UKŁAD ODDECHOWY
Układ oddechowy składa się z:○ płuca○ drogi oddechowe- odcinek oddechowy (jama nosowa, jama ustna i gardłowa oraz krtań)- odcinek dolny (tchawica, oskrzela główne i ich rozgałęzienia).
OSKRZELA – wraz z kolejnym rozgałęzieniem:- maleje średnica oskrzeli;- rośnie sumaryczna powierzchnia przekroju oskrzeli;- spada prędkość przepływu powietrza;- zmienia się: ~ grubość ścian oskrzeli; zanika tkanka chrzęstna ~ rodzaj nabłonka
Wyróżniamy trzy strefy układu oddechowego:- strefa przewodząca (powietrze ulega nawilżeniu, ogrzaniu i oczyszczeniu)- strefa przejściowa (częściowa wymiana gazowa)- strefa oddechowa (wymiana gazowa zgodnie z gradientem stężeń parcjalnych)
Fazy oddychania:● wdech● wydech
Wdech to zjawisko czynne.» wentylacja spokojna (5-10 l/min) - przepona - mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne» wentylacja intensywna (50-100 l/min) + mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy; mięśnie pochyłe» wentylacja bardzo intensywna (ponad 100 l/min) + mięśnie: karku, czworoboczny, grzbietu.
Siły rozwijane przez mięśnie wdechowe muszą:- pokonać opory nieelastyczne w drogach oddechowych- pokonać opory elastyczne płuc i klatki piersiowej- pokonać opór tarcia tkanek przemieszczających się względem siebie w klatce piersiowej- zrównoważyć ciężar klatki piersiowej.
Opór elastyczny » wynika z retrakcji płuc
Stała tendencja do zapadania się, wynik działania sił dośrodkowych, tzw. sił retrakcji.
Siły retrakcji są związane z:- napięciem powierzchniowym;- oporem sprężystym zrębu łącznotkankowego płuc + sprężystość żeber i mięśni międzyżebrowych
Podatność płuc i klatki piersiowej, zmiana objętości płuc w następstwie zmiany ciśnienia.
Wydech jest w przeciętnych warunkach zjawiskiem biernym.Proces spokojnego wydechu zachodzi bez udziału mięśni.Intensywny wydech to zjawisko czynne. Uruchamiane są:- mięśnie jamy brzusznej- mięśnie międzyżebrowe wewnętrzne- przepona
Współczynnik wentylacja / przepływVA / Q
W pozycji pionowej ciśnienie śródpęcherzykowe ogranicza przepływ krwi w górnych partiach płuc gdzie ciśnienie krwi w naczyniach oplatających pęcherzyki płucne jest – ze względu na działanie sił grawitacyjnych – bardzo niskie: 3-4 mmHg.
Współczynnik VA/QNiedobór przepływu w górnych częściach płuc oraz względny niedobór wentylacji w partiach dolnych może zaburzyć dyfuzję gazów oddechowych.
Uśredniona wartość dla całych płuc: VA/Q ≡ 0,85
Nerwowa i chemiczna regulacja oddechowa:● nerwowa - ośrodkowa: KOPM (ze stałym tonicznym napięciem neuronów wdechowych » pobudzanie wdechowe) oraz ośrodkowe korowe - obwodowa: odruchy z receptorów swoistych w układzie oddechowym oraz nieswoistych stref receptorowych.● chemiczna: zależy przede wszystkim od prężności gazów oddechowych we krwi - ośrodkowa: chemodetektory (w płynie mózgowym) - obwodowa: chemoreceptory (we krwi)
Regulacja oddychania – KOPM:- KOPM pełni rolę ośrodkowego generatora wzorca oddechowego- rytm oddychania powoduje dzięki wzajemnie sprężonym synaptycznie sieciom neuronów o działaniu: ~ promującym wdech ~ wyłączającym pobudzenie wdechowe ~ w szczególnych sytuacjach pobudzających aktywny wydech● Lokalizacje: pień mózgu - rdzeń przedłużony - most
Chemodetektory (strefa chemowrażliwa): struktury neuronalne odpowiadające za zmiany prężności pCO2 w płynie mózgowo-rdzeniowym.
Chemoreceptory tętnicze (w kłębkach szyjnych i aortalnych):- struktury odpowiadające za zmiany w zakresie prężności pO2 (także pCO2 i pH) wysyłające impulsację drogą nerwu językowo-gardłowego i błędnego do NTS kompleksu oddechowego.
Receptory dróg oddechowych i płuc:- C i J – rozmieszczone w tchawicy- RAR – przeciwdziałanie zmniejszeniu podatności płuc, odruchy obronne, pobudzanie aktywności wdechowej- SAR
Odruchy obronne:- skurcz krtani (bezdech)- skurcz oskrzeli- kaszel- kichnięcie- hiperwentylacja- odruch trzewno-somatyczny z receptorów J prowadzący do zahamowania motoneuronów rdzeniowych aż do zaprzestania wysiłku fizycznego- zwiększenie produkcji śluzu
SPIROMETRIASpirometria statystyczna: wartości parametrów zależą od:- płci- wieku- wzrostu
Spirometria to pomiar funkcji płuc, w szczególności pomiaru ilości (objętości) i/lub prędkości przepływu powietrza.
wampirzyca24