struktura_gatunkow_dramatycznych_ajschylos_sofokles_eurypides.pdf

(93 KB) Pobierz
STRUKTURA GATUNKÓW DRAMATYCZNYCH. AUTORZY (AJSCHYLOS, SOFOKLES, EURYPIDES)
Tragedia grecka w klasycznej fazie rozwoju wypracowała pewien stały schemat strukturalny, powtarzający się z
pewnymi modyfikacjami we wszystkich zachowanych utworach Ajschylosa, Sofoklesa i Eurypidesa.
PROLOG (prologos):
Utrzymany w formie monologu lub dialogu
Określał główny temat dramatu
Zarysowywał sytuację wyjściową
W najwcześniejszych tragediach funkcję prologu pełniła wstępna pieśń chóru
PARODOS:
Pieśń towarzysząca wejściu chóru
EPEISODION I STASIMON:
Przeplatające się ze sobą sceny (brał w nich udział jeden lub więcej aktor i chór) i kwestie chóru
Każde epejsodion i stasimon było powtarzane 3 lub więcej razy
Często miejsce stasimonu zajmował KOMMOS- forma lirycznego dialogu pomiędzy chórem a głównym
aktorem
EXODOS:
Końcowa pieśń chóru przy zejściu z orchestry
CHÓR: składał się z dwóch półchórów: występ pierwszego półchóru nazywał się STROFE, występ drugiego
ANTISTROFE (odpowiedź)
Istotą struktury tragedii ateńskiej było dążenie do wywarcia utworami maksymalnie intensywnego wrażenia na
widzach, a nie do wprowadzenia różnorodności, która mogłaby zamazać czy też osłabić efekt końcowy dramatu.
Dlatego starano się eliminować to co zbędne. Wywodzi się z tego ZASADA TRZECH JEDNOŚCI , sformułowana przez
Arystotelesa: jedności miejsca, czasu i akcji- wiąże się to również z obecnością chóru na scenie; gdyby zmieniało się
miejsce lub czas, to absurdem byliby ci sami świadkowie. Jedność akcji polegała na tym, iż fabuła to czynność
skończona , jednolita i tak powiązana, że gdyby wyjąć jeden jej element, reszta rozsypałaby się.
Akcja powinna zmierzać do wzbudzenia litości i trwogi, służy temu PERYPETIA : zmiana przebiegu akcji na zupełnie
przeciwny. Często zestawione są one z tzw. Rozpoznaniem.
Innym składnikiem fabuły jest PATOS: cierpienie.
Kategoria mimesis : nakazywała naśladowanie w utworze rzeczywistości.
6 składników tragedii wg Arystotelesa: fabuła, charakter i wysłowienie adekwatne do tematu i bohatera, sposób
myślenia jako logiczne zachowanie bohatera, widowisko (ruch sceniczny, taniec, gest), śpiew.
Zasada decorum (stosowności): chodziło tu o styl w jakim pisane były poszczególne utwory. Tragedie miały być
pisane językiem wzniosłym i wysokim stylem, komedie - językiem potocznym, stylem niskim. Nie pokazywano też na
scenie ludzkiej śmierci, pojedynków, zatruć, okaleczeń. O tych zdarzeniach informowali widzów posłańcy.
Zasada jedności estetyki : wykluczała ona przeplatanie się scen tragicznych ze scenami o charakterze komicznym. W
tragedii zatem wszystkie sceny musiały być poważne, w komedii - śmieszne.
AJSCHYLOS, SOFOKLES, EURYPIDES
Tworzyli w okresie sprzyjającym rozwojowi sztuki i literatury; szczególnie Sofokles i Eurypides w tzw. „złotym wieku”,
kiedy wykrystalizowały się konwencje dramatyczne i sceniczne.
AJSCHYLOS:
Ur. 525 w Eleusis w arystokratycznej rodzinie, zm. 456r. p.n.e. na Sycylii
W ostatnich latach życia, wskutek konfliktu z władzami Aten i oskarżenia o zdradzenie tajemnic
misteriów, uszedł na Sycylię
W okresie jego młodości zaprowadzono w Atenach demokrację , którą popierał mimo swego
pochodzenia
Żołnierz, patriota, walczył przeciwko Persom pod Maratonem (może pod Salaminą i Platejami)
90 utworów: 70 tragedii i 20 dramatów satyrowych; zachowało się 7 tragedii: Siedmiu przeciwko Tebom,
Trylogia Oresteja: Agamemnon, Ofiarnice i Eumenidy, Błagalnice, Prometeusz w okowac, Persowie
W swoich utworach wychwala demokrację, tragedie dotyczą moralności i religii, tradycyjna wiara w
bogów; liczyła się dla niego sprawa narodowa
W jego utworach chor (12 osób) składał się z 50 osob
Wprowadził drugiego aktora
ograniczył rolę chóru i zwiększył rolę partii dialogowych
prolog, opisy i opowiadania przedstawiające wydarzenia spoza sceny
SOFOKLES:
Ur. 496 w Kolonos pod Atenami jako syn zamożnego płatnerza ateńskiego, zm. 406r. p.n.e.
Jego życie przypada na lata największej świetności Aten
Brał czynny udział w życiu politycznym
Autor 123 sztuk, znamy tytuły 87, a zachowało się 7: dramat satyryczny Tropiciele oraz tragedie: Antygona,
Król Edyp, Elektra, Ajas, Trachinki, Filoktet, Edyp w Kolonos
Dojrzałośc refleksji moralnych, absolutny tragizm bohaterów
Dodał trzeciego aktora: rozwój dialogów, zdynamizowanie akcji
Rozwoj dekoracji scenicznych
Zwiększył liczbę chóru do 15 osób (co mogło się wiązać z układami tanecznymi)
Po raz pierwszy wprowadził na scenę muzykę frygijską
Zerwał z systemem kompozycji trylogicznej: jedność w obrębie każdego utworu, jego skończona forma
Sofoklesowi zawdzięczamy wprowadzenie monologu ( gr. ρήσις) - przykładem są monologi Ajasa i Edypa . Za
pomocą monologu postaci Sofoklesa uzyskały niespotykaną dotąd łatwość wyrażania własnych myśli.
W porównaniu z Ajschylosem:
Humanizacja tragedii: przedmiotem zainteresowania Sofoklesa człowiek i jego wzloty i upadki; nie jest
tak surowy i nadludzki jak u Ajschylosa
Problemy moralne i religijne ustąpiły miejsca bliższym ludziom problemom życiowym, podejmowaniu
decyzji,
U Ajschylosa ginął wyłącznie ze względu na bogów, Sofokles upatruje zguby człowieka w jego wlasnym
postępowaniu + fatum
Odejście od przesadnej patetyczności w języku i stylu
EURYPIDES:
Ur. 485 na Salaminie jako syn posiadacza ziemskiego- 406r. p.n.e.
Człowiek epoki tzw. „oświecenia”; choć dzieli go z Sofoklesem różnica 10 lat, wpływ na niego miały już
inne idee intelektualne, sofiści, Sokrates, a nie tradycja- sceptyczny stosunek do bogów, tradycyjnej
religii, krytyczna ocena problemów politycznych i społecznych, realizm, związek z filozofami
78- 92 utworów, zachowanych zostało 17 tragedii, m.in.: Alkestis, Medea, Hekabe, Andromacha,
Bellerofont, Trojanki, Herakles szalejący, Orestes i dramat satyrowy Cyklop .
Zainteresowanie psychologią postaci, motywami działania
Realizm, szczególnie w przedstawieniu bohaterów
Poddaje mity własnej interpretacji
Ukazanie na scenie miłości, również w jej fizycznym aspekcie: wynalazca nowego gatunku- dramatu
miłosnego
Zapoczątkowanie tragikomedii
Wpływ sofistyki: krytyczne stanowisko wobec religii, bogowie bardzo podobni do ludzi
Przeciwnik tyranii i oligarchii
Potępienie wojny
Często skrajny pesymizm
Na podstawie „Antologii tragedii greckiej”
KOMEDIA ANTYCZNA
Ok. V stulecia p.n.e. zrodziła się komedia staroattycka, która miała formę satyry politycznej, skupiająca pierwiastki
baśniowo - fantastyczne, a także groteskowe oraz parodiowe z realistycznymi, a także z aluzyjnymi, bądź
bezpośrednimi atakami w stronę postaci lub instytucji ówczesnej sfery politycznej. Posiadała epizodyczną
kompozycję, zaś styl niezwykle realistyczny, nie stroniący od wulgaryzmów. Najważniejszym autorem tego rodzaju
komedii jest Arystofanes (napisał utwory pt. "Chmury", "Ptaki" oraz "Żaby").
W IV stuleciu p.n.e. rozwinęła się tzw. komedia średnia - zrezygnowała ona z obecności chóru oraz tematyki
politycznej, a zamiast niej wykorzystywała realistyczno - humorystyczne obrazki pochodzące z codzienności,
wykorzystywała również trawestację historii z mitologii.
Na przełomie IV oraz III stulecia p.n.e. wykształca się tzw. komedia nowa - reprezentowana przez Menandra (np.
"Sąd rozjemczy"), jaka stworzyła odmiany komedii psychologicznej oraz sytuacyjnej, które były związane tematyką z
codziennością rozmaitych środowisk społeczeństwa, a także wprowadziła rozbudowany szereg bohaterów typowo
komediowych. Za jej przyczyną nastąpił rozwój komedii rzymskiej, głównie tzw. "fabulla palliata" (przede wszystkim
tłumaczenia oraz parafrazy dotyczące komedii nowych). W tej sferze największymi twórcami byli Plaut oraz
Terencjusz. Kolejną odmianą komedii rzymskiej była tzw. "fabulla togata" (była to rzymska komedia ukazująca żywot
rzemieślników), była ona oparta w dużym stopniu na wątkach rodzimych, adaptując z wcześniejszej komedii greckiej
wiele schematów w sferze kompozycji. W epoce średniowiecza rozwinęło się intermedium oraz fars'ecirc.
STRUKTURA:
Wywodzi się z 2 elementów: pieśni chóru i scenek dramatycznych
PARABZA („podejście” do widzów) występuje w środku sztuki i jest włożoną w usta chóru odautorską
wypowiedzią na tematy aktualne, na ogół bardzo luźno związane z tematyką sztuki, poważna, innym
wierszem. Chór wypowiadał ją ściągając maski i podchodząc ku widowni; zachowana w tonie ostrej polemiki.
AGON : spór sceniczny, specyficzna forma starcia przeciwstawnych poglądów, wprowadzona i komentowana
przez chór dialektyczna dyskusja rzeczników 2 różnych stanowisk
Wspólnie z chórem aktorzy występowali też w parodosie i eksodosie
Sami aktorzy wykonywali scenki epizodyczne, które zwykle stanowiły łańcuch epizodycznych spotkań
bohatera z postaciami

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin