POLITYKA GOSPODARCZA - PYTANIA NA EGZAMIN
1. CEL PEŁNEGO ZATRUDNIENIA - KIEDY JEST OSIĄGNIĘTY
Cel pełnego zatrudnienia w GNR jest osiągnięty, gdy liczba wolnych miejsc pracy jest większa od liczby osób poszukujących pracy lub co najmniej jej równa. Natomiast w GR przyjmuje się, że cel pełnego zatrudnienia jest osiągnięty gdy stopa bezrobocia nie przekracza pewnego określonego poziomu 3 - 4 %
2. CELE I ZASADY PAŃSTWA
Cele: zapewnienie i dbanie o dobrobyt obywateli, państwo powinno chronić i pomagać tym obywatelom, którzy nie mogą nie z własnej winy zaspokoić własnych potrzeb Zasady: państwo nie powinno naruszać należytej wolności swych obywateli i słusznej swobody ich działalności, państwo powinno przestrzegać ustalonego prze siebie porządku prawnego
3. CO JEST CELEM PROCESOWEJ POLITYKI GOSPODARCZEJ?
Celem procesowej polityki gospodarczej jest: pełne zatrudnienie, stabilizacja wartości pieniądza, zewnętrzna równowaga gospodarcza, sprawiedliwy podział dochodów i majątków, wzrost gospodarczy.
4. CO JEST CELEM SYSTEMOWEJ POLITYKI GOSPODARCZEJ?
Celem systemowej polityki gospodarczej jest utrzymanie lub zmiana systemu i porządku gospodarczego.
5. DEFINICJE POLITYKI GOSPODARCZEJ
1. ( prof. Kruszczyński) Polityka gospodarcza polega na bezpośrednim kierowaniu gospodarką narodową przez państwo i pośrednim oddziaływaniu na funkcjonowanie tej gospodarki,
2. ( prof Sulmicki) Polityka gospodarcza jest to czynność kierownicza szczebla centralnego, na którą składa się planowanie i zarządzanie przy czym przez zarządzanie rozumieć należy organizowanie, sterowanie i zasilanie gospodarki narodowej. Zasilanie - zasilanie w pieniądz, czyli emisję pieniądza i kreację pieniądza bankowego.
3. Polityka gospodarcza polega na wyborze celów i środków ich realizacji.
4. Polityka gospodarcza jest to działalność państwa i instytucji spełniających funkcje powierzone przez państwo, która kształtuje system i porządek gospodarczy oraz procesy gospodarowania.
6. DLACZEGO DĄŻY SIĘ ABY WŁADZE SAMORZĄDOWE BYŁY PODMIOTAMI POLITYKI GOSPODARCZEJ
Są dwie przyczyny:
a) o charakterze społeczno - politycznym - polegają na upodmiotowieniu społeczności regionalnych i lokalnych
b) o charakterze ekonomicznym
• efektywne wykorzystanie środków publicznych
efektywna alokacja środków publicznych ( im niższy szczebel władz samorządowych decyduje o wydatkowaniu środków publicznych tym większa możliwość prawdopodobnego dopasowania kierunków wydatkowania do potrzeb) kontrola wykorzystania środków publicznych ( im niższy szczebel władz samorządowych tym skuteczniejsza kontrola nad wykorzystaniem tych środków
• efektywność gospodarowania w skali kraju -jeśli władze samorządowe są podmiotami polityki gospodarczej to wpływa to pozytywnie na efektywność gospodarowania w skali kraju i skuteczność polityki makroekonomicznej
7. FORMY WŁASNOŚCI
własność prywatna - spółki, przedsiębiorstwa (jednoosobowe, rodzinne )
własność państwowa - przedsiębiorstwa państwowe, spółki Skarbu Państwa
własność komunalna - przedsiębiorstwa użyteczności publicznej ( gazownie,oczyszczalnie)
własność spółdzielcza - członków spółdzielni
własność mieszana - spółki prywatno - państwowe
8. INSTRUMENTY POLITYKI PROCESOWEJ
a) instrumenty o charakterze władczym - użycie instrumentu jest możliwe tylko dlatego, że podmiot polityki jest podmiotem władzy i dlatego ma prawo użyć określony instrument
instrumenty oddziaływania pośredniego ( na jego użycie układ może zareagować jeśli uzna,że leży to w jego interesie - parametry ekonomiczne)
• instrumenty monetarne ( poziom rezerw)
• instrumenty fiskalne (publiczne dochody i wydatki)
instrumenty oddziaływania bezpośredniego - na ich użycie układ musi zareagować jeśli nie chce się narazić na sankcje
• adresowane w sposób grupowy ( a więc do wszystkich układów lub do wszystkich układów mających wspólną cechę )
• adresowane w sposób indywidualny ( a więc do każdego układu z osobna wymienionego z nazwy, adresu itp.; mają one charakter nakazowy
9. INSTRUMENTY POLITYKI SYSTEMOWEJ
a) powszechnie obowiązujące normy postępowania ( normy regulujące współdziałanie układów, korzystanie z zasobów, dostęp do rynku i konkurencję )
b) normy organizujące gospodarkę ( normy organizujące sferę produkcji, publiczną gospodarkę finansową, działalność emisyjno - kredytową, normy określające uprawnienia władz państwowych w zakresie kształtowania i kontroli cen )
10. INSTRUMENTY REGULUJĄCE KONKURENCJĘ
Obowiązkiem państwa jest ochrona konkurencji. Państwo chroni ją przy pomocy dwóch grup norm prawnych:
normy zakazujące nieuczciwej konkurencji np. posługiwanie się cudzymi znakami
towarowymi
ustawodawstwo antymonopolowe np. zakazuje zawierania między producentami umów na temat wielkości produkcji, wysokości ceny, podziału rynku zbytu, wprowadza zakaz posiadania nadmiernego udziału w rynku jednego producenta, wprowadza obowiązek uzyskania zgody Urzędu Antymonopolowego na łączenie się przedsiębiorstw
1L KAPITAŁOWE KRYTERIUM PODZIAŁU DOCHODÓW - UZASADNIENIE SPRAWIEDLIWOŚCI
Podział zysku według kryterium kapitałowego to np. podział zysków w spółkach kapitałowych. Zastosowanie ma tam gdzie uzyskany dochód jest uzależniony od wielkości wniesionego kapitału. Czy jest to podział sprawiedliwy? W gospodarce rynkowej uważa się go za sprawiedliwy, bo zakłada, że jeżeli jakiś zasób uczestniczy w procesie produkcji to tworzy on nową wartość, W każdym procesie produkcji uczestniczy ziemia, kapitał, praca - tworzy on nową wartość i właścicielowi każdego zasobu uczestniczącego w procesie wytwórczym należy się część tego dochodu. Natomiast w gospodarce nakazowo - rozdzielczej traktuje się taki podział za niesprawiedliwy, gdyż najważniejszą tezą była teza mówiąca, że jedynym źródłem nowej wartości jest praca. Jeżeli część dochodów otrzymują właściciele to jest to przejaw niesprawiedliwości.
12. KIEDY UZADSADNIONE JEST OSIĄGANIE DODATNIEGO SALDA Z OTOCZENIEM?
- gdy zachodzi potrzeba spłaty zadłużenia zagranicznego
- w przypadku gromadzenia rezerw walutowych - bezpieczny poziom rezerw to rezerwy równoważne wartości 6 - miesięcznego importu
13. MODEL EKONOMETRYCZNY W POLITYCE GOSPODARCZEJ
Zadaniem ekonometrii jest budowa modeli ekonometrycznych gospodarki rynkowej. Mogą być modele: całościowe ( dotyczące całej gospodarki narodowej ), cząstkowe ( dotyczące branż, regionów). Struktura logiczna modeli jest taka jak funkcja C= f ( W, Ś ). Cel polityki C jest to zmienna zależna, zmienne niezależne to W, S. Najważniejszą czynnością w modelu tym jest ustalenie zależności funkcyjnych między zmiennymi niezależnymi i zależnymi. Budując model ekonometryczny wykorzystujemy wiedzę ekonomiczną i statystykę matematyczną. W modelu tym z przyczyn ekonomicznych uwzględnia się tylko zmienne najistotniejsze. Modele ekonometryczne są bardziej przydatne przy przewidywaniu skutków zastosowania środków ilościowych.
14. MODELE PAŃSTWA - PODSTAWOWE
a) modele takich państw, które nie funkcjonowały w gospodarce ( teoretycznie): skrajnie zdecentralizowane - model idealnej gospodarki rynkowej, doskonale scentralizowane -motywem działania jednostki jest dobro publiczne, społeczne, dba się o dobro ogółu, o wszystkim decyduje władza centralna
b) modele rozwiązań systemów, które funkcjonowały w praktyce (realne): system kierowania bez centralnego planu operatywnego — istnieje plan centralny, system kierowania z centralnym planem operatywnym - plan krótkookresowy z precyzyjnym ustaleniem celów, środków, podmiotów, które mają osiągać cele
c) współcześnie: scentralizowane - Polska, Francja, zdecentralizowane( federalne ) Niemcy, USA
15. NORMY REGULUJĄCE DOSTĘP DO RYNKU
Dla producenta:
Otwarty dostęp: aby podjąć działalność wystarczy tylko ten fakt zarejestrować
Ograniczony dostęp:
- o charakterze przedmiotowym - działalność w danej dziedzinie może prowadzić ten, kto uzyskał zezwolenie, koncesję do jej prowadzenia
- o charakterze przedmiotowo - podmiotowym - daną działalność można podjąć bez koncesji, legalnie po spełnieniu określonych warunków: wykształcenie, doświadczenie zawodowe, zdanie egzaminu państwowego, wymagania etyczne np. niekaralność
- o charakterze podmiotowo — kapitałowym - warunkiem podjęcia działalności w danej dziedzinie jest zgromadzenie minimalnego kapitału
Zamknięty dostęp:
- prawo zakazuje wytwarzania pewnych produktów lub świadczenia usług
- państwo ustanawia monopol w pewnej dziedzinie Dla konsumenta:
Otwarty dostęp: do dokonania zakupu wystarczy posiadanie pieniędzy Ograniczony dostęp:
- o charakterze przedmiotowym - trzeba posiadać zezwolenie na zakup produktu ( np. recepta lekarska)
- o charakterze przedmiotowo - podmiotowym - zakup zostanie dokonany po spełnieniu pewnych warunków np. wiek, obywatelstwo
Dla pracobiorcy: otwarty, jest jednak jedno ograniczenie dotyczące cudzoziemców-wymaganie jest pozwolenie na podjęcie pracy
W GNR dostęp był ograniczony lub zamknięty np, wprowadzanie kartek żywnościowych.
16. PODZIAŁ DOCHODÓW
Kryteria podziału dochodów mogą być bardzo różne, ale w praktyce stosowane są 3 kryteria:
• kryterium pracy -dochód dzielony jest w postaci płacy
• kryterium potrzeb -dochód jest dzielony w postaci rent, zasiłków, stypendia
• kryterium kapitałowe - np, podział zysku w spółkach kapitałowych
17. PRZEDSIĘWZIĘCIE JAKO INSTRUMENT POLITYKI GOSPODARCZEJ -WYKORZYSTANIE
Mamy cel polityki gospodarczej, podjęte jest przedsięwzięcie ( np. roboty publiczne ), które realizuje nam cel ( np. zmniejszenie bezrobocia ). Jedną z zasad polityki gospodarczej jest zasada nakazująca władzy publicznej wyrównanie przestrzennych różnic pod względem poziomu rozwoju gospodarczego, warunków bytu, poziomu dochodów itp. Jeżeli środkiem do likwidacji bezrobocia są roboty publiczne i chcemy zmniejszyć zróżnicowanie międzyregionalne pod względem stopy bezrobocia to roboty publiczne nie mogą być rozmieszczone równomiernie w przestrzeni tylko powinny zostać skoncentrowane w tych regionach, w których stopa bezrobocia jest największa. Robotami publicznymi są najczęściej inwestycje infrastrukturalne np. energetyka. Poziom infrastrukturalnego wyposażenia danego obszaru jest jednym z najważniejszych czynników określających jego atrakcyjność z punktu widzenia inwestorów, którzy kierują swoje inwestycje tam gdzie wyposażenie jest wysokie. Nakłady infrastrukturalne skierowane są tam gdzie jest wysoki poziom bezrobocia wobec czego szybko wzrasta atrakcyjność tych regionów z punktu widzenia prywatnych inwestorów. Dostrzegają oni fakt, że regiony są atrakcyjne pod względem inwestycji. Inwestorzy podejmują inwestycje prywatne tam gdzie najpierw były skoncentrowane roboty publiczne. Powstają miejsca pracy i osiągany jest cel zmniejszenia bezrobocia.
18. UMOWA JAKO INSTRUMENT POLITYKI GOSPODARCZEJ
W każdym państwie znajduje się instytucja badająca atrakcyjność inwestycji w różnych państwach. Przyjmijmy iż umowa została podpisana z Bankiem Światowym. W ten sposób dane państwo jest postrzegane jako wiarygodne, że inwestowanie w tym państwie nie wiąże się z nadmiernym ryzykiem - państwo staje się atrakcyjne w oczach inwestorów. Na skutek wzrostu atrakcyjności kraju inwestorzy zaczynają inwestować tworząc tym samym nowe miejsca pracy i wpłynie na osiaeniecie celu.
19. OPISZ MECHANIZM DZIAŁANIA INSTRUMENTU NA CEL
C-cel
I - instrument
U - układ
Z - zachowanie
Cechą instrumentu jest to, że przy jego pomocy podmiot polityki wpływa na zachowanie innych układów. Instrument wpływa na jakiś układ, układ reaguje i przyczynia się do powstania celu. Instrumentem jest wszystko to, co wpływa na kształtowanie układu.
20. WYSTĘPOWANIE SALDA DODATNIEGO
Dodatnie saldo występuje w momencie gdy import jest mniejszy od eksportu, a popyt jest większy od podaży. Jeśli tak jest to zagrożeniem jest inflacja. Inflacja nie wystąpi pomimo dodatniego salda gdy nadwyżka dochodów wynikająca z nadwyżki eksportu zostanie zaoszczędzona, czyli nie przekształci się w efektywny popyt oraz gdy nadwyżka ta zostanie wyeksportowana za granicę w postaci inwestycji zagranicznych.
21. KIEDY JEST OSIĄGNIĘTA STABILIZACJA WARTOŚCI PIENIĄDZA
Stabilizacja wartości pieniądza osiągnięta jest wtedy jeśli jest stały poziom cen, towarów i usług konsumpcyjnych mierzony indeksem kosztów utrzymania. Specyfiką tego celu jest fakt, że należy go rozpatrywać na poziomie dwóch płaszczyzn:
płaszczyzna wewnętrzna - wewnątrz kraju - jest on osiągnięty gdy stopa inflacji w kraju
mierzona wskaźnikiem cen nie przekracza 1 - 2 % w ciągu roku
płaszczyzna zewnętrzna - w relacji z otoczeniem - znajduje wyraz w stałym kursie walutowym,
przy którym dopuszcza się pewne wahania kursu
22. ZEWNĘTRZNA RÓWNOWAGA GOSPODARCZA
Cel ten dotyczy salda wymiany z zagranicą. Pogląd, że celem polityko jest dodatnie saldo funkcjonował bardzo długo. Obecnie uważa się iż saldo wymiany powinno być zrównoważone ( eksport = import). Przyczyna zewnętrzna - gdy jedno państwo ma saldo dodatnie a drugie ujemne -to drugie musi wprowadzić restrykcje importowe; wówczas drugi z partnerów musi uczynić to sarno i wymiana międzynarodowa będzie maleć, zmniejszą się tym samym korzyści obu partnerów. Aby uniknąć tego typu przypadków obstaje się za tym aby saldo wymiany było zrównoważone. Przyczyna zewnętrzna: dodatnie saldo wymiany z zagranicą stwarza zagrożenie inflacją.
23. PLANOWANIE I KOORDYNACJA W SYSTEMIE GN I GNR (EX POST I EX ANTE )
W każdym systemie planuje się, jednak systemy planowania są bardzo różne. Cechy planowania w gospodarce rynkowej:
nie ma prawnego obowiązku sporządzania planów układy jeśli planują to tylko z własnej inicjatywy, dla własnych potrzeb nie mają prawnego obowiązku przekazywania tych planów komukolwiek, planują dla siebie; wyjątek mogą stanowić przedsiębiorstwa powiązane kapitałowo Jeżeli mamy przedsiębiorstwo matka i córka to przedsiębiorstwo matka może narzucić przedsiębiorstwo córkom obowiązek sporządzania planu według określonego wzorca Cechy planowania w gospodarce nakazowo - rozdzielczej:
jest prawny obowiązek sporządzania planów, obowiązek ten mają wszystkie jednostki gospodarki uspołecznionej( przedsiębiorstwa państwowe, spółdzielnie) układy gospodarcze były zobowiązane przekazywać projekty planów szczeblom wyższym a w konsekwencji władzy centralnej; oznacza to, że władza centralna znała plany układów gospodarczych; plan centralny był sumą arytmetyczną planów układów gospodarczych KOORDYNACJA - w GR mamy do czynienia z koordynacją decyzji EX - post, czyli najpierw podejmowane są decyzje produkcyjne a potem następuje ich koordynacja na rynku. Brak koordynacji w warunkach GR przejawia się nadwyżką podaży do popytu. Właśnie dlatego, że w GR
system koordynacji ex - post nie dawał pożądanych efektów wprowadzono system GNR. Zmieniono system koordynacji z ex - post na ex - ante, czyli z góry, przed podjęciem decyzji produkcyjnych. Najpierw buduje się plan, według którego podaż byłaby zrównoważona z popytem zarówno na rynku produktów i zasobów. Gdy mamy plan to przystępujemy do jego realizacji, czyli najpierw koordynacja planów potem produkcja. Żaden jednak system nie jest idealny.
24. CELE I ŚRODKI POLITYKI GOSPODARCZEJ Cele:
a) cele odnoszące się do systemu gospodarczego, inaczej cele o charakterze systemowym; można sformułować jeden ogólny cel systemowy - celem polityki gospodarczej jest utrzymanie lub zmiana istniejącego systemu i porządku gospodarczego np. celem jest utrzymanie lub zmiana konkurencji, utrzymanie lub zmiana systemu podatkowego
b) cele odnoszące się do procesów gospodarczych, czyli cele o charakterze procesowym
• pełne zatrudnienie
• stabilizacja wartości pieniądza
• wzrost gospodarczy
• sprawiedliwy podział dochodów i majątków
• zewnętrzna równowaga gospodarcza
25. CECHY CHARAKTERYZUJĄCE SYSTEM GOSPODARCZY
• liczba szczebli kierowniczych - realne systemy gospodarcze to systemy wieloszczeblowe, w których liczba szczebli kierowniczych jest większa niż 2; wraz z rozwojem społeczno -gospodarczym i postępem technicznym występuje tendencja do rozwoju wieloszczeblowej hierarchii zarządzania
• liczba niezależnych szczebli kierowniczych
• rozkład uprawnień decyzyjnych między szczeblami - decyzje na temat alokacji zasobów i decyzje na temat ich eksploatacji
26. EFEKTYWNOŚĆ W GNR W PORÓWNANIU Z GR W OPARCIU O DEFINICJĘ 1
Według prof. Kruszczyńskiego wyróżnia się dwie metody prowadzenia polityki gospodarczej:
1) metoda bezpośrednia - polega na tym, że polityka gospodarcza odbywa się głównie przy pomocy instrumentów o charakterze nakazowym, które są adresowane do konkretnego podmiotu - charakterystyczna dla GNR
2) metoda pośrednia - pośrednie kierowanie przy pomocy parametrów ekonomicznych, norm prawnych, ale nie ma tu konkretnych nakazów do konkretnych adresatów
W GNR efektywność była niska z powodu iż układy gospodarcze nie miały możliwości racjonalnego gospodarowania, gdyż zasada racjonalnego gospodarowania mówi, że należy maksymalizować efekty przy założonych nakładach oraz należy minimalizować nakłady przy założonych efektach także fakt, iż tylko taki układ ma szansę racjonalnie gospodarować, który ma prawo do podejmowania decyzji na temat skali działania. Ponadto układy działające racjonalnie ze swego punktu widzenia działały nieracjonalnie w sensie ekonomicznym. Koszt funkcjonowania tego systemu był bardzo wysoki oraz bardzo wysokie koszty zarządzania gospodarką i wysokie koszty kontroli. W GR układy gospodarcze charakteryzują się pełną swobodą racjonalnego działania w sferze mikroekonomicznej.
27. INSTYTUCJE SPEŁNIAJĄCE FUNKCJE POWIERZONE PRZEZ PAŃSTWO
Bank Centralny
Samorządy terytorialne
Instytucje para fiskalne ( ZUS, PFRON, fundusze celowe )
28. METODY OSIĄGANIA CELÓW WZROSTU GOSPODARCZEGO
a) intensywna - wzrost gospodarczy osiągany jest dzięki rosnącej wydajności czynników produkcji np. dzięki wzrostowi wydajności pracy. Oznacza to, że przy wzroście
intensywnym produkcja rośnie szybciej niż zasoby zaangażowane w procesie wytwórczym
b) ekstensywna - wzrost gospodarczy osiągany jest przy stałej lub malejącej wydajności czynników produkcji. Wówczas produkcja rośnie wolniej lub co najwyżej w tym samym tempie co zasoby zaangażowane w procesie wytwórczym
29. DZIĘKI JAKIM PROCESOM MOŻLIWY JEST WZROST INTENSYWNY
postęp techniczno - organizacyjny
zmiany strukturalne w gospodarce - polegające na przesunięciu zasobów z tych
dziedzin w których efektywność ich wykorzystania jest relatywnie niska do tych
zastosowań, w których jest ona wyższa
Gospodarka rynkowa na ogół rozwija się w sposób intensywny, natomiast system nakazowo -rozdzielczy zawsze rozwija się w sposób ekstensywny.
30. PODMIOTY POLITYKI GOSPODARCZEJ
- podmiotem polityki gospodarczej jest wyłącznie władza państwowa ( prof. Sulmicki)
- podmiotem polityki gospodarczej jest cała władza państwowa ( prof Kruszczyński)
- podmiotem polityki gospodarczej jest cała władza państwowa: publiczna i samorządowa
31. FAZY POLITYKI PROCESOWEJ
formułowanie alternatyw - zwana też fazą planistyczną
faza decyzyjna - następuje wybór jednego spośród alternatywnych programów
faza realizacyjna - następuje uruchomienie środków przewidzianych w programie.
Uruchomienie środków to proces rozciągnięty w czasie, bo nawet jeśli nimi dysponujemy
to nie oznacza to , że możemy ich użyć
faza oceny i kontroli - następuje porównanie stan...
chomikplayboy