Schulz Bruno - Sklepy cynamonowe - Nemrod.pdf - Sklepy cynamonowe - Biblioteki_Cyfrowe

Ta lektura , podobnie jak tysiące innych, jest dostępna on-line na stronie

wolnelektury.pl .

Utwór opracowany został w ramach projektu Wolne Lektury przez fun-

dację Nowoczesna Polska .

BRUNO SCHULZ

 

Nemrod ¹

Wieża Babel

Cały sierpień owego roku przebawiłem się z małym, kapitalnym pieskiem, który

Lato, Pies, ǲiecko

pewnego dnia znalazł się na podłoǳe naszej kuchni, niedołężny i piszczący, pachnący

jeszcze mlekiem i niemowlęctwem, z nie uformowanym, okrągławym, drżącym łebkiem,

z łapkami jak u kreta rozkraczonymi na boki i z najdelikatniejszą, mięciutką sierścią.

Od pierwszego wejrzenia zdobyła sobie ta kruszynka życia cały zachwyt, cały entu-

zjazm chłopięcej duszy.

Z jakiego nieba spadł tak niespoǳianie ten ulubieniec bogów, milszy sercu od naj-

piękniejszych zabawek? Że też stare, zgoła nieinteresujące pomywaczki wpadają niekiedy

na tak świetne pomysły i przynoszą z przedmieścia — o całkiem wczesnej, transcenden-

talnie² porannej goǳinie — takiego oto pieska do naszej kuchni.

Ach! było się jeszcze — niestety — nieobecnym, nieuroǳonym z ciemnego łona snu,

a już to szczęście ziściło się, już czekało na nas, niedołężnie leżące na chłodnej podłoǳe

kuchni, nie docenione przez Adelę i domowników. Dlaczego nie obuǳono mnie wcze-

śniej! Talerzyk mleka na podłoǳe świadczył o macierzyńskich impulsach Adeli, świad-

czył niestety także i o chwilach przeszłości, dla mnie na zawsze straconej, o rozkoszach

przybranego macierzyństwa, w których nie brałem uǳiału.

Ale przede mną leżała jeszcze cała przyszłość. Jakiż bezmiar doświadczeń, ekspery-

mentów, odkryć otwierał się teraz! Sekret życia, jego najistotniejsza tajemnica sprowa-

ǳona do tej prostszej, poręczniejszej i zabawkowej formy, odsłaniała się tu nienasyconej

ciekawości. Było to nad wyraz interesujące mieć na własność taką odrobinkę życia, taką

cząsteczkę wieczystej tajemnicy, w postaci tak zabawnej i nowej, buǳącej nieskończo-

ną ciekawość i respekt sekretny swą obcością, niespoǳianą transpozycją³ tego samego

wątku życia, który i w nas był, na formę od naszej odmienną, zwierzęcą.

Zwierzęta! Cel nienasyconej ciekawości, egzempliﬁkacje zagadki życia, jakby stwo-

Zwierzęta

rzone po to, by człowiekowi pokazać człowieka, rozkładając jego bogactwo i komplikację

na tysiąc kalejdoskopowych⁴ możliwości, każdą doprowaǳoną do jakiegoś paradoksalne-

go krańca, do jakiejś wybujałości pełnej charakteru. Nie obciążone splotem egotycznych⁵

interesów, mających stosunki mięǳyluǳkie, otwierało się serce pełne sympatii dla ob-

cych emanacji⁶ wiecznego życia, pełne miłosnej, współpracującej ciekawości, która była

zamaskowanym głosem samopoznania.

Piesek był aksamitny, ciepły i pulsujący małym, pospiesznym sercem. Miał dwa mięk-

kie płatki uszu, niebieskawe, mętne oczy, różowy pyszczek, do którego można było włożyć

palec bez żadnego niebezpieczeństwa, łapki delikatne i niewinne, ze wzruszającą, różo-

wą brodaweczką z tyłu, nad stopami przednich nóg. Właził nimi do miski z mlekiem,

żarłoczny i niecierpliwy, chłepcący napój różowym języczkiem, ażeby po nasyceniu się

¹ Nemrod a. Nmrod — wg tradycji żydowskiej despotyczny władca miasta Babel, który zainicjował budowę

słynnej wieży Babel.

² rede — wykraczająca poza coǳienną rzeczywistość, pozazmysłowy.

³ ro — zmiana charakteru obiektu, zwł. utworu muzycznego.

⁴ edooo — zmieniający się szybko i w zaskakujący sposób.

⁵ eo — przesadnie skupiony na sobie.

⁶ em — manifestacja, uzewnętrznienie się czegoś.

podnieść żałośnie małą mordkę z kroplą mleka na broǳie i wycofać się niedołężnie z ką-

pieli mlecznej.

Chód jego był niezgrabnym toczeniem się, bokiem na ukos, w niezdecydowanym

kierunku, po linii trochę pĳanej i chwiejnej. Dominantą tego nastroju była jakaś nie-

określona i zasadnicza żałość, sieroctwo i bezradność — niezdolność do zapełnienia czymś

pustki życia pomięǳy sensacjami posiłków. Objawiało się to bezplanowością i niekonse-

kwencją ruchów, irracjonalnymi napadami nostalgii z żałosnym skomleniem i niemoż-

nością znalezienia sobie miejsca. Nawet jeszcze w głębi snu, w którym potrzebę opar-

cia się i przytulenia zaspokajać musiał, używając do tego własnej swej osoby, zwiniętej

w kłębek drżący — towarzyszyło mu uczucie osamotnienia i bezdomności. Ach, życie —

młode i wątłe życie, wypuszczone z zaufanej ciemności, z przytulnego łona macierzystego

w wielki i obcy, świetlany świat, jakże kurczy się ono i cofa, jak wzdraga się zaakceptować

tę imprezę, którą mu proponują — pełne awersji i zniechęcenia!

Lecz z wolna mały Nemrod (otrzymał był to dumne i wojownicze imię) zaczyna sma-

Wieża Babel

kować w życiu. Wyłączne opanowanie obrazem macierzystej prajedni⁷ ustępuje urokowi

wielości.

Świat zaczyna nań zastawiać swe pułapki: nieznany a czarujący smak różnych pokar-

mów, czworobok porannego słońca na podłoǳe, na którym tak dobrze jest położyć się,

ruchy własnych członków, własne łapki, ogonek, ﬁglarnie wyzywający do zabawy z sa-

mym sobą, pieszczoty ręki luǳkiej, pod którymi z wolna dojrzewa pewna swawolność,

wesołość rozpierająca ciało i roǳąca potrzebę zgoła nowych, gwałtownych i ryzykownych

ruchów — wszystko to przekupuje, przekonywa i zachęca do przyjęcia, do pogoǳenia

się z eksperymentem życia.

I jeszcze jedno. Nemrod zaczyna rozumieć, że to, co mu się tu podsuwa, mimo po-

zorów nowości jest w gruncie rzeczy czymś, co już było — było wiele razy — nieskoń-

czenie wiele razy. Jego ciało poznaje sytuacje, wrażenia i przedmioty. W gruncie rzeczy

to wszystko nie ǳiwi go zbytnio. W obliczu każdej nowej sytuacji daje nura w swoją

pamięć, w głęboką pamięć ciała, i szuka omackiem, gorączkowo — i bywa, że znajduje

w sobie odpowiednią reakcję już gotową: mądrość pokoleń, złożoną w jego plazmie⁸,

w jego nerwach. Znajduje jakieś czyny, decyzje, o których sam nie wieǳiał, że już w nim

dojrzały, że czekały na to, by wyskoczyć.

Sceneria tego młodego życia, kuchnia z wonnymi cebrami, ze ścierkami o skompli-

kowanej i intrygującej woni, z kłapaniem pantoﬂi Adeli, z jej hałaśliwym krzątaniem

się — nie straszy go więcej. Przywykł uważać ją za swoją domenę, zadomowił się w niej

i począł rozwĳać w stosunku do niej niejasne poczucie przynależności, ojczyzny.

Chyba że niespoǳianie spadał nań kataklizm w postaci szorowania podłogi — obale-

nie praw natury, chlusty ciepłego ługu⁹, podmywające wszystkie meble, i groźny szurgot

szczotek Adeli.

Ale niebezpieczeństwo mĳa, szczotka uspokojona i nieruchoma leży cicho w ką-

cie, schnąca podłoga pachnie miło mokrym drzewem. Nemrod, przywrócony znowu do

swych normalnych praw i do swobody na terenie własnym, czuje żywą ochotę targać zę-

bami stary koc na podłoǳe i targać nim z całej siły na prawo i lewo. Pacyﬁkacja żywiołów

napełnia go niewymowną radością.

Wtem staje jak wryty: przed nim, o jakie trzy kroki pieskie, posuwa się czarna masz-

kara, potwór sunący szybko na pręcikach wielu pogmatwanych nóg. Do głębi wstrząśnię-

ty Nemrod posuwa wzrokiem za skośnym kursem błyszczącego owada, śleǳąc w napięciu

ten płaski, bezgłowy i ślepy kadłub, niesiony niesamowitą ruchliwością pajęczych nóg.

Coś w nim na ten widok wzbiera, coś dojrzewa, pęcznieje, czego sam jeszcze nie

rozumie, niby jakiś gniew albo strach, lecz raczej przyjemny i połączony z dreszczem siły,

samopoczucia, agresywności.

I nagle opada na przednie łapki i wyrzuca z siebie głos, jeszcze jemu samemu nie

znany, obcy, całkiem niepodobny do zwykłego kwilenia.

⁷ red — wg niektórych systemów religĳnych substancja zawierająca zarodki wszystkich rzeczy, z której

wyłonił się wszechświat.

⁸ m — tu: protoplazma, materiał z którego zbudowane są komórki.

⁹ — żrący środek wybielający, składnik mydła i innych środków czyszczących.

  Nemrod



Wyrzuca go z siebie raz, i jeszcze raz, i jeszcze, cienkim dyszkantem¹⁰, który się co

chwila wykoleja.

Ale nadaremnie apostrofuje¹¹ owada w tym nowym, z nagłego natchnienia zroǳo-

nym języku. W kategoriach umysłu karakoniego¹² nie ma miejsca na tę tyradę i owad

odbywa dalej swą skośną turę ku kątowi pokoju, wśród ruchów uświęconych odwiecznym

karakonim rytuałem.

Wszelako uczucia nienawiści nie mają jeszcze trwałości i mocy w duszy pieska. Nowo

obuǳona radość życia przeistacza każde uczucie w wesołość. Nemrod szczeka jeszcze,

lecz sens tego szczekania zmienił się niepostrzeżenie, stało się ono swoją własną parodią

— pragnąc w gruncie rzeczy wysłowić niewymowną udatność tej świetnej imprezy życia,

pełnej pikanterii, niespoǳianych dreszczyków i point.

¹⁰ d — wysoki głos chłopięcy, odpowiednik sopranu.

¹¹ oroo — zwracać się do kogoś.

¹² ro — karaluszy.

Ten utwór nie jest chroniony prawem autorskim i znajduje się w domenie publicznej, co oznacza że możesz go

swobodnie wykorzystywać, publikować i rozpowszechniać. Jeśli utwór opatrzony jest dodatkowymi materiałami

(przypisy, motywy literackie etc.), które podlegają prawu autorskiemu, to te dodatkowe materiały udostępnione

są na licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa – Na Tych Samych Warunkach . PL .

Źródło: http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/sklepy-cynamonowe-nemrod

Tekst opracowany na podstawie: Bruno Schulz, Sklepy cynamonowe; Sanatorium Pod Klepsydrą, red. Zoﬁa

Smyk, Biblioteka Klasyki, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 

Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Reprodukcja wykonana

przez Fundację Nowoczesna Polska.

Opracowanie redakcyjne i przypisy: Aneta Rawska, Paulina Choromańska, Paweł Kozioł.

Okładka na podstawie: Double--M@Flickr, CC BY .

  Nemrod



Schulz Bruno - Sklepy cynamonowe - Nemrod.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: