M. Kreutz Kształcenie charakteru.pdf

DR.MIECZYSŁAWKREUTZPROFESOR

UNIWERSYTETUWROCŁAWSKIEGO

KSZTAŁCENIECHARAKTERU.

1946

Spis treści

WSTĘP...................................................................................................................................................... 6

Nie ulega wątpliwości.......................................................................................................................... 7

Problem, jak temu zaradzić, jak wydźwignąć się z tej przepaści ......................................................... 8

Wszystkie rozprawy i dzieła zajmujące się kształceniem charakteru można podzielić na dwie grupy:

............................................................................................................................................................. 8

Z powyższego pobieżnego omówienia istniejącej literatury wynikają dwie ważne wytyczne ......... 10

Rozdział I................................................................................................................................................ 10

POSTAWIENIE KWESTII.......................................................................................................................... 10

Gdy przystępujemy do pracy nad charakterem wychowanka, chcemy zmienić jego sposób

postępowania .................................................................................................................................... 10

1. Mówiąc o kierowaniu postępowaniem, omijamy trudności terminologiczne .............................. 11

2. Mimo zmiany problemu, jego trafne rozwiązanie będzie miało takie same skutki dla

społeczeństwa i dla jednostek........................................................................................................... 12

3. A w końcu trzeba przypomnieć, że przecie dyspozycji nie możemy kształcić bezpośrednio, lecz

tylko przez pewne zmiany postępowania. ........................................................................................ 12

Sprowadzenie problemu na teren psychologii zapewnia nam wiele korzyści, z których wymienię . 13

1. Przede wszystkim ułatwienie badań ......................................................................................... 13

2. Dzięki sprowadzeniu problemu do psychologii woli, możemy w wielu wypadkach orientować

się już z góry .................................................................................................................................. 13

Wobec tego nasze pytanie będzie brzmiało, co zrobić, byśmy sami lub ktoś inny, nad kim

pracujemy, postępował w przyszłości bliższej i dalszej w pewien określony przez nas sposób ....... 14

Niemożliwą zatem jest rzeczą wykształcić swój charakter raz na zawsze ........................................ 15

Rozdział II............................................................................................................................................... 16

KILKA ZASAD Z DZIEDZINY PSYCHOLOGII WOLI..................................................................................... 16

Nasze czynności dowolne zależą od szeregu czynników:.................................................................. 16

1. Od sytuacji zewnętrznej, w jakiej w danej chwili ktoś się znajduje........................................... 16

2. Każda czynność dowolna jest poprzedzona myślą .................................................................... 16

3. Nie wszystko jednak, co komu przychodzi na myśl — jest zaraz w czyn wprowadzane ........... 16

4. Czynności często powtarzane, o ile nie wywołują uczuć przykrych, wykonuje się coraz łatwiej

....................................................................................................................................................... 17

5. W końcu zaznaczyć należy, że poszczególni ludzie potrafią wykonać czynności jednego rodzaju

....................................................................................................................................................... 17

Gdy ktoś chce zawsze postępować w myśl pewnych zasad, jakie uważa za słuszne — musi:.......... 17

1. Postarać się, by w każdej sytuacji przyszło mu na myśl, jak należy postępować ...................... 17

2. Trzeba starać się, by te myśli były pociągające ......................................................................... 17

3. Trzeba powtarzać pewne czynności stale ................................................................................. 17

4. Trzeba się starać o stworzenie lub uzyskanie warunków zewnętrznych .................................. 17

5. A w końcu w pracy nad sobą trzeba po kolei kształcić poszczególne zalety i zwalczać oddzielne

wady .............................................................................................................................................. 17

Resumując ......................................................................................................................................... 17

Rozdział III.............................................................................................................................................. 18

NAMYSŁ WSTĘPNY — ZWALCZANIE WAD............................................................................................. 18

Przystępując do pracy........................................................................................................................ 18

Zasadniczo można wyróżnić trzy główne formy rozmyślania ........................................................... 18

1. Według ujęcia do pewnego stopnia mistycznego ..................................................................... 18

2. Drugą formą rozmyślania, zbliżoną w swych celach do pierwszej, jest pewna gra fantazji...... 18

3. Trzecią wreszcie formą rozmyślania jest trzeźwe, logiczne namyślanie się .............................. 19

W namyśle wstępnym trzeba zdać sobie sprawę z dwu następujących kwestii:.............................. 19

1. jakie są moje główne wady........................................................................................................ 19

2. jaki jest mój cel życiowy ............................................................................................................ 19

Rozdział IV. ............................................................................................................................................ 20

NAMYSŁ WSTĘPNY. — CEL POZYTYWNY. .............................................................................................. 20

Obserwacja codzienna....................................................................................................................... 21

A ile przez ten brak celu i dążeń marnuje się możliwości ................................................................. 21

Obrawszy sobie jakąś dziedzinę ........................................................................................................ 22

„Plan życia“........................................................................................................................................ 23

W zakresie własnych obowiązków .................................................................................................... 23

Postanawiamy, że.............................................................................................................................. 24

Resumując, zbiorę krótko omówione Wskazówki nt. wstępnego namysłu: ..................................... 24

Rozadział V. ........................................................................................................................................... 25

KONTROLA WŁASNA.............................................................................................................................. 25

Przypominamy sobie rano zaraz po zbudzeniu się............................................................................ 25

Wieczorem, przed udaniem się na spoczynek .................................................................................. 25

Systematyczna, codzienna kontrola własna jest najważniejszą drogą do postępu .......................... 25

Kontrolę można przeprowadzać rozmaicie ....................................................................................... 25

1. Sposób chronologiczny .............................................................................................................. 25

2. Według rodzaju zajęć ................................................................................................................ 25

Pewne odmiany tej formy stanowi kontrola według schematu zalet lub wad ............................. 26

Obie omówione formy kontroli nie są zadowalające ........................................................................ 26

3. Tych ujemnych stron nie posiada trzecia forma kontroli własnej................................................. 26

a) Czy uległem dziś tej wadzie, którą postanowiłem zwalczać...................................................... 26

c) Trzecie pytanie,.......................................................................................................................... 27

Wartość tej kontroli własnej polega na tym ..................................................................................... 27

1. człowiek myśli o swym postępowaniu i ocenia je ..................................................................... 27

2. Gdy ktoś zdaje sobie co dzień sprawę z tego, co robi i jak się zachowywał, przestaje żyć

bezmyślnie i bezkrytycznie ............................................................................................................ 27

3. Kontrola codzienna informuje nas o tym, czy w naszej pracy nad sobą robimy postępy ......... 28

Tak samo i w handlu prowadzenie księgi rozchodów i przychodów jest niezbędne w pracy kupca.

....................................................................................................................................................... 28

Po co stawiać sobie takie ogólnikowe pytania? ................................................................................ 28

A zatem należy przeprowadzać ją co najmniej raz dziennie ............................................................. 29

Porę zatem trzeba ustalić jak najodpowiedniejszą ........................................................................... 30

Rozdział VI. ............................................................................................................................................ 31

ROZMYŚLANIE CODZIENNE. .................................................................................................................. 31

Jeśli kontrola dała wynik ujemny ...................................................................................................... 31

Jeśli zaś kontrola dala wynik pomyślny ............................................................................................. 33

Zbierając dotychczasowe wskazówki przypominam 4 ćwiczenia codzienne .................................... 35

Rozdział VII. ........................................................................................................................................... 35

WARUNKI ZEWNĘTRZNE. ...................................................................................................................... 35

Jeśli samo postanowienie i szczera chęć czyli środki działające bezpośrednio od wewnątrz nie

wystarczają ........................................................................................................................................ 36

Jak i w jakich granicach mogą zewnętrzne warunki działać? ............................................................ 36

1. Warunki zewnętrzne mogą uniemożliwić pewne działanie ...................................................... 36

2. Wpływ pozytywny warunkówzewnętrznych ............................................................................. 37

W pewnych wypadkach jedynie skuteczną jest zupełna zmiana warunków .................................... 37

Częściowe zmiany zewnętrzne mogą być: ........................................................................................ 38

1. negatywne, tj. polegające na unikaniu czegoś .......................................................................... 38

2. Obok tych negatywnych możemy wprowadzić pewne pozytywne zmiany .............................. 38

Lepszym, znacznie sposobem wyzyskania wpływów społecznych jest stworzenie sobie warunków

poniekąd przymusowych................................................................................................................... 39

Wśród warunków zewnętrznych dużą rolę odgrywają ludzie, z którymi blisko współżyjemy.......... 39

Towarzystwo innych ludzi dostarcza nam dobrych i złych wzorów, które mimowiednie musimy

naśladować........................................................................................................................................ 40

Najskuteczniejszym sposobem ułatwienia, sobie pracy nad poprawą postępowania ..................... 40

2. Praca nad sobą wymaga nieco czasu......................................................................................... 41

3. Trzecim wreszcie warunkiem minimalnym jest możność doboru odpowiedniego towarzystwa

....................................................................................................................................................... 42

Rozdział VIII. .......................................................................................................................................... 42

ROZMYŚLANIE OGÓLNE......................................................................................................................... 42

Są cztery zasadnicze tematy, nad którymi trzeba się namyślać. ....................................................... 42

I. Temat pierwszy jest kontynuacją rozważań rozpoczętych już w namyśle wstępnym nad planem

życia. .................................................................................................................................................. 42

Zbierając razem powyższe uwagi, sformułujemy temat pierwszy ................................................ 46

II. W powyższych uwagach o celu życia jeden punkt został niewyjaśniony i może wzbudzać

wątpliwości........................................................................................................................................ 46

III. Przechodzimy obecnie do omówienia tematu trzeciego, który nas znowu zbliża do spraw

codziennych....................................................................................................................................... 48

W związku z tą kwestią omówię krótko pojęcie schematu dnia ................................................... 49

IV. Przechodzimy do omówienia czwartego i ostatniego tematu rozmyślań, który stanowi

poznawanie samego siebie. .............................................................................................................. 50

Człowiek jest sam dla siebie zagadką ............................................................................................ 50

Trochę materiału do tych rozmyślań zawierają nasze notatki codzienne..................................... 50

W początkach pracy nad sobą należy zająć się przede wszystkim tematem pierwszym, to jest

ustaleniem celu pracy pozytywnej ................................................................................................ 53

LEKTURA IX ............................................................................................................................................ 53

1. Książki, zwłaszcza powieści, biografie i opowiadania historyczne przedstawiają pewne wzory,

przykłady postępowania.................................................................................................................... 55

2. Lektura wzbogaca naszą pamięć przykładami godnych do naśladowania postępków w różnych

okolicznościach.................................................................................................................................. 55

3. Lektura wytwarza w dużej mierze nasz pogląd na świat............................................................... 55

4. Na końcu wymienię jeszcze wpływ lektury na naszą wiedzę ........................................................ 56

Z punktu widzenia wartości moralnej możemy podzielić książki na trzy grupy ................................ 57

1. książki budujące......................................................................................................................... 57

2. książki moralnie obojętne.......................................................................................................... 57

3. książki gorszące, szkodliwe ........................................................................................................ 57

Ogólnie podam następujące trzy wskazówki odnoszące się do zużytkowania lektury w pracy nad

sob ..................................................................................................................................................... 57

1. Nie czytać czego bądź ................................................................................................................ 57

2. Należy przenosić książki o treści konkretnej, dającej dobre przykłady postępowania w

szczegółowo opisanych sytuacjach nad książki abstrakcyjne........................................................ 57

3. Należy czytać raczej książki realistyczne ................................................................................... 58

Z kolei rzeczy omówimy jeszcze kwestię, jak czytać ......................................................................... 58

Przedstawiona tu dwutorowość, w którą wpaść bardzo łatwo, zmniejsza prawie, do zera dodatnie

znaczenie lektury dla pracy nad sobą................................................................................................ 59

A. Przede wszystkim trzeba się zastanowić nad tym, czy czytaną książkę dobrze rozumiemy..... 59

B. Czytając książki poznajemy losy różnych ludzi .......................................................................... 59

C. Trzeci wreszcie temat zastanawiania się nad lekturą, najważniejszy dla uniknięcia

wspomnianej dwutorowości, połega na porównywaniu i zestawianiu ........................................ 59

UWAGI DODATKOWE X ......................................................................................................................... 61

Reguły pozytywne ............................................................................................................................. 61

Reguły negatywne ............................................................................................................................. 61

Ile czasu do pracy nad postępowaniem? .......................................................................................... 62

Potrzeba sporządzania notatek. ........................................................................................................ 62

Ćwiczenia ascetyczne. ....................................................................................................................... 63

Pierwszy typ praktyk ascetycznych ............................................................................................... 63

Drugi typ polega ............................................................................................................................ 63

Praktyki religijne a prostolinijność i mechanizmy psychofizyczne. ................................................... 64

Sugestia. ............................................................................................................................................ 65

Psychoanaliza. ................................................................................................................................... 65

Joga.................................................................................................................................................... 65

WSKAZÓWKI DLA WYCHOWAWCÓW XI ............................................................................................... 66

Różnica w wychowywaniu młodych i starszych. ............................................................................... 66

Wpływ rodziców na postępowanie dzieci. ........................................................................................ 66

Przykład rodziców.............................................................................................................................. 67

Atmosfera domowa........................................................................................................................... 67

Wdrażanie dziecka w pracę nad swoim postępowaniem. ................................................................ 67

Przygotowanie do kontroli własnej. .............................................................................................. 67

Ambicja a opanowywanie zachcianek. .......................................................................................... 68

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: