Etiologia nowotworow.docx

KLASYFIKACJA NOWOTWORÓW

Klasyfikacje nowotworów

·         Morfologiczna (oparta na cechach mikroskopowych komórek guza; swoista dla danego typu nowotworu)

  - rodzaj nowotworu

  - stopień jego zróżnicowania

·         Anatomiczna (zasięg choroby) – oparta na kryteriach klinicznych, radiologicznych i chirurgicznych:

  - wielkość guza (T)

  - zajęcie węzłów chłonnych (N)

  - obecność przerzutów (M)

Nowotwór

Grupa komórek, które w wyniku mutacji rosną szybciej niż sąsiadujące z nimi zdrowe komórki

·         Nowotwór łagodny: dochodzi wyłącznie do szybszego, miejscowego rozrostu komórek

·         Nowotwór złośliwy: dochodzi do naciekania i niszczenia otaczających tkanek oraz powstawania przerzutów

Cechy morfologiczne

·         Guzy łagodne: składają się z komórek dobrze zróżnicowanych

·         Guzy złośliwe: szeroki zakres zróżnicowania komórek

ü       naciekanie sąsiednich tkanek

ü       utrata zróżnicowania

ü       pleomorfizm

ü       przyspieszony wzrost (duża liczba figur mitotycznych)

ü       aneuploidalność

Typy morfologiczne nowotworów (przykłady)

Cechy kliniczne nowotworów:

Stopień złośliwości nowotworu opisują biologiczne cechy guza obejmujące:

·         stopień zróżnicowania

·         tempo wzrostu

·         tempo śmierci komórek

Stopień zróżnicowania (grade)

Ø       G1   -   wysokie zróżnicowania

Ø       G2   -   średnie zróżnicowanie

Ø       G3   -   niskie zróżnicowanie

Ø       G4   -   brak zróżnicowania (anaplazja)

Zróżnicowanie

Ø       Guzy dobrze zróżnicowane zawierają komórki, które przypominają wyglądem komórki tkanek z których pochodzą

Ø       Guzy nisko zróżnicowane lub niezróżnicowane zawierają komórki, które nie przypominają wyglądem swoich normalnych odpowiedników (potrzebne są dodatkowe badania w celu ustalenia pochodzenia komórek)

Kryteria oceny zróżnicowania

·         Cechy cytologiczne

·         stopień polimorfizmu komó®ek

·         barwliwość jąder

·         stosunek jądro/cytoplazma

·         liczba mitoz lub figur mitotycznych

Cechy histologiczne (stopień zróżnicowania)

·         tworzenie swoistych struktur (np. gruczołów, keratyny)

Tempo wzrostu

·         Na ogół guzy łagodne i dobrze zróżnicowane guzy złośliwe mają mniejsze tempo wzrostu niż złośliwe guzy średnio- i nisko zróżnicowane

·         Dopływ krwi, lokalizacja i pobudzanie hormonalne mogą przyśpieszać wzrost guza

Cechy komórek nowotworowych

·         niekontrolowany rozrost, a następnie utrata swoistych czynności życiowych

·         naciekanie sąsiednich zdrowych tkanek i podścieliska

·         tworzenie przerzutów

·         nieodwracalność nowotworzeni

Naciekanie

·         Cecha nowotworów złośliwych

·         Naciekanie niszczy otaczające tkanki (istotną rolę odgrywają powierzchnia komórki i macierz międzykomórkowa)

Przerzuty

·         Rozsiew guza do odległy narządów

·         Zawsze wskazują na złośliwość

·         Drogi przerzutów:

ü       rozsiew krwiopochodny

ü       rozsiew limfatyczny

ü       rozsiew wewnątrz jam ciała

Mechanizm powstawania przerzutów

Przyczyny zgonu w przebiegu nowotworów

ü       Przerzuty

ü       Uszkodzenie dużych naczyń krwionośnych

ü       Ucisk ważnych narządów

ü       Uszkodzenie ważnych narządów

ü       Zakażenia

Ostateczne rozpoznanie nowotworu musi być oparte na badaniu mikroskopowym (histopatologicznym lub cytologicznym).

Badania mikroskopowe

ü       histopatologiczne (ocena tkanek)

ü       cytologiczne (ocena komórek)

Przykłady badań histopatologicznych

ü       wycinek

ü       biopsja grubo igłowa

ü       biopsja otwarta

ü       biopsja trepanacyjna kości

Rodzaje badań histopatologicznych

·         klasyczne (oparte na barwieniu hematoksyliną i eozyną)

·         immunohistochemiczne (z użyciem przeciwciał skierowanych przeciwko swoistym antygenom związanym z poszczególnymi nowotworami)

·         śródoperacyjne (materiał zamrożony)

Inne badania morfologiczne

·         badania cytogenetyczne (ocena kariotypu)

·         badanie cytofluorometryczne (ocena immunofenotypów limfocytów i komórek szpiku na podstawie ich antygenów powierzchniowych)

·         badania molekularne (ocena zaburzeń występujących w genach – PCR, RT-PCR, FISH)

Zasięg choroby (klasyfikacja TNM)

Tumor

Nodulus

Metastasis

Rodzaje klasyfikacji TNM

Ø       cTNM  -  kliniczna

Ø       pTNM  -  patologiczna

Ø       rTNM  -  w momencie nawrotu choroby

Ø       aTNM  -  na podstawie badania sekcyjnego

Cele klasyfikacji TNM

·         Wiarygodna ocena wyników leczenia

·         Możliwość porównania różnych metod leczenia

·         Zaplanowanie optymalnego leczenia

·         Ocena rokowania

·         Możliwość wymiany informacji pomiędzy lekarzami

·         Cele naukowe

Pożądane cechy oceny zasięgu choroby

·         uniwersalność

·         prostota

·         wartość rokownicza

·         jednoznaczność

·         przydatność kliniczna

Stopnie zaawansowania nowotworu

0 – Rak in situ (przedinwazyjny) – brak naciekania naczyń limfatycznych i krwionośnych

I – Cechy niewielkiego naciekania miejscowego, brak przerzutów do węzłów chłonnych

II – Ograniczone naciekanie miejscowe i/lub rozległe przerzuty do regionalnych węzłów chłonnych

III  -- Rozległe naciekanie miejscowe i/lub rozległe przerzuty do regionalnych węzłów chłonnych

IV  -- Bardzo rozległe naciekanie miejscowe i/lub obecność przerzutów odległych

Klasyfikacja kliniczna (cTNM)

Na podstawie badania klinicznego narządów dostępnych badaniu przedmiotowym i/lub badaniom obrazowym, np. rak piersi, rak szyjki macicy, nowotwory głowy i szyi, rak płuca.

Klasyfikacja TNM (rak piersi)

Stopnie zaawansowania (rak piersi)

Klasyfikacja patologiczna (pTNM)

·         na podstawie szczegółowej oceny mikroskopowej doszczętnie wyciętego guza pierwotnego, okolicznych węzłów chłonnych i prawdopodobnych lokalizacji przerzutów

·         stosowana w odniesieniu do miejsc szczególnie niedostępnych innymi metodami, np. rak jajnika, rak trzustki

·         porównanie z klasyfikacją kliniczną pozwala ocenić dokładność tej ostatniej

...