spawanie_aluminium_artykul.pdf

(298 KB) Pobierz
Spawanie aluminium
Metoda TIG
Badania makroskopowe
dr in Ŝ . Piotr Białucki*, dr in Ŝ . Artur Lange*,
mgr in Ŝ . Marcin Winnicki*, mgr in Ŝ . Krzysztof Mielcarek**
Spawanie aluminium – zastosowanie nowoczesnych ź ródeł
inwertorowych z mo Ŝ liwo ś ci ą modulacji cz ę stotliwo ś ci
Aluminium oraz ich stopy naleŜą do materiałów konstrukcyjnych o coraz większym znaczeniu. W związku z ich
zastosowaniem istnieje potrzeba wykonywania połączeń jednoimiennych jak i połączeń róŜnoimiennych.
Istotnym problemami występującymi podczas spawania jest duŜa przewodność cieplna oraz bardzo duŜe
powinowactwo aluminium do tlenu, a powstający tlenek Al 2 O 3 występuje na powierzchni w postaci szczelnej i
trudno topliwej warstwy.
1. Wst ę p
Zaawansowane technologie produkcji oraz róŜnorodność wykorzystywanych materiałów
rzucają wyzwanie producentom sprzętu spawalniczego. Wytwarzane przez nich urządzenia
powinny być na tyle uniwersalne, a zarazem nowoczesne, by zaspokoić róŜnorakie potrzeby
klientów. W celu sprostania wysokim wymaganiom, nowoczesny sprzęt spawalniczy
obejmuje zastosowanie innowacji z wielu dziedzin nauki, przede wszystkim elektroniki,
informatyki i inŜynierii materiałowej. W pełni profesjonalne urządzenia spawalnicze powinny
być trwałe, umoŜliwiać sterowanie wieloma parametrami procesu, a zarazem łatwe w
obsłudze, energooszczędne i wydajne. Wymaganiom takim mogą sprostać tylko te firmy,
które wykorzystują najnowsze osiągnięcia nauki i posiadają długoletnie doświadczenie.
Zakład Aparatury Spawalniczej ASPA wspólnie z firmą Stel Srl. jest jednym z producentów
takich urządzeń. Znajdując się na rynku od wielu lat, stale poszerzają ofertę urządzeń
spawalniczych, a ostatnimi czasy kładą szczególny nacisk na inwertorowe urządzenia
zarówno do spawania, jak i napawania metodami TIG AC, TIG DC oraz MMA i MIG/MAG.
895449994.050.png
Aluminium jest metalem, który coraz silniej wypiera podstawowe materiały konstrukcyjne,
przede wszystkim ze względu na dobre właściwości korozyjne oraz małą masę. Głównym
problemem technologicznym przy zastosowaniu tego metalu jest jego spawalność.
Wykonanie prawidłowego połączenia spawanego aluminium przysparza znacznie więcej
trudności, niŜ stal węglowa, co związane jest między innymi z szybko powstającą warstewką
tlenkowa oraz wysoka przewodnością cieplną.
* Zakład Spawalnictwa, Instytut Technologii Maszyn i Automatyzacji Politechniki Wrocławskiej
** Zakład Aparatury Spawalniczej ASPA Sp. z o.o
Z racji tego aluminium stawia wymóg stosowania nowoczesnych źródeł spawalniczych,
dających moŜliwość sterowania parametrami procesu. Wykorzystując zmianę częstotliwości
pracy z 50 Hz na wyŜsze, moŜna pozbyć się warstewki tlenowej na powierzchni (tzw.
zjawisko rozbijania katodowego), zarazem zmniejszając ilość i wielkość wtrąceń tlenku Al 2 O 3
w spoinie. Dodatkowo modulacja prądu spawania przez róŜny udział biegunowości dodatniej
na elektrodzie i przedmiocie spawanym nie tylko powoduje skuteczny efekt oczyszczający
lecz pozwala takŜe na lepsze wykorzystanie ciepła łuku i spawanie z większymi natęŜeniami
prądu [1,2].
Źródła prądu zaprojektowano z myślą uzyskania najwyŜszej jakości podczas spawania
aluminium i jego stopów, jak równieŜ stali nierdzewnej, stali węglowej, miedzi i innych
metali. Jednym z przykładów moŜe być zastosowanie źródła TIG dp 221 Hpa, które
wykorzystano do uzyskania połączeń w opisanych poniŜej badaniach. Sięgamy do spawarki
inwertorowej firmy, która jako jedna z pierwszych oferowała je klientom w Polsce. A jej
sztandarowy produkt Tig 200 AC/DC znany jest z niezawodności od ponad 10lat.
2. Krótka charakterystyka urz ą dzenia
Seria spawarek inwertorowych regulowanych elektronicznie przy pomocy mikroprocesora
sterowanego cyfrowo, do której naleŜy model TIG dp 221 Hpa AC/DC, dzięki zastosowaniu
zaawansowanych technologii, pozwala na osiągnięcie doskonałej jakości spawania. Obwód
mikroprocesora kontroluje i optymalizuje przeniesienie łuku niezaleŜnie od zmian obciąŜenia
i impedancji przewodów spawalniczych. Panel przedni pozwala na łatwe programowanie
sekwencji
spawania.
Urządzenie
cechuje
się
małą
wagą,
niewielkimi
wymiarami,
zredukowanym poborem energii oraz niskim poziomem hałasu [3].
895449994.057.png
Rys. 1. Inwertorowe źródło spawania TIG dp 221 Hpa AC-DC
Inwertorowe źródło spawania TIG dp 221 Hpa AC-DC (rys. 1) umoŜliwia na spawanie
z najwyŜszą jakością aluminium, stale nierdzewne oraz inne materiały. Nowa generacja
spawarek inwertorowych maksymalnie wykorzystuje napięcia zasilania - dzięki technologii
PFC (Power Factor Control). Zaawansowana dynamika PFC zapewniają całkowite
wykorzystanie napięcia zasilania tak aby bez strat energii dostarczyć poŜądany prąd
spawania. Urządzenie pracuje w zakresach napięcia od 90 V do 270 V i zuŜywa o 30% mniej
energii niŜ tradycyjny inwertor. Parametry techniczne omawianego źródła przedstawiono w
tab.1 [3].
Tabela. 1. Dane techniczne urządzenia
Napięcie zasilania
230/240 V
115V
Liczba faz
1
1
Częstotliwość
50/60 Hz
50/60 Hz
Prąd pobierany z sieci P20%
11 A
15.5 A
Moc P20%
2.5 KVA
3.5 KVA
Współczynnik mocy
0.99
0.99
Napięcie biegu jałowego OCV
65 V
44 V
Zakres regulacji prądu
4-220 A
4-155 A
220 A
155 A
Prąd spawania P30% (25
°
C)
165 A
120 A
Prąd spawania P100% (25
°
C)
220 A
155 A
Prąd spawania P20% (40
°
C)
Prąd spawania P60% (40
°
C)
165 A
130 A
145 A
110 A
Prąd spawania P100% (40
°
C)
35 mm 2
Przewód masowy
Stopień ochrony
IP 23
Klasa izolacji
H
Temperatura pracy
40
°
C
Wymiary (dł. x szer. x wys.)
500x190x400
Waga
18.8 kg
895449994.058.png 895449994.059.png 895449994.001.png 895449994.002.png 895449994.003.png 895449994.004.png 895449994.005.png 895449994.006.png 895449994.007.png 895449994.008.png 895449994.009.png 895449994.010.png 895449994.011.png 895449994.012.png 895449994.013.png 895449994.014.png 895449994.015.png 895449994.016.png 895449994.017.png 895449994.018.png 895449994.019.png 895449994.020.png 895449994.021.png 895449994.022.png
 
Spawając prądem przemiennym moŜliwa jest regulacja częstotliwości od 20 do 200 Hz.
MoŜliwa jest równieŜ regulacja balansu od 10% do 90% (rys. 2). W przypadku ustawienia
regulatora balansu 90% dodatniej wartości prądu w materiale spawanym i 10% ujemnej
wartości prądu na elektrodzie wolframowej (rys.2a) otrzymuje się maksymalna penetrację
łuku w głąb spawanego materiału przy wystarczającym jeszcze efekcie oczyszczenia
powierzchni i nie występuje topienie się elektrody. Przy ustawieniu balansu rozkładu prądu
wg. rys.2b, tzn 10% biegunowości dodatniej na materiale i 90% biegunowości ujemnej na
elektrodzie otrzymuje się maksymalny efekt oczyszczający łuku, przy niewielkiej jego
penetracji w materiał spawany bez moŜliwości zjawiska topienia się elektrody i
zanieczyszczenia spoiny wtrąceniami wolframu. Producent sugeruje ustawienie balansu 20%
na plus i 80% na minus.
a)
b)
Rys. 2. Regulacja balansu częstotliwości: a) 90/10, b) 10/90
895449994.023.png 895449994.024.png
3. Przebieg do ś wiadczenia
W badaniach wykorzystano blachę aluminiową PA6 (EN AW-2017A) o grubości 4 mm.
Skład chemiczny materiałów przedstawiony został w tab. 2. Blachy aluminiowe AW-2017A
charakteryzują się dobrymi własnościami wytrzymałościowymi, w stanie podstawowym
R m wynosi do 225 MPa oraz wysoką wytrzymałością zmęczeniową.
Tabela. 2. Skład chemiczny stopu wg EN AW-2017A (% wag.)
Pierwiastek
Cu
Mg
Mn
Si
Fe
Zr+Ti
Zn
Cr
inne
Al.
max.
0,7
max.
0,25
max.
0,25
max.
0,1
max.
0,2
Zawartość 3,5-4,5 0,4-1,0 0,4-1,0 0,2-0,8
pozostałość
Przeprowadzone badania obejmowały 9 prób, spośród których wykonano po 3 dla róŜnych
częstotliwości: 50, 100 i 200 Hz. Pozostałe parametry procesu przedstawiono w tab. 3. Przed
przystąpieniem do spawania elementy ukosowano na V, wysokość progu wynosiła 1 mm.
Jako spoiwa uŜyto drutu AlMg5Cr (wg AWS 5.10 ER 5356) o średnicy 3,2 mm.
Tabela. 3. Parametry procesu
Nr
próbki
Napięcie
[V]
Natężenie
[A]
Częstotliwość
[Hz]
Balans [%]
1
13,5
83
100
70
2
13,5
83
200
70
3
13,5
83
100
70
4
13,5
83
50
70
5
13,5
83
50
70
6
13,5
83
50
70
7
13,5
83
200
70
8
13,5
83
100
70
9
13,5
83
200
70
Przed przystąpieniem do próby rozciągania przygotowano próbki o wymiarach 20x40 mm.
Próba rozciągania wykazała, Ŝe dla najniŜszej częstotliwości, 50 Hz, miejsce zerwania
nastąpiło we wszystkich przypadkach w SWC, a w próbce 6 dodatkowo w spoinie.
W przypadku zastosowania częstotliwości 100 i 200 Hz, dla wszystkich próbek miejsce
895449994.025.png 895449994.026.png 895449994.027.png 895449994.028.png 895449994.029.png 895449994.030.png 895449994.031.png 895449994.032.png 895449994.033.png 895449994.034.png 895449994.035.png 895449994.036.png 895449994.037.png 895449994.038.png 895449994.039.png 895449994.040.png 895449994.041.png 895449994.042.png 895449994.043.png 895449994.044.png 895449994.045.png 895449994.046.png 895449994.047.png 895449994.048.png 895449994.049.png 895449994.051.png 895449994.052.png 895449994.053.png 895449994.054.png 895449994.055.png 895449994.056.png
 

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin