polsce

produkt ten podlega częściowej refundacji z NFZ na okres dwóch lat użytkowania.

1004362471.029.png

1004362471.030.png

1004362471.031.png

1004362471.032.png

1004362471.033.png

1004362471.035.png

1004362471.036.png

1004362471.037.png

1004362471.038.png

1004362471.039.png

1004362471.040.png

1004362471.041.png

1004362471.042.png

1004362471.043.png

1004362471.044.png

1004362471.046.png

1004362471.047.png

1004362471.048.png

1004362471.049.png

1004362471.050.png

1004362471.051.png

1004362471.052.png

1004362471.053.png

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Znaczenie reedukacji miesni.pdf (75 KB)
Wprowadzenie_do_osteopatii.pdf (230 KB)
231390100.pdf (867 KB)
rehabilitacja_interdyscyplinarna.pdf (7943 KB)
Rehabilitacja w ginekologi i połoznictwie-J.Kozłowka 2006.pdf (9987 KB)

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin