Val McDermid - Syreni śpiew.pdf - e-books - różni autorzy - bogg

Val McDermid

Syreni śpiew

PODZIĘKOWANIA

Zawsze jest rzeczą niepokojącą, gdy życie chce naśladować sztukę. Do tej książki zaczęłam

się przymierzać wiosną 1992 roku, na długo przed zabójstwami, które wstrząsnęły londyńską

społecznością gejów. Mam szczerą nadzieję, że na tych stronicach nie znajdzie się nic, co

sprawiłoby komukolwiek przykrość ani kogokolwiek dotknęło.

Jak zawsze czerpałam obficie z cudzej wiedzy i gruntownie przepytałam znajomych

podczas przygotowywania warsztatu i pisząc „Syreni śpiew". W pierwszej kolejności chciałabym

podziękować starszemu psychologowi klinicznemu i ekspertowi kryminalnemu Mike'owi

Berry'emu z Ashworth Top Securi-ty Psychiatrie Hospital w Liverpoolu za tak hojne szafowanie

czasem oraz wiedzą fachową w trakcie powstawania tej książki. Refleksje i informacje, które od

niego uzyskałam, okazały się bezcenne, jak również niebywale skuteczne w wywoływaniu martwej

ciszy w samym środku rozmowy podczas uroczystych kolacji.

Dziękuję także Peterowi Byramowi z Responsive College Unit w Blackburn, który udzielał

mi porad co do niuansów terminologii komputerowej. Dwie osoby - Alison Scott oraz Frankie

Hegarty - przekazały mi wiele użytecznych informacji w kwestiach medycznych. Nadinspektor

policji Sussex, Mikę Benison, był tak uprzejmy, że cudem wygospodarował czas w swoim

napiętym grafiku, by wtajemniczyć mnie w sposób prowadzenia dochodzeń w sprawach o

wielokrotne morderstwa. Jai Penna, Diana Cooper i Paula Tyler udowodniły po raz kolejny, że

niektórzy prawnicy - prawniczki - nie skąpią swego czasu ani wiedzy.

Za wsparcie, cierpliwość oraz nieustającą gotowość służenia radą szczególne podziękowania

chciałabym złożyć Brygid Baillie i Lisanne Radice. Z pewnością nie było im łatwo obcować z

kimś, kto całe dnie miał w głowie seryjnego mordercę...

Położone na północy miasto Bradfield jest całkowicie tworem mojej wyobraźni.

Światopogląd oraz zachowania przypisane przedstawicielom różnych zawodów, włączając w to

funkcjonariuszy policji, wybrane zostały raczej z potrzeby fabularnej niż zadośćuczynienia

prawdzie. W Wielkiej Brytanii mamy to szczęście, że seryjnych zabójców jest niewielu; to dlatego,

że większość z nich zostaje ujęta po pierwszym morderstwie. Miejmy nadzieję, że dzięki

psychologom i policji tak już pozostanie.

Tookie Flystock, mojej ukochanej seryjnej zabójczyni insektów.

Nasłuchując, jak syreny śpiewem zwołują się gdzieś.

Nie sądzę, aby dla mnie zaśpiewały.

„Pieśń miłosna J. Alfreda Prufrocka" T. S. Eliot, w przekładzie Bogdana Barana

Dusza tortur jest rodzaju męskiego.

Fragment opisu jednego z eksponatów

Muzeum Kryminologii i Tortur,

San Gimignano, Włochy

Motta rozdziałów zostały zaczerpnięte z „O morderstwie jako jednej ze sztuk pięknych" Thomasa

De Quincey (1827)

Z 3,5-CALOWEJ DYSKIETKI O NAZWIE: KOPIA_ZA-PASOWA.007; PLIK

MIŁOŚĆ.001

Ten pierwszy raz pamięta się zawsze. Czy nie tak mówi się o seksie? O ileż prawdziwsze

staje się to stwierdzenie w przypadku morderstwa. Nigdy nie zapomnę jedynej w swoim rodzaju,

rozkosznej chwili, w której rozegrał się ów dziwny i egzotyczny dramat. Spoglądając wstecz po

tylu doświadczeniach, widzę jasno, że ten mój debiut był zwykłą amatorszczyzną, nie stracił jednak

mocy budzenia dreszczyku emocji, choć już dawno przestał mnie zadowalać.

Wszystko to stało się dla mnie jasne dopiero, gdy okoliczności sprowokowały mnie do

działania, bo przygotowania do morderstwa, bez udziału mojej świadomości, rozpoczęły się

znacznie wcześniej. Wyobraźcie sobie sierpniowy dzień w Toskanii. Klimatyzowany autokar

błyskawicznie przerzuca nas z miasta do miasta.

Komplet snobów z północy, udających wielkich znawców kultury, wyłazi ze skóry, aby

każdą bezcenną minutę naszej dwutygodniowej wycieczki zapełnić czymś pamiętnym, co

przebiłoby swojskie Castle Howard czy Chatsworth.

Podobała mi się Florencja, kościoły i galerie sztuki pełne dziwnie kontrastujących ze sobą

obrazów męczeństwa i Madonn. Potem zawrotna wspinaczka na szczyt kopuły Brunel-leschiego,

wieńczącej ogromną katedrę, oczarowanie krętymi schodkami prowadzącymi z galerii na maluteńki

taras widokowy, zniszczone, kamienne stopnie, ściśle wpasowane między sufit a zewnętrzną czaszę

stanowiącą dach. Wokół mnie sceneria jakby żywcem przeniesiona z mojego komputera: to jak gra

przygodowa, tylko że rozgrywająca się w realnym świecie, szukam drogi przez labirynt ku światłu

dnia. Brakuje jedynie potworów do uśmiercania po drodze. A potem wyjście

z, cienia prosto w słońce i zdumienie, że nawet tu, wysoko, na końcu karłowatych schodków

czyha sprzedawca pocztówek i kiczowatych pamiątek; niski, czarniawy, uśmiechnięty mężczyzna o

sylwetce przygarbionej od lat tarabanienia się na górę z całym tym kramem. Gdyby to naprawdę

była gra, można by u niego kupić jakiś magiczny talizman. A tak skończyło się na pocztówkach,

tylu, że nie przychodziło mi do głowy, komu jeszcze mam je powysyłać.

Po Florencji, San Gimignano. Miasteczko wyrastało z zielonej toskańskiej równiny,

kruszejące wieże wdzierały się w niebo jak palce kogoś, kto pochowany żywcem próbuje się

wydostać spod ziemi. Przewodnik trajkotał bez końca, o „średniowiecznym Manhattanie"; kolejne

oklepane porównanie wydłużające listę banałów, jakimi tuczono nas niczym brojlery od naszego

przybycia do Calais.

Kiedy zbliżaliśmy się do miasteczka, ogarniało mnie coraz większe podniecenie. Cała

Florencja usiana była reklamami jedynej atrakcji turystycznej, na jakiej obejrzeniu naprawdę mi

zależało. Z ulicznych latarni, w przepychu krwistej czerwieni i złota, majestatycznie powiewały

chorągwie, kategorycznie wzywając mnie do zwiedzenia Museo Criminologico di San Gimignano.

Zaglądam do „Rozmówek" i stwierdzam z zadowoleniem, że udało mi się bezbłędnie rozszyfrować

napis drobnym drukiem. Muzeum Kryminalistyki i Tortur. Nie trzeba chyba dodawać, że ten

przybytek nie figurował w programie kulturalnym naszej wycieczki.

U celu pielgrzymki staję właściwie bez żadnych poszukiwań: ulotkę reklamującą muzeum, z

załączoną mapką dojazdu, wepchnięto mi w ręce raptem kilkanaście metrów za masywną,

kamienną bramą osadzoną w średniowiecznych murach. Rozkoszując się błogim wyczekiwaniem,

krążę tu i tam, i nie mogę się nadziwić pomnikom nierówności społecznej, jakiej symbolami są te

wieże. Każdy potężny ród szczycił się własną ufor-tyfikowaną wieżą i bronił jej przed sąsiadami

całym arsenałem broni, od wrzącego ołowiu po działa. W okresie rozkwitu w mieście było ponoć

kilkaset takich wieżyc. W porównaniu 14

ze średniowiecznym San Gimignano, najgorsza portowa dzielnica w sobotę wieczorem to

przedszkole, a podpici marynarze to amatorzy we wszczynaniu rozróbek.

W końcu muzeum przygarnia mnie z nieodpartą siłą. Ruszam przez środek piazza,

wrzucając do studni dwubarwną dwustulirową monetę na szczęście, idę kilka metrów boczną

uliczką, pośród starożytnych, kamiennych ścian, z których łopoczą znajome, szkarłatno-złote

chorągwie. Z podniecenia krew brzęczy mi w uszach jak głodny moskit, gdy wkraczam do chłodnej

sieni i spokojnie kupuję bilet wstępu oraz ilustrowany przewodnik, wydany na błyszczącym

papierze.

Od czego mam zacząć, by opisać to doświadczenie? Namacalna rzeczywistość okazała się

nieskończenie bardziej porywająca niż wszystkie zdjęcia, filmy czy książki, jakie przewinęły się

przez moje ręce. Pierwszym eksponatem było łoże sprawiedliwości, opatrzone w plakietkę w

językach włoskim i angielskim, gdzie z lubością i szczegółowo rozwodzono się nad jego

zastosowaniem. Ramiona wyskakiwały z barków, stawy biodrowe i kolanowe pękały do wtóru

trzaskającej chrząstki i więzadeł, kręgosłupy napinały się, tracąc przyrodzony kształt, póki kręgi nie

rozsypały się jak paciorki z zerwanego naszyjnika. „Ofiary" - lakonicznie stwierdzała plakietka -

„często zyskiwały od piętnastu do dwudziestu centymetrów wzrostu od chwili rozpoczęcia tortur".

Nadzwyczajne umysły mieli ci inkwizytorzy. Nie wystarczało im przesłuchiwanie heretyków, gdy

ci żyli jeszcze i cierpieli; odpowiedzi na dalsze pytania wydobywali z ich zmasakrowanych ciał.

Wystawa była pomnikiem geniuszu człowieka. Któż nie podziwiałby umysłów badających

ludzkie ciało z taką drobiazgo-wością, że zdolne były obmyślić równie bezbłędne, perfekcyjnie

dawkowane cierpienie? Mimo niezbyt rozwiniętej wiedzy technicznej w tych średniowiecznych

mózgach zrodził się system tortur tak wyrafinowany, że stosuje się go po dziś dzień. Wydaje się, że

jedyną innowacją, jaką zdolne było wprowadzić nowożytne, postindustrialne społeczeństwo, było

zastosowanie elektryczności; zawsze to dodatkowy dreszczyk emocji.

W zachwycie przechodzę z sali do sali, podziwiając kolejne zabawki, od masywnych

kolców Żelaznej Dziewicy począwszy, po subtelniejsze i bardziej wytworne mechanizmy gruszek,

tych smukłych, segmentowanych, jajowatych narzędzi, które wkładano niegdyś w pochwę albo

odbyt ofiary. Potem, za poruszeniem koła zapadkowego, segmenty rozsuwały się i rozwierały,

dopóki gruszka nie przeszła metamorfozy w dziwny kwiat o płatkach najeżonych ostrymi jak

brzytwa metalowymi zębami. Wtedy ją wyjmowano. Czasem ofiary przeżywały, co

przypuszczalnie było okrutniejszym losem.

Zauważam niepokój i grozę na twarzach oraz w głosach części zwiedzających, ale umiem

rozpoznać hipokryzję.

Potajemnie rozkoszują się każdą minutą swojej pielgrzymki i tylko obawa przed utratą

twarzy powstrzymuje ich przed okazaniem podniecenia. Jedynie dzieci są szczere w swojej gorącej

fascynacji. Mogę się założyć, że w tych chłodnych, pastelowych salach nie jestem jedyną osobą,

której zrobiło się gorąco między nogami w przypływie seksualnej żądzy, bo wiem, że zakładu nie

przegram. I po raz tysięczny zastanawiam się, ilu wakacyjnym numerkom pikanterii dodało

potajemne wspomnienie wizyty w muzeum tortur.

Na dworze, na skąpanym w słońcu dziedzińcu, zamknięty w klatce szkielet w pozycji

kucznej, o kościach tak czystych, jakby z mięsa odarły je sępy. Za dawnych dni, kiedy wieże

dumnie sięgały ku niebu, podobne klatki wieszano na zewnętrznych murach San Gimignano; to

ostrzeżenie w tej samej mierze kierowane do mieszkańców, jak i do przybyszy z zewnątrz - oto

miasto, w którym prawo surowo karze tych, co je łamią.

Czuję, że między mną a tymi mieszczanami istnieje dziwne duchowe powinowactwo.

Doskonałe rozumiem potrzebę karania za zdradę.

Nieopodal szkieletu olbrzymie, podkute metalem koło o grubych szprychach opiera się o

ścianę. Wygląda jak eksponat z muzeum rolnictwa. Jednak tabliczka przykręcona do ściany

wyjaśnia, że powierzono mu znacznie bardziej wyrafinowaną funkcję. Do takich kół

przywiązywano zbrodniarzy.

Najpierw chłostano ich kańczugami, których uderzenia od-dzierały mięso od kości,

wystawiały wnętrzności na chciwe spojrzenia tłuszczy. Potem kości łamano żelaznymi drągami.

Trudno mi powiedzieć, czemu, ale zaczynam myśleć o jednej z kart Tarota, o Kole Fortuny.

Pewnego dnia doznaję olśnienia i już wiem, że będę zabijać. Wspomnienie muzeum tortur

staje się moją muzą, a tak się składa, że od dzieciństwa mam talent do majsterkowania.

Po tym pierwszym razie jakaś cząstka mnie zapragnęła, aby kolejne okazały się zbędne.

Równocześnie pojawiła się pewność, że jeśli mimo wszystko następny raz się przydarzy, to będzie

on lepszy. Dzięki błędom uczymy się rozumieć niedoskonałość naszych czynów. Na szczęście

praktyka czyni mistrza.

„Panowie, mam zaszczyt być powołanym przez wasz komitet do spełnienia trudnego

zadania i odczytania William-sowego wykładu O morderstwie jako jednej ze sztuk pięknych -

zadania, które mogło wydawać się dość łatwe trzy czy cztery wieki temu, kiedy to znano się na

owej sztuce mało i kiedy wiedziano o niewielu wspaniałych jej przykładach; w obecnym wieku

natomiast, kiedy znakomite arcydzieła wykonywane są zawodowo, musi się uznać za oczywiste, że

gdy idzie o styl krytyki odnoszącej się do tych arcydzieł, opinia publiczna będzie domagała się

czegoś w odpowiednim stopniu udoskonalonego".

(przełożył Mirosław Bielewicz)

Tony Hill podłożył ręce pod głowę i wpatrywał się w sufit. Wokół misternej gipsowej róży,

na której środku zamocowano lampę, rozciągała się pajęczyna cienkich pęknięć, ale nawet tego nie

zauważał. Słaby blask świtu, pomarańczowy od światła sodowych latarni, sączył się przez trójkątną

szczelinę między zasłonami, lecz i to go nie zainteresowało. Podświadomie zarejestrował odgłos, z

jakim włączył się bojler centralnego ogrzewania, szykując się do dania odporu wilgotnemu,

zimowemu powietrzu, które wdzierało się szparami wokół okien i drzwi. Miał zimny nos i piasek w

oczach. Nie potrafił sobie przypomnieć, kiedy ostatnio wyspał się jak człowiek. Niespokojne

rozmyślania o tym, co go czeka w ciągu dnia, tylko po części tłumaczyły, dlaczego całą noc to

przysypiał na parę chwil, to się budził, bo chodziło przecież o coś więcej. O znacznie więcej.

Jakby i tak nie miał aż nadto zmartwień. Wiedział, czego się 18

od niego oczekuje, ale stanięcie na wysokości zadania to zupełnie inna historia. Reszta

świata jakoś radziła sobie z takimi sprawami, stres w najgorszym razie okupując przelotnym

skurczem żołądka, ale nie Tony. Całą jego energię pochłaniało utrzymywanie pozorów spokoju, za

którym się krył jak za maską i który pozwalał mu jakoś dotrwać do końca. W takich

okolicznościach rozumiał, jak wiele kosztuje aktorów ze szkoły „method acting" ich naładowana

emocjami, natchniona gra, która porywała widownię. Wieczorem będzie się nadawał wyłącznie do

podjęcia kolejnej daremnej próby przespania ośmiu godzin.

Zmienił pozycję, wyciągnął rękę spod głowy i przegarnął krótkie, ciemne włosy. Poskrobał

się po zarośniętym podbródku i westchnął. Wiedział, co chce dzisiaj osiągnąć, równocześnie jednak

rozumiał doskonałe, że realizacja jego zamierzeń równałaby się zawodowemu samobójstwu, I nic

mu nie pomagała pewność, że w Bradfield grasuje seryjny zabójca. Nie mógł sobie pozwolić na

wyjście przed orkiestrę i ogłoszenie tego faktu wszem i wobec. Skulił się, bo żołądek podszedł mu

do gardła. Z westchnieniem odrzucił kołdrę i wstał, potrząsając nogami, żeby pozbyć się

harmonijkowatych fałdek na nogawkach workowatej piżamy.

Tony poczłapał do łazienki i pstryknął światło. Opróżniając pęcherz, wolną ręką włączył

radio. W „Bradfield Sound" podawali właśnie informacje dla zmotoryzowanych; spiker

obwieszczał przewidywane na dzisiejszy ranek korki z entuzjazmem, któremu żaden kierowca nie

dorównałby bez końskiej dawki Prozacu. Wdzięczny losowi za to, że dziś nie musi siadać za

kółkiem, Tony stanął przed umywalką.

Spojrzał w głęboko osadzone, niebieskie oczy, mętne z niewyspania. Ktokolwiek

powiedział, że oczy są zwierciadłem duszy, był prawdziwym mistrzem we wciskaniu kitu, pomyślał

cierpko. Choć może to i lepiej, bo w przeciwnym razie nie miałby w domu ani jednego całego

lustra. Rozpiął piżamę pod szyją i otworzył szafkę, żeby wyjąć piankę do golenia. Znieruchomiał,

przypadkowo spojrzawszy na swoją rękę; drżała jak jasna cholera.

Ze złością zatrzasnął drzwiczki, aż huknę-

ło, i sięgnął po maszynkę. Nie znosił takiego golenia, nigdy nie dawało mu uczucia

świeżości ani czystości jak golenie na mokro. Zawsze to jednak lepiej mieć mętne wrażenie, że jest

się niedogolonym, niż pokazać się wśród ludzi jako ilustracja śmierci wskutek tysiąca draśnięć*.

Kolejny minus golarki był taki, że nie musiał szczególnie skupiać się na tym, co robi, więc

jego umysł mógł

nieskrępowanie roztrząsać dzisiejszy grafik zajęć. Czasami wolałby wierzyć, że wszyscy są

tacy jak on, że każdego ranka wstają z łóżka i wybierają osobowość sceniczną na dany dzień. Po

latach zgłębiania umysłów bliźnich rozumiał jednak, że prawda przedstawia się trochę inaczej. Gros

ludzi dokonuje wyboru spośród naprawdę szczuplutkiej galerii postaci. Niewątpliwie niektórzy

byliby wdzięczni losowi za równie szeroką gamę wyborów jak ta, którą dzięki wiedzy,

doświadczeniu i z konieczności dysponował Tony. On jednak wdzięczny nie był.

Kiedy wyłączył maszynkę, usłyszał gorączkowe akordy zwiastujące skrót wiadomości

„Bradfield Sound". Ze złym przeczuciem zwrócił się twarzą do radioodbiornika, spięty i czujny jak

biegacz średniodystansowy czekający na strzał star-tera. Kiedy pięciominutowy blok informacyjny

dobiegł końca, odetchnął z ulgą i odsunął

kotarę prysznica. Podświadomie spodziewał się sensacji, której nie byłby w stanie

zlekceważyć. Jednak dotąd liczba ofiar nie wzrosła. Stanęło na trzech.

Na drugim końcu miasta John Brandon, naczelnik wydziału kryminalnego policji miejskiej

w Bradfield, garbił

się nad umywalką i smętnie spoglądał w łazienkowe lustro. Nawet piana z mydła do golenia,

upodobniająca jego twarz do oblicza świętego Mikołaja, nie zdołała nadać mu dobrotliwego

wyrazu. Gdyby nie wybrał pracy w policji, byłby idealnym kandydatem na dyrektora zakładu

pogrzebowego. Miał prawie metr dziewięćdziesiąt wzrostu, był szczupły, jeśli nie

*Starochińska metoda egzekucji polegająca na robieniu tysiąca draśnięć na ciele skazańca,

który po kilku dniach umierał wskutek wykrwawienia (przyp. tłum.).

wręcz chudy, miał głęboko osadzone ciemne oczy i przedwcześnie szpakowaciejące włosy.

Nawet kiedy się uśmiechał, jego pociągła twarz roztaczała jakimś cudem aurę melancholii. Dzisiaj,

pomyślał, wyglądam jak posokowiec z nieżytem górnych dróg oddechowych. Nastrój też miał pod

psem, i to nie bez ważkiego powodu.

Wiedział, że to, co zamierza zrobić, nie bardziej przypadnie komendantowi do gustu niż

oran-żystom obecność katolickiego księdza w ich Loży.

Brandon westchnął ciężko, obryzgując lustro pianą. Komendant Derek Armthwaite, szef

policji okręgu Bradfield, miał płonące oczy wizjonera, lecz w tym, co widziały, nie było nic

obrazoburczego. Ten człowiek uważał Stary Testament za znacznie bardziej odpowiedni

podręcznik dla funkcjonariuszy od Ustawy o Policji i Dowodach Kryminalnych. Uważał, że

większość nowoczesnych metod pracy policyjnej jest nie tylko nieskuteczna, ale i heretycka.

Wyrażał to przekonaniem, że przywrócenie rózgi i batoga o wiele szybciej obniżyłoby statystyki

przestępczości niż jakakolwiek liczba pracowników socjalnych, socjologów i psychologów. Gdyby

się domyślał, co takiego Brandon planuje na dzisiejszy ranek, natychmiast przeniósłby go do

drogówki; dla policjanta była to wizja równie przyjemna, jak dla Jonasza uwięzienie w brzuchu

wieloryba.

Nim przygnębienie zdążyło nadwątlić niezłomność zamiarów Brandona, z zadumy wyrwało

go bębnienie do drzwi.

- Tato? - zawołała jego starsza córka. - Długo jeszcze? Brandon chwycił brzytwę, opłukał

ostrze w umywalce i przeciągnął nim po policzku.

- Pięć minut, Karen - odkrzyknął. - Przepraszam, kochanie. W domu, w którym jest trójka

nastolatków i jedna łazienka,

nieczęsto miewa się okazję do refleksji.

Carol Jordan odstawiła do połowy wypitą kawę na brzeg umywalki i weszła pod natrysk,

potykając się o czarnego kocu-ra, który ocierał się o jej kostki.

- Za minutę, Nelson - wymamrotała i zamknęła drzwi kabiny przed jego pytającym

miauknięciem. - Tylko nie obudź Michaela.

Swego czasu Carol wyobrażała sobie, że awans na inspektora śledczego, a co za tym idzie,

Val McDermid - Syreni śpiew.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: