Dr Zawiślak wykłady 2
DYDAKTYKA OGÓLNA
1. Wykłady str. 2 - 12
2. Ćwiczenia str. 13 - 18
Dydaktyka zajmuje się nauczaniem, uczeniem się. Szczególne pytania stawia o ucznia, kim on jest, kto on jest. Dotarcie do człowieka, likwidacja zjawisk negatywnych. Dużo nauka ta poświęca uczniowi, nauczycielowi.
Prof. Denek.
- Kogo uczymy i kto uczy?
- Po co uczymy? /sens, cel do którego zmierzamy/.
- Czego nauczamy?
- Jak to robić? Jakimi metodami działać?/.
- Za pomocą czego uczymy? /infrastruktura szkoły, bazy, pomoce itp./
- Kiedy, gdzie, jak długo nauczamy? /Gdzie się uczy – organizacja nauczania, jakie etapy kształcenia?/.
- Jak oceniamy wyniki? /Jak kontrolować efekty?/.
Według prof. Denka
1. Sytuacje dydaktyczne /które wywołują proces myślenia/.
2. Proces rozwojowy /my dydaktycy musimy brać proces rozwojowy pod uwagę/.
3. Rezultat /efekt, do którego zmierzamy/.
Dydaktyka zajmuje się nauczaniem świadomym, planowym, steruje procesami.
Definicje dydaktyki – Okoń.
Jest to nauka o kształceniu i samokształceniu, ich celach, treści oraz metodach, środkach i organizacji.
Zaliczana jest do nauk pedagogicznych.
Pedagogika ogólna – historia oświaty i wychowania – teoria wychowania – dydaktyka.
Jest to jedna z podstaw kształtowania człowieka.
Praktyczność dydaktyki ogólnej.
Poza praktyka nauka nie istnieje, jeśli nie uczysz nie jesteś dydaktykiem. Obecnie najczęściej prezentowane jest podejście teoretyczno – praktyczne.
Dydaktyka jest to nie tylko praktyka, ma ona pewien dorobek teoretyczny. Określa zjawiska, wskazuje pewne prawa. Teoria i praktyka przenikają się.
Jeśli chodzi o tzw. nachylenie teoretyczne, to uważa się, że tak ta nauka rozwinęła się, że może być nauką teoretyczną.
Tradycje dydaktyki polskiej.
- Kazimierz Twardowski /1866-1938/ - logik, pionier myśli dydaktycznej. Około 100 lat temu wydał pracę „Zasadnicze pojęcia dydaktyki i logiki do użytku w seminariach nauczycielskich i nauce prywatnej”.
- Bigdan Nawroczyński /1882 – 1974/ - profesor Uniwersytetu Poznańskiego i Warszawskiego – „Zasady nauczania” – 1930r.
- Kazimierz Sośnicki /1883 – 1974/ - „Zarys dydaktyki – 1925r, „Dydaktyka ogólna”.
- Jan Władysław Dawid - /1859-1914/ - „Zasób umysłowy dziecka” – 1896.
- Sergiusz Hessen -/1887-1940/ - „Struktura i treści szkoły współczesnej”, zajmował się polityką oświatową. Profesor Uniwersytetu Łódzkiego.
Powojenni:
- Wincenty Okoń;
- Czesław Kupisiewicz;
- Władysław Zaczyński;
- Konstanty Lech;
- Kazimierz Denek;
- Franciszek Bereźnicki;
- Stanisław Palka.
Od 1989 roku następuje pluralizm w oświacie:
- otwarcie na Zachód;
- zmiana treści kształcenia;
- stosunek nauczyciel – uczniowie;
- nauka podlega rynkowym wpływom;
- większy wpływ rodziców na uczniów;
- możliwość dotarcia nauczyciela do rodzica jest coraz mniejsza.
Literatura podstawowa:
1. Czesław Kupisiewicz – Podstawy dydaktyki ogólnej, Dydaktyka ogólna.
2. Wincenty Okoń – Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej.
Zaliczenie – artykuł do opracowania związany z programem /szkoła, edukacja współczesna / co zawiera, co wnosi do rzeczywistości.
Rozdz. I – Kupisiewicz – opracowanie.
Budują się różne modele /zróżnicowanie/, wszystko się różnicuje. Nie można nauczać bez wychowania. Zauważa się nurt meta dydaktyki, tzn., że dydaktyka refleksuje o sobie.
Inne tendencje – podejście humanistyczne do człowieka /holistycznie – całościowo/.
Rozwój technologii kształcenia.
Tendencja, aby odchodzić od modelu przyrodniczego.
Kontestacja /antypedagogika/ - odrzuca się to co było.
Jest to ta część nauki, która mówi o jej badaniach.
Przykładowo – relacje, skuteczność, jak organizować naukę, wszystkim co jest \związane z pracą szkół, nauczycieli, placówek oświatowych, wszelką świadomość pedagogiczną, badanie treści i metod, organizacji.
Definicja:
Metoda badań w dydaktyce /Okoń/ jest to system takich odpowiednio powiązanych ze sobą czynności i narzędzi, które umożliwiają odkrywanie zależności między poszczególnymi elementami procesu dydaktycznego jako całości oraz ogólnych prawidłowości kształcenia i oświaty.
POJĘCIA
- wskaźnik;
- hipoteza – założenie /weryfikacja, falsyfikacja/;
- dobór próby – decyzja, jaką część populacji obejmiemy badaniami;
- badanie pilotażowe;
- prototyp badania na mniejszej próbie
I. Spekulacja dydaktyczna – polega na tym, że autor nie przeprowadza badań, lecz obserwuje rzeczywistość, opiera się na intuicji i na tej podstawie tworzy jakieś dzieło, traktat.
II. Prace przeglądowe – autor pracy wybiera sobie temat, który będzie badał i bada, kto na ten temat prowadził badania i dalej drąży ten temat.
III. Metody badań historyczno – porównawczych – stosowana, gdy badamy przeszłość – popularne w Niemczech. Jej istotą jest rozpatrywanie faktów edukacyjnych na podstawie dokumentów historycznych.
IV. Metody porównawcze – komparatystyczne – istotą jest porównywanie różnych systemów oświaty w czasie i przestrzeni, wyszukiwanie różnic. Są to trudne metody, rzadko się stosuje. Materiały i źródła są w różnych miejscach. Czasem pewnych spraw nie można porównać. Nie zawsze są spójne.
V. Metoda obserwacji – co zastajemy – metoda, która chce opisać rzeczywistość, zarejestrować ją – dotyczy tu i teraz. Nie jest to tylko opis, ale także analiza tych zjawisk, które się opisuje. Autor badań poszukuje faktów stosownie do celów sobie postawionych.
Wg Okonia – polega na systematycznym i planowym rejestrowaniu.
ETAPY:
1. cele badawcze – sformułowanie;
2. wyłanianie i analiza zmiennych;
3. przekształcenie problemów w łańcuch hipotez;
4. dobór technik – narzędzi badawczych;
5. określenie populacji – dobór próby;
6. przeprowadzenie badań;
7. weryfikacja hipotez;
8. wnioski.
VI. Eksperyment dydaktyczny – metoda, która odpowiada na pytanie – co będzie jak ja wprowadzę jakąś zmianę? W eksperymencie wywołujemy jakiś proces. Ingerujemy w proces kształcenia, jest to metoda, która podlega ścisłej kontroli. Jest to metoda przeniesiona z nauk przyrodniczych.
Przykład: metoda nauczania dzieci. Dwie klasy homogeniczne, te same warunki, w domu, płeć itp. Uczymy dwiema metodami, a później badamy wyniki.
Metody ilościowe – nomotetyczne – są nastawione na zmierzenie – zważenie zjawiska, dbają bardzo o obiektywizm badań, aby nic nie zakłócało myśli badacza. Często stosuje się tu metody statystyczne /matematyczne/. W tych badaniach zakładamy, że ludzie zachowują się tak samo, że to można badać. Można porównywać. Możemy tworzyć wiedzę teoretyczną, obiektywną na podstawie wniosków z tych badań. Ostatnio zauważono, że nie wszystko można zbadać i zmierzyć.
Metody jakościowe – zakłada się, że człowiek jest niepowtarzalny w dydaktyce powinniśmy badać jakość zjawiska, a nie ilość.
Badania naturalistyczne – kontakt z terenem, analizuje codzienne życie ucznia, holistycznie – całościowo. Badacz stara się w sobie znaleźć naiwność poznawczą. Jest tu wiele możliwych interpretacji. Badacz nie ucieka się od subiektywności, jest tu wiele możliwych interpretacji. Metody te bazują na słowie, na opisie.
Metody dają nam możliwość mierzenia wielkości mierzalnych. Są one wzbogaceniem metody ilościowej. Można badać ważne sprawy.
Wady:
- subiektywizm;
- niepewność wyniku;
- brak uogólnień;
- brak decyzji.
Badacze posługują się:
- wywiadem narracyjnym;
- biografią ludzi /pamiętniki, życiorysy, dokumenty osobiste, kroniki rodzinne, wywiady nagrywane/.
- funkcja deskryptywna - /diagnostyczna – opisowa/;
- funkcja eksplanacyjna – wyjaśniająca;
- funkcja predykcyjno – prospektywna /prognostyczno – przewidywalna/;
- funkcja praktyczna – możliwość wdrażania w praktyce.
System to:
- elementy /części, składniki/;
- powiązania /interakcje, sprzężenia, współpraca/.
Dopiero te elementy wymienione powyżej stanowią system.
Jest to zbiór bardziej złożony niż składające się na nią części. Części te są połączone scalającymi je relacjami.
System społeczny – to co nas otacza, wszelkie społeczne zachowania.
System edukacyjny – cała oświata, instytucje powołane i nie powołane do wychowania, formalne, nieformalne, rodzina.
System oświaty – instytucje powołane do wychowania i nauczania.
System szkolny – tylko szkoły, przedszkola, poradnie społeczno – zawodowe, domy dziecka.
System dydaktyczny – wszystkie dokonania szkolne /kształcenia, wychowawcze, dydaktyczno – wychowawczy/.
System relacji zachodzących między nauczycielem, a uczniem.
System relacji zachodzących między uczniem i jego środowiskiem.
Definicja systemu edukacyjnego – wg Okonia.
System dydaktyczny – zespół zgodnych wewnętrznie twierdzeń opartych na jednolitym układzie celów, treści i zasad dydaktycznych, a dotyczących sposobów organizacji pracy nauczyciel i uczniów.
CECHY SYSTEMY DYDAKTYCZNEGO:
- dynamiczność – powinien być na tyle zmienny ..;
- elastyczność – może się dostosować do zmian, ma być elastyczny;
- podmiotowość – system dla wychowanka, a nie odwrotnie;
- otwartość – możliwość dołączenia czegoś, co w danych warunkach jest konieczne;
- samoregulacja – powinien mieć wbudowane takie mechanizmy, w których można coś zmieniać p. poprzez książki, wydawnictwa, managerów, przepisy;
- globalność – musi pasować do różnych miejsc i typów szkół musi być uniwersalny;
- podzielność – musi być taki, aby można go dostosować do konkretnych warunków.
PODZIAŁ SYSTEMU WG RELACJI JAKA ZACHODZI MIĘDZY PROCESEM NAUCZANIA I UCZENIA SIĘ.
NAUCZANIE UCZENIE SIĘ
>- z historycznego punktu widzenia nauczanie było ważniejsze od uczenia się czyli tzw. przerost – nazywa się je tradycyjnym.
<- inne systemy, gdzie uczeń jest ważniejszy, nacisk na uczenie się, samokształcenie – są to systemy NOWEGO WYCHOWANIA /John Dewey/ dziecko stoi w centrum.
= - obecnie dąży się do równowagi – starają się zbliżać, dawać harmonię. Te dwa procesy są w równym stopniu uważane za ważne.
Jan Fryderyk Herbart – szkoła tradycyjna.
Szkoła Johna Deweya – pragmatyczna – progresywistyczna.
System tradycyjny do dziś wywiera wpływ na nauczanie.
Herbart – filozof, pedagog, ojciec naukowej dydaktyki. Stworzył system, który był oparty na trzech podstawach naukowych:
...
coliberek44