Niedoszly raj.pdf

Arthur C. Clarke

Niedoszły raj

- Mam wrażenie - powiedział Jerry Garfield wyłączając silniki - że to już koniec przejażdżki. -

Z cichym westchnieniem zamilkły umieszczone pod kadłubem silniki odrzutowe. Pozbawiony

poduszki powietrznej łazik Don Gruchot osiadł na pofałdowanych skałach Płaskowyżu

Wenusjańskiego.

O dalszej drodze naprzód nie było mowy; ani na gąsienicach, ani na odrzutowych silnikach nie

zdołałby S5 - bo tak oficjalnie zwał się Don Gruchot - wspiąć się na pionową skarpę, która

piętrzyła się przed nimi. Ledwie trzydzieści mil dzieliło ich od bieguna południowego Wenus,

lecz w tej sytuacji cel wyprawy przeniósł się jakby na inną planetę. Nie mieli wyboru, czekał ich

powrót tą samą czterystumilową trasą przez krajobraz z sennego koszmaru.

Pogoda była wspaniała, widoczność na bez mała tysiąc jardów. Poradzą sobie bez radaru

ostrzegającego przed skalnymi przeszkodami; choć raz wystarczała obserwacja gołym okiem.

Zielonkawe, jutrzenkowe światło, prześwitujące przez chmury, które kłębiły się bezustannie od

miliona lat, sprawiało wrażenie, że przebywają w podwodnym świecie. Łatwo było chwilami

ulec złudzeniu, że jadą po dnie płytkiego morza, a Jerry'emu przywidziały się kilka razy

przepływające mu nad głową rybki.

- Mam połączyć się ze statkiem i zameldować, że wracamy? - spytał.

- Jeszcze nie - powiedział dr Hutchins. - Muszę się zastanowić.

Jerry spojrzał wyczekująco na trzeciego członka załogi, ale nie dostrzegł oznak moralnego

wsparcia. Coleman był tyle wart co Hutchins; choć kłócili się z byle powodu do upadłego, obaj

byli naukowcami, a wobec tego, w ocenie trzeźwo myślącego inżyniera nawigatora, nie całkiem

odpowiedzialnymi obywatelami. Jeżeli Cole i Hutch obmyślą genialne sposoby brnięcia naprzód,

Jerry nic już nie wskóra, najwyżej wyrazi swój sprzeciw.

Hutchins chodził tam i z powrotem po ciasnej kabinie, przeglądając mapy i aparaturę. Raptem

skierował światło reflektora na skały i jął bacznie się im przyglądać przez lornetę. Jeszcze tylko

tego brakowało, pomyślał Jerry, żeby mi kazał tam wjechać! S5 to poduszkowiec na gąsienicach,

a nie kozica górska...

Wtem Hutchins coś dostrzegł. Wstrzymał oddech, potem z hałasem wypuścił powietrze z płuc i

zwrócił się do Colemana.

- Popatrz! - powiedział głosem drżącym z podniecenia. - Ciut na lewo od tej czarnej kropki.

Mów, co tam widzisz.

Przekazał lornetę koledze. Teraz z kolei Coleman wytężył wzrok.

- Niech mnie diabli! - wycedził po dłuższej chwili. Miałeś rację. Na Wenus rzeczywiście są

rzeki. To wyschnięty wodospad.

- Stawiasz mi obiad w Bel Gourmet, jak tylko wrócimy do Cambridge. Z szampanem.

- Nie trzeba mi przypominać. Zresztą nawet tanio liczą sobie za dobre żarcie. Ale i tak nadal

uważam, że twoje pozostałe teorie są płodem chorej wyobraźni.

- Chwileczkę - wtrącił się Jerry. - Jakie znowu rzeki i wodospady. Każde dziecko wie, że nie

mogą istnieć na Wenus. Przecież ta planeta to jedna wielka łaźnia parowa, gdzie nigdy się na tyle

nie oziębia, żeby chmury się skropliły.

- Kiedy ostatni raz spojrzałeś na termometr? - spytał Hutchins ze zwodniczym spokojem.

- Byłem zbyt pochłonięty prowadzeniem naszego krążownika.

- Toteż mam dla ciebie nowinę. Temperatura spadła do dwustu trzydziestu i dalej się obniża.

Pamiętaj - jesteśmy prawie na biegunie, w środku zimy, sześćdziesiąt tysięcy stóp ponad niziną.

Wszystko to przyczynia się do wyraźnego ochłodzenia powietrza. Jeśli temperatura obniży się

jeszcze o parę stopni, spadnie deszcz. Co prawda woda będzie się gotowała, ale wrzątek to też

woda. I chociaż George nie jest jeszcze do końca przekonany, stawia to Wenus w całkowicie

innym świetle.

- Dlaczego? - spytał Jerry, mimo że już zdążył się domyślić.

- Tam, gdzie jest woda, może istnieć życie. Zbyt pochopnie zakładaliśmy, że Wenus jest jałową

planetą tylko dlatego, że przeciętna temperatura przekracza pięćset stopni. Tutaj jest o wiele

chłodniej, i dlatego właśnie tak mi zależało na dotarciu do bieguna. Tam na górze są jeziora, do

których muszę dotrzeć.

- Ale jeziora z kipiącą wodą! - upierał się Coleman. Nic tam nie przeżyje!

- Na Ziemi są algi, które znoszą takie warunki. Poza tym historia podboju planet nauczyła nas

przynajmniej jednego: gdzie tylko życie ma choć najmniejszą szansę przetrwania, tam je

odnajdziesz. A to właśnie jedyna szansa, jaką miało na Wenus.

- Oby ci się udało potwierdzić swoją teorię. Ale sam widzisz - nie pokonamy tej stromizny.

- Może nie autem. Ale chyba uda się nam pieszo wspiąć po tych skałach, nawet w ciężkich

termokombinezonach. Wystarczy podejść jeszcze kilka mil w kierunku bieguna; według map

radarowych za tym urwiskiem powinien być w miarę równy teren. Wyprawa nie potrwa dłużej

niż - no, powiedzmy, dwanaście godzin. Każdy z nas wychodził na dłuższe spacery, i to w

znacznie gorszych warunkach.

Nie można było odmówić mu racji. Kombinezony ochronne, które zaprojektowano z myślą o

utrzymaniu człowieka przy życiu na wenusjańskich nizinach, będą miały ułatwione zadanie w

temperaturze zaledwie o sto stopni przewyższającej żar Doliny Śmierci w pełni lata.

- No cóż - odezwał się Coleman. - Znasz regulamin. Nie wolno ci iść samemu, a jeden z nas

musi tu zostać i utrzymywać łączność ze statkiem. Jak załatwimy sprawę tym razem? Szachy czy

karty?

- Szachy za długo trwają - odpowiedział Hutchins zwłaszcza kiedy wy dwaj rozgrywacie partię.

Spod stosu map wyciągnął zniszczoną talię kart. - Ciągnij, Jerry.

- Dziesiątka pik. Błagam cię, przebij mnie, George.

- O niczym innym nie marzę. A niech to szlag trafi piątka trefl. Trudno, pozdrówcie ode mnie

Wenusjan.

Wbrew zapewnieniom Hutchinsa, wspinaczka okazała się nader uciążliwa. Podejście nie było

nawet bardzo strome, ale butle z tlenem, chłodzone kombinezony i aparatura pomiarowa ważyły

razem więcej niż po sto funtów. I to na głowę. Niższa grawitacja - o trzynaście procent słabsza

niż ziemska - była ledwie odczuwalnym ułatwieniem, gdy mozolnie pięli się po usypiskach,

odpoczywali chwilę na skalnych występach, by zaczerpnąć tchu i zaraz brnąć dalej w

podwodnym półmroku. Oblewająca ich szmaragdowa poświata jaśniejsza była niż blask pełni

księżyca na Ziemi. Księżyc nie miałby nic do roboty na Wenus, powiedział do siebie Jerry;

pozostawałby wiecznie niewidoczny z powierzchni planety, nie władałby wodami oceanów - a

nie gasnąca jutrzenka jest i tak znacznie pewniejszym źródłem światła.

Dopiero po przejściu ponad dwóch tysięcy stóp dotarli do miejsca, gdzie stromizna

przechodziła w łagodny stok, tu i ówdzie poprzecinany rowkami, najwyraźniej wyżłobionymi

przez spływającą wodę. Po krótkich poszukiwaniach natrafili na wąwóz, dostatecznie szeroki i

głęboki, by zasługiwał na miano koryta rzeki, i ruszyli w dalszą drogę jego brzegiem.

- O jednym chyba nie pomyśleliśmy - odezwał się Jerry, gdy już przeszli kilkaset jardów. - Co

zrobimy, jeżeli z południa nadciągnie nawałnica? Nie mam wielkiej ochoty spływać z falą

ukropu.

- Jeżeli zerwie się burza - odpowiedział nieco zniecierpliwiony Hutchins - usłyszymy na czas.

Zdążymy spokojnie uciec na wyższy teren.

Miał świętą rację, ale Jerry bez większego przekonania szedł dalej łagodnie wznoszącym się

korytem. Niepokój jego rósł w miarę oddalania się od krawędzi skalnej skarpy, gdzie stracili

łączność radiową z łazikiem. W tych czasach utrata kontaktu ze współplemieńcami była

wyjątkowym i przykrym doświadczeniem, którego los mu dotąd oszczędził; nawet na pokładzie

Gwiazdy Porannej, gdy znajdowali się w odległości stu milionów mil od Ziemi, mógł w każdej

chwili nadać wiadomość do rodziny i za kilka minut dostać odpowiedź. A teraz marnych parę

jardów skały odcięło go od reszty ludzkości; gdyby przypadkiem coś im się tu przytrafiło, nikt by

się o tym nigdy nie dowiedział, chyba że późniejsza ekspedycja odnalazłaby ich ciała. George

będzie czekał do umówionej godziny; potem wróci na statek - sam. Chyba nie nadaję się na

pioniera, powiedział sobie w duchu Jerry. Lubię pracować przy skomplikowanych maszynach i

dlatego wciągnęły mnie loty kosmiczne. Ale nie zastanawiałem się, dokąd to mnie doprowadzi, a

teraz już za późno na zmianę decyzji...

Przeszli około trzech mil w kierunku bieguna meandrami rzecznego koryta, tutaj Hutchins

zatrzymał się, by dokonać pomiarów i zebrać próbki. - Dalej się oziębia - zauważył.

Dziewięćdziesiąt dziewięć stopni. To zdecydowanie najniższa temperatura, jaką dotychczas

zarejestrowano na Wenus. Jaka szkoda, że nie możemy zawiadomić o tym George'a.

Jerry próbował wszystkich pasm; usiłował nawet nawiązać kontakt ze statkiem - kapryśne

wahania w jonosferze planety umożliwiały niekiedy odbiór z dużej odległości - lecz nie wyłowił

nawet szeptu fali nośnej z trzasków i huków wenusjańskich wyładowań atmosferycznych.

- Jeszcze lepiej! - oznajmił Hutchins z nie skrywaną radością. - Stężenie tlenu podskoczyło na

całego - piętnaście na milion. Przy aucie było tylko pięć, a na nizinie ledwie wykrywalny ułamek.

- Dobrze, ale piętnaście na milion! - upierał się Jerry. Nic nie może tym oddychać!

- Chwyciłeś za zły koniec tego kija - wyjaśniał Hutchins. - Nic tym tlenem nie oddycha. Co go

za to wytwarza? A skąd się bierze, mój drogi, tlen na Ziemi? Jest w całości wytworem życia -

życia roślinnego. Nim na Ziemi pojawiły się rośliny, nasza atmosfera była dokładnie taka jak

tutaj mieszanina dwutlenku węgla, amoniaku i metanu. Potem nastąpił rozkwit życia roślinnego,

które przemieniło atmosferę w coś, czym mogły oddychać zwierzęta.

- Rozumiem - powiedział Jerry - i sądzisz, że ten sam proces właśnie się tutaj rozpoczął?

- Na to wygląda. Coś niedaleko stąd wytwarza tlen życie roślinne jest najprostszym

wyjaśnieniem.

- A tam, gdzie są rośliny - podjął z zadumą Jerry prędzej czy później pojawią się zwierzęta.

- Tak - powiedział Hutchins, pakując sprzęt, by ruszyć dalej w górę wąwozu - choć potrwa to

kilkaset milionów lat. Może dotarliśmy tu za wcześnie - oby nie.

- Wszystko pięknie ładnie - odparł Jerry. - Ale co my zrobimy, jeśli natrafimy na coś, co nie

zapała do nas sympatią? Nie mamy broni.

Hutchins parsknął z pogardą.

- Broń jest zbyteczna. Zastanów się, człowieku, jak my wyglądamy. Każdy zwierz rzuci się do

panicznej ucieczki na sam widok.

Trudno było nie zgodzić się z tym argumentem. Lustrzana folia metalowa termokombinezonów

pokrywała ich od stóp do głów niczym elastyczna, lśniąca zbroja. Żaden znany owad nie straszył

bardziej skomplikowanymi czułkami od anten wyrastających im z hełmów i plecaków, a szerokie

soczewki, przez które oglądali świat, sprawiały wrażenie zimnych, złowrogich oczu. Istotnie,

niewiele zwierząt na Ziemi odważyłoby się stawić czoło takim zjawiskom; ale kto wie, czy

Wenusjanie są tego samego zdania.

Jerry wciąż roztrząsał tego rodzaju wątpliwości, gdy ujrzeli przed sobą jezioro. Już na pierwszy

rzut oka skojarzył je nie z życiem, którego poszukiwali, lecz ze śmiercią. Niczym czarne

zwierciadło, odbijało okalające kotlinę wzgórza; przeciwległy brzeg jeziora krył się w wiecznej

mgle, a na wodnej tafli wirowały w szalonym tańcu upiorne tumany pary. Brakuje tylko łodzi

Charona, pomyślał Jerry, oczekującej, by przewieźć ich na drugi brzeg - lub Łabędzia z Tuoneli,

pływającego majestatycznie tam i z powrotem na straży Podziemnego Świata...

Mimo posępnych skojarzeń był to istny cud - po raz pierwszy człowiek znalazł na Wenus wodę

w czystej postaci. Hutchins już padł na kolana jak do modlitwy. Ale na razie zbierał tylko próbki

drogocennej cieczy i natychmiast badał je pod mikroskopem.

- Jest coś? - spytał niecierpliwie Jerry.

Hutchins potrząsnął głową.

- Jeśli jest, to za małe na ten mikroskop. Dowiesz się więcej, kiedy wrócimy na statek.

Zatkał szczelnie probówkę i włożył do torby z takim namaszczeniem jak poszukiwacz, który

znalazł samorodek złota. Niewykluczone, a nawet bardzo prawdopodobne, że w probówce nie

było nic prócz czystej wody. Ale może zawierała świat nieznanych żywych istot w zaraniu swej

trwającej miliardy lat podróży do inteligencji.

Hutchins nie uszedł nawet kilkunastu jardów brzegiem jeziora, gdy znów przystanął tak

gwałtownie, że Garfield omal nie wpadł na niego.

- Co się dzieje? Zobaczyłeś coś?

- Tam, ten ciemny kawał skały. Zauważyłem go, nim dotarliśmy do jeziora.

- Cóż w nim dziwnego? Wygląda całkiem zwyczajnie.

- Mam wrażenie, że się powiększył.

Ta chwila miała utkwić w pamięci Jerry'ego na całe życie. Z czasem nauczył się ufać opinii

Hutchinsa; teraz już potrafił uwierzyć we wszystko, nawet w to, że skały rosną. Poczucie

osamotnienia i niesamowitości, widok tego ciemnego, posępnego jeziora, nieustanny łoskot

odległych burz i zielonkawy poblask jutrzenki - wszystko razem wycisnęło niezatarte piętno na

jego umyśle i przygotowało na spotkanie z niewiarygodnym. Mimo to nie bał się; strach miał

nadejść później.

Popatrzył na skałę. Oddalona była na oko o pięćset stóp od miejsca, gdzie stali. Przyćmione

szmaragdowe światło utrudniało ocenę odległości i rozmiarów. Skałę - lub cokolwiek to było -

widział jako poziomą płytę z niemal czarnego tworzywa, leżącą w pobliżu wierzchołka niskiego

wzniesienia. Nie opodal znajdowała się druga, nieco mniejsza płaszczyzna podobnej barwy; Jerry

próbował gołym okiem wymierzyć i zapamiętać przerwę między nimi, by wyśledzić ewentualne

zmiany.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: