WYKŁAD- pedag. opiekuńcza a inne pedagogkiki, geneza, funkcje, opieka międzyludzka.doc

WYKŁAD 2. (19.10.2009)

PEDAGOGIKA OPIEKUŃCZA, A PEDAGOGIKA OGÓLNA

Pedagogika opiekuńcza jest częściowo zależna, ponieważ wiąże się z wychowaniem. Pedagogika opiekuńcza czerpie z pedagogiki ogólnej teorie wychowania, a wykracza poza pedagogikę ogólną teorią opieki.

PEDAGOGIKA OPIEKUŃCZA, A PEGAGOGIKA SPOŁECZNA

Są to równorzędne nauki, ale mają część wspólną – opieka w trudnych sytuacjach (sieroctwo, uzależnienia). Pedagogika opiekuńcza wykracza poza pedagogikę społeczną „opieką normalną”.

PEDAGOGIKA OPIEKUŃCZA, A PEDAGOGIKA SPECJALNA

to równorzędne nauki; częścią wspólną jest opieka nad osobami niepełnosprawnymi. Pedagogika opiekuńcza wykracza poza opiekę specjalną przez opiekę „zdrową”.

Są to trzy nauki, z którymi pedagogika opiekuńcza współpracuje najczęściej.

FUNKCJE PEDAGOGIKI OPIEKUŃCZEJ

(co powinna nam dać, czego od niej oczekujemy)

1. dostarcza wiedzy o potrzebach, głównie ponadpodmiotowych (korzysta z teorii psychologicznych).
2. daje obiektywną diagnozę warunków w jakich przebiega proces opiekuńczo – wychowawczy (placówki wspierające i ich elementy oraz warunki).
3. odpowiada na pytanie, jakie metody, techniki, zasady należy stosować, aby przebieg opieki był efektywny.
4. odpowiada na pytanie jak realizować opiekę, aby jednocześnie możliwa była realizacja celów wychowawczych.
5. odpowiada na pytanie, jak realizować cele wychowania, aby jednocześnie uwzględniać potrzeby podopiecznych.
6. odpowiada na pytanie, jakie są relacje między opieką, a wychowaniem.
7. określa wymagania stawiane opiekunowi – wychowawcy.
8. rozwija wiedzę historyczną z zakresu opieki i wychowania.
9. dostarcza wiedzy samookreślającej.

GENEZA OPIEKI (międzyludzkiej)

OPIEKA (w ogóle)

              opieka zwierzęca                                          opieka ludzka                                                        opieka transcendentna

                                                                                                                                                                 (siła wyższa)

                                                                                                                     międzyludzka

                                                                                                                    nad elementami przyrody

                                                                                      nad wytworami własnej pracy

Kiedy powstała i dlaczego?

- opieka jest pierwotna wobec innych dziedzin działalności ludzkiej (m. in. wychowania)

- z opieką mamy do czynienia od początku ludzkości oraz wynika ona z ewolucyjnych zmian (opieka zwierząt)

OPIEKA ZWIERZĄT (cechy charakterystyczne):

• jest pierwotna wobec opieki ludzkiej
• związana integralnie z prokreacją
• niemal wyłącznie wobec własnego potomstwa
• krótkotrwała
• obejmuje przede wszystkim zaspokajanie potrzeb biologicznych i bezpieczeństwa, w niektórych przypadkach również potrzeb afiliacyjnych (np. eksperyment Harlowa, Kauffmana)
• surowa – obejmuje w zasadzie zdrowe potomstwo
• zdarzają się odmienne zachowania matki i ojca wobec potomstwa
• swoiste zaczątkowe przejawy opieki „społecznej”
• okresowa opieka nad osobnikami dorosłymi
• zachowania opiekuńcze zwierząt wobec ludzi

Podstawowym powodem opieki jest zachowanie życia i ciągłości gatunku.

PIERWOTNA OPIEKA MIĘDZYLUDZKA

Przyczyny opieki międzyludzkiej:

- konieczność zachowania życia jednostkowego, gatunku

- zachowanie zdrowia

- zapewnienie warunków wszechstronnego rozwoju

- umożliwienie wychowania

CECHY PIERWOTNEJ OPIEKI MIĘDZYLUDZKIEJ:

• dbałość rodziców o swe własne potomstwo
• jednocześnie w pewnych sytuacjach opieka wobec potomstwa obcego i osób dorosłych
• • zaspokajane potrzeby biologiczne, bezpieczeństwa, zabawy i wyraźniej niż u zwierząt potrzeby afiliacyjne
  • o właściwościach głownie allocentrycznych, a nie socjocentrycznych (ze względu na jednostkę, a nie grupę – nie było opieki wobec grup
  • dość surowa

Kierunki zmian ewolucyjnych w opiece międzyludzkiej:

1)     opieka oparta na instynkcie à opieka oparta na doświadczeniu osobniczym i wyuczonych czynnościach opiekuńczych

2)     opieka surowa à opieka oparta na uczuciu miłości i oddania

3)     opieka nad własnym potomstwem à opieka nad wszystkimi dziećmi

4)     opieka nad dziećmi à opieka nad wszystkimi potrzebującymi

5)     ochrona przed zagrożeniami ze strony ludzi i zwierząt à ochrona przed wszystkimi zagrożeniami

6)     zaspokajanie niektórych potrzeb à zaspokajanie wszystkich potrzeb

7)     opieka nad jednostkami à opieka jednostkowo – grupowa

8)     opieka o charakterze allocentrycznym à opieka o charakterze także socjocentrycznym

9)     opieka o charakterze nieformalnym à opieka również społeczna, sformalizowana

10) opieka czysto dobrowolna, woluntarystyczna à opieka obowiązkowa

11) formy opieki najprostsze i podstawowe à formy coraz bardziej złożone

Wraz z rozwojem opieki pojawiają się patologie i dysfunkcje, które mogą świadczyć o negatywnych aspektach rozwoju opieki.